آيا زمستان‌هاي آينده گرم‌تر خواهد شد؟
هر ساله با آغاز فصل سرما، مساله‌اي مهم و حياتي در كشور نمايان مي‌شود؛ ناترازي گاز. اين پديده كه به معناي عدم تعادل ميان توليد و مصرف گاز طبيعي است، تأثيرات گسترده‌اي بر زندگي مردم، صنايع، نيروگاه‌ها و حتي سياست‌گذاري‌هاي كلان انرژي دارد.
گلناز پرتوي مهر|
هر ساله با آغاز فصل سرما، مساله‌اي مهم و حياتي در كشور نمايان مي‌شود؛ ناترازي گاز. اين پديده كه به معناي عدم تعادل ميان توليد و مصرف گاز طبيعي است، تأثيرات گسترده‌اي بر زندگي مردم، صنايع، نيروگاه‌ها و حتي سياست‌گذاري‌هاي كلان انرژي دارد. اما چرا كشوري كه روي يكي از غني‌ترين منابع گازي جهان قرار دارد، دچار كمبود گاز مي‌شود؟ به گزارش «تعادل»، ناترازي گاز به حالتي اطلاق مي‌شود كه ميزان مصرف گاز از توليد آن فراتر رود. در ايران، اين پديده به دلايل متعددي رخ مي‌دهد
ايران يكي از بزرگ‌ترين مصرف‌كنندگان گاز در جهان است. سرانه مصرف گاز در ايران چندين برابر ميانگين جهاني است. در فصل زمستان، مصرف خانگي به‌شدت افزايش مي‌يابد و در بسياري از مناطق، سيستم‌هاي گرمايشي گازسوز به دليل نبود بهره‌وري مناسب، مقادير زيادي گاز هدر مي‌دهند. با وجود ذخاير عظيم، توليد گاز در ايران با چالش‌هايي از‌جمله فرسودگي تجهيزات، كاهش فشار مخازن و عدم سرمايه‌گذاري كافي براي توسعه ميادين جديد روبه‌رو است. برخي ميادين بزرگ مانند پارس‌جنوبي به مرحله افت فشار رسيده‌اند و بدون تكنولوژي‌هاي پيشرفته، توليد آنها كاهش خواهد يافت. ايران تعهداتي در‌قبال صادرات گاز به كشورهايي مانند تركيه، عراق و ارمنستان دارد كه باعث كاهش سهم مصرف داخلي مي‌شود. گاهي در شرايط بحران داخلي، ايران ناچار به كاهش يا قطع صادرات مي‌شود كه پيامدهاي ديپلماتيك به همراه دارد. نيروگاه‌هاي كشور همچنان وابسته به گاز طبيعي هستند و با راندمان پايين، حجم زيادي از گاز را مصرف مي‌كنند. صنايع پتروشيمي و فولاد نيز سهم قابل‌توجهي از مصرف گاز را به خود اختصاص مي‌دهند و در دوره‌هاي بحران، دچار كاهش توليد يا تعطيلي موقت مي‌شوند. ناترازي گاز تنها يك مساله فني نيست، بلكه پيامدهاي گسترده‌اي در حوزه‌هاي مختلف دارد در سال‌هاي اخير، قطعي گاز در برخي استان‌هاي سردسير كشور مشكلات زيادي ايجاد كرده است. صنايع بزرگي مانند فولاد و سيمان كه وابسته به گاز هستند، در زمستان با تعطيلي‌هاي ناگهاني روبه‌رو مي‌شوند كه به كاهش توليد و افزايش قيمت‌ها در بازار منجر مي‌شود. به دليل كمبود گاز، نيروگاه‌ها و صنايع به سوخت‌هاي جايگزيني مانند مازوت روي مي‌آورند كه باعث افزايش شديد آلودگي هوا در كلان‌شهرها مي‌شود. در زمستان‌هايي كه مصرف گاز به اوج مي‌رسد، كيفيت هواي شهرهايي مانند تهران، اصفهان و مشهد به‌شدت افت مي‌كند. ناتواني ايران در تأمين پايدار گاز صادراتي باعث كاهش اعتماد كشورهاي همسايه و كاهش درآمدهاي ارزي مي‌شود. در برخي موارد، قطع يا كاهش صادرات گاز به جريمه‌هاي مالي يا چالش‌هاي حقوقي منجر شده است. كاهش گازرساني به نيروگاه‌ها، وابستگي كشور به برق را افزايش مي‌دهد. درنتيجه، در برخي مواقع خاموشي‌هاي گسترده در كشور رخ مي‌دهد. حل مساله ناترازي گاز نيازمند يك برنامه جامع و چندبخشي است كه در كوتاه‌مدت و بلندمدت اجرا شود. ناترازي گاز يكي از چالش‌هاي اساسي ايران در حوزه انرژي است كه نه‌تنها بر رفاه مردم، بلكه بر اقتصاد، محيط‌زيست و جايگاه بين‌المللي كشور تأثيرگذار است. حل اين مشكل نيازمند عزم جدي، برنامه‌ريزي دقيق و همكاري ميان بخش‌هاي مختلف دولتي و خصوصي است. اگر راهكارهاي پيشنهادي به‌طور موثر اجرا شوند، مي‌توان اميدوار بود كه زمستان‌هاي آينده با دغدغه كمتري سپري شوند و انرژي كشور به‌صورت بهينه و پايدار مديريت شود.