نقش كليدي مديريت منابع آب براي گذر از بحران كم‌آبي
استاد دانشكده كشاورزي و معاون پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز با اشاره به مصرف بي‌رويه آب در مصارف كشاورزي و عدم كنترل و مديريت آبياري اظهار كرد: براي گذر از چالش و بحران كم‌آبي نياز به يك مديريت شايسته، اصولي و كارآمد داريم. حميدرضا پورقاسمي در گفت‌وگو با ايسنا، با اشاره به هشدارهاي داده شده براي مديريت مصرف آب در بخش خانگي، كشاورزي و صنعتي اظهار كرد: منابع آب و امنيت غذايي به يكديگر مرتبط هستند اما اين منابع در سطح كشور شرايط مناسبي ندارند و مديران و مسوولان بايد براي اين مشكل چاره‌اي بينديشند.
استاد دانشكده كشاورزي و معاون پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز با اشاره به مصرف بي‌رويه آب در مصارف كشاورزي و عدم كنترل و مديريت آبياري اظهار كرد: براي گذر از چالش و بحران كم‌آبي نياز به يك مديريت شايسته، اصولي و كارآمد داريم. حميدرضا پورقاسمي در گفت‌وگو با ايسنا، با اشاره به هشدارهاي داده شده براي مديريت مصرف آب در بخش خانگي، كشاورزي و صنعتي اظهار كرد: منابع آب و امنيت غذايي به يكديگر مرتبط هستند اما اين منابع در سطح كشور شرايط مناسبي ندارند و مديران و مسوولان بايد براي اين مشكل چاره‌اي بينديشند. يك مديريت كارآمد مي‌تواند در زمينه چالش‌ها، مشكلات و تنش‌ها كمك كند تا به هدف موردنظر رسيد. وي يكي از راهكارهاي مديريت آب را جدا كردن آب شرب از آب شست‌وشو، