زندگي روي خط فقر

گلي ماندگار|

اين روزها شايد خيابان‌ها شلوغ باشد و ترافيك بيداد كند اما وقتي سري به بازارهاي شهر بزنيد و وارد مراكز خريد شويد، با فروشندگاني مواجه مي‌شويد كه كنار در مغازه‌هايشان ايستاده‌اند و انتظار مشتري را مي‌كشند. انتظاري كه شايد براي برخي از آنها به گرفتن دشت از دست يك مشتري خلاصه شود. قيمت‌ها سر به فلك كشيده‌اند و اكثر مردم با اين شرايط توان خريد اقلامي غير از مايحتاج ضروري را ندارند. وقتي قرار است آجيل شب عيد را بالاي يك ميليون تومان براي هر كيلو بخرند و قيمت شيريني و ميوه هم از موجودي حسابشان بالاتر رفته ديگر خريدن لباس و كفش كه جاي خود دارد. ديگر از آن همه هياهوي خريد شب عيد خبري نيست. زماني مردم از اواخر بهمن ماه به فكر تهيه مايحتاج عيد خود مي‌افتادند و از همان روزها مغازه‌ها و بازارها پر مي‌شد از آدم‌هايي كه كيسه‌هاي خريد به دست از اين مغازه به آن مغازه مي‌رفتند، اما حالا همه فقط مي‌آيند براي اينكه نگاه كنند. به عبارت بهتر قدرت خريد مردم از بين رفته و در اين بين مغازه‌داران نگران پاس شدن چك‌هايي هستند كه براي تهيه اجناس شب عيد به فروشنده‌ها داده‌اند.

اينجا ديگر بوي بهار نمي‌آيد

عليرضا، يكي از فروشندگان راسته كفش فروش‌هاي باغ سپهسالار به «تعادل» مي‌گويد: حتي ديگر بوي بهار هم نمي‌آيد چه برسد به اينكه مردم بخواهند براي رسيدن عيد نوروز خريد كنند. هر سال اين موقع ديگر تمام جنس‌هايي را كه آورده بوديم فروش رفته بود. حتي وقتي كرونا بود هم اوضاع بازار به اين بدي نبود. دو سال گذشته بدترين سال‌هاي ما بوده. او مي‌افزايد: هر سال مي‌گوييم شايد اوضاع بهتر شود باز هم خريد مي‌كنيم و چك مي‌دهيم اما امسال واقعا شرايط خيلي بد است. هنوز نمي‌دانيم قرار است چك‌هايمان را چطور پرداخت كنيم. از اول اسفند تا به حال شايد در نهايت 10 جفت كفش فروخته باشم. باز آنهايي كه اجناس بچه‌گانه دارند وضعشان كمي از ما بهتر است. خانواده‌ها به هر سختي كه شده براي بچه‌ها خريد مي‌كنند شده در حد يك جفت كفش نو يا يك پيراهن.

انگار فقر ما را بغل كرده است

محمود يكي ديگر از فروشندگان مي‌گويد: انگار فقر ما مردم را بغل كرده و اصلا هم قصد ندارد رهايمان كند. شرايط بازار خيلي بد است. هيچ كس توان خريد ندارد. خيلي از كاسب‌ها حتي براي عيد جنس جديد نياوردند. خيلي‌ها الان چند ماهي مي‌شود كه مغازه را تعطيل كرده‌اند و در اسنپ كار مي‌كنند. او مي‌افزايد: وضعيت بازار خراب است. تورم همين‌طور افزايش پيدا مي‌كند اما از افزايش حقوق و حساب بانكي مردم خبري نيست. كارگري كه تنها 12 ميليون حقوق مي‌گيرد و نصف بيشتر آن را هم بايد براي اجاره منزل بدهد چطور مي‌تواند براي خريد شب عيد به بازار بيايد. با كدام پول قرار است خريد كند. ‌اين فروشنده مي‌گويد: از طرف ديگر اجناس بي‌كيفيت چيني مغازه‌ها و خيابان‌ها را پركرده و مردم ترجيح مي‌دهند با همان اندك پولي هم كه دارند از همين اجناس بي‌كيفيت اما ارزان خريد كنند. كفشي كه براي ما بيش از 800 هزار تومان تمام مي‌شود و آن را براي فروش مي‌گذاريم يك ميليون تومان در پياده‌روها با جنس بي‌كيفيت به قيمت 500 هزار تومان مي‌فروشند خب معلوم است كسي از ما خريد نمي‌كند.

شلوغ اما سوت و كور

بازار تهران شلوغ است، اما مغازه‌ها همه سوت و كورند. ازدحام جمعيت در كنار دستفروشان نشان مي‌دهد كه مردم بيشتر از اين توان خريد ندارند. آنها هم مي‌خواهند سنت ديرينه خريد نوروز را به‌جا بياورند و هم توانايي رفتن به مغازه و خريد از آنها را ندارند. پرويز صاحب يك لباس‌فروشي در بازار به «تعادل» مي‌گويد: الان عيد دست‌فروشان است. آنها خوب كاسبي مي‌كنند. جنس‌هاي بي‌كيفيت را با قيمت مناسب به مردم مي‌فروشند و مردم هم چاره‌اي جز خريد اين اجناس ندارند. ما هم اشتباه كرديم بايد به جاي پرداخت اجاره مغازه و دادن چك دست ديگران براي آوردن جنس‌هاي تازه بساطي كنار خيابان پهن مي‌كرديم. قطعا فروش‌مان خيلي بيشتر بود. او مي‌افزايد: مردم فقط وارد مغازه مي‌شوند، قيمت مي‌كنند و مي‌روند. از صبح تا الان كه ساعت 4 بعد از ظهر است تنها دو پيراهن مردانه فروخته‌ام. يعني در نهايت 150 هزار تومان سود كرده‌ام. نكته اينجاست كه اگر بعد از عيد بخواهم باز همين پيراهن‌ها را بياورم بايد دو برابر پول بدهم پس همين 150 هزار تومان هم سود به حساب نمي‌آيد.

خيلي‌ها از فروش اجناسشان اكراه دارند

يكي ديگر از مغازه‌داران در بازار به «تعادل» مي‌گويد: مساله فقط نبود مشتري نيست، خيلي از مغازه‌داران از فروش اجناس خود اكراه دارند، چراكه معلوم نيست الان بفروشند بعد از عيد بايد همين جنس را با چه قيمتي تهيه كنند. برخي مغازه‌داران با اينكه براي شب عيد اجناس جديد آورده‌اند اما به اين نتيجه رسيده‌اند كه مغازه را تعطيل كنند و فروش را بگذارند براي سال جديد. البته اينها كساني هستند كه چك دست مردم ندارند. او مي‌افزايد: ما كه براي خريد جنس چك داده‌ايم ناچار به فروش هستيم و باز هم اين‌قدر مشتري نداريم كه از پاس شدن چك‌هايمان مطمئن باشيم. شرايط اصلا خوب نيست. مشتري اگر هم قصد خريد داشته باشد آن‌قدر چانه مي‌زند كه ما از سود خود هم مي‌گذريم فقط براي اينكه جنس‌ها روي دستمان نماند و چك‌هايمان برگشت نخورد.

نمايشگاه‌هاي بهاره بلاي جان كاسبان

شده است

مرتضي، يكي ديگر از مغازه‌داران در بازار به نكته ديگري اشاره مي‌كند و مي‌گويد: ماجرا فقط دست‌فروش‌ها نيستند كه بازار ما را كساد مي‌كنند، نمايشگاه‌هاي بهاره هم بلاي جان ما شده‌اند و تمام مشتري‌هاي ما را به سمت خود مي‌كشند. البته كيفيت اجناسي كه ارايه مي‌دهند برخلاف ادعاي مسوولان اصلا مناسب نيست و عموما مردم بعد از خريد پشيمان مي‌شوند اما وقتي قدرت خريد مردم پايين است چاره‌اي جز استفاده از اين نمايشگاه‌ها ندارند. او مي‌افزايد: براي رفتن و غرفه گرفتن در اين نمايشگاه‌ها هم بايد هفت‌خوان رستم را رد كنيم و البته هيچ‌وقت نوبت به ما كه پارتي نداريم، نمي‌رسد و هر سال تعداد مشخصي هستند كه در اين نمايشگاه‌ها حضور پيدا مي‌كنند. در‌حالي كه دولت بايد از همه كاسبان حمايت كند و اين حمايت وقتي اتفاق مي‌افتد كه قدرت خريد مردم افزايش پيدا كند.

كسادي بازار پوشاك

همزمان با گراني ۲۰ درصدي

ازسوي ديگر عضو هيات‌مديره اتحاديه پوشاك تهران با بيان اينكه فروشندگان پوشاك در شب عيد امسال اجناس خود را با ۱۵ تا ۲۰ درصد افزايش نسبت به شب عيد سال گذشته عرضه كرده‌اند، به اكو ايران گفت: تقاضا براي پوشاك در شب عيد امسال نسبت به شب عيد سال گذشته كاهش داشته. عضو هيات‌مديره اتحاديه پوشاك تهران گفت: فروشندگان پوشاك در شب عيد امسال اجناس خود را با ۱۵ تا ۲۰درصد افزايش نسبت به شب عيد سال گذشته عرضه كرده‌اند و تقاضا براي پوشاك در شب عيد امسال نسبت به شب عيد سال گذشته كاهش داشته.

برندمداري خارجي به يك چالش اساسي در بازار پوشاك ايران تبديل شده است. اين وضعيت ناشي از عواملي از جمله كيفيت پايين برخي كالاهاي ساخت داخل است. از سويي ضعف فرهنگ‌سازي، تبليغات ضعيف و ناهماهنگي ميان قيمت‌ها و قدرت خريد مردم موجب شده گاهي كالاهاي قاچاق بيشتر مورد توجه قرار بگيرند به‌طوري كه در جامعه اين تصور شكل گرفته كه محصولات ايراني بي‌كيفيت‌تر از محصولات خارجي قاچاق هستند.

علي مروت‌جو، عضو هيات‌مديره اتحاديه پوشاك تهران شرحي از وضعيت بازار شب عيد پوشاك ارايه كرد و گفت: در سال ۱۴۰۳ كشور از نظر اقتصادي و سياسي تلاطم‌هاي زيادي را به ويژه در نيمه دوم سال تجربه كرد و اين به تضعيف بازار كالاهاي مصرفي از‌جمله پوشاك در شب عيد انجاميد، زيرا مردم به صورت نامتعارفي سرمايه خود را به سمت كالاهاي سرمايه‌اي مانند طلا، ارز و از اين قبيل سوق داده‌اند و بيش از حد معمول به ذخيره كردن دارايي‌هاي خود تمايل پيدا كرده‌ا‌ند و خريد كالاهاي مصرفي را به مواد غذايي و دارو محدود و اين امر به كاهش تقاضا براي اقلامي مانند پوشاك انجاميده است.

او افزود: در همين حال افزايش نرخ غيررسمي ارز در ماه‌هاي پايان سال به افزايش هزينه‌هاي توليد و در ادامه افزايش قيمت انواع كالا در كشور انجاميد. اين اتفاق در‌حالي رخ داد كه قدرت خريد مردم با افزايش هزينه‌هاي توليد برابري نكرد و فروشندگان مجبور شدند با كاهش حاشيه سود، اجناس خود را عرضه كنند تا قيمت آنها با نقدينگي دراختيار مردم نزديكي بيشتري داشته باشد اما باز هم كاهش تقاضا را نسبت به شب عيد سال گذشته تجربه كردند هر چند فروشندگان پوشاك در شب عيد امسال اجناس خود را با ۱۵ تا ۲۰ درصد افزايش نسبت به شب عيد سال گذشته عرضه كرده‌اند.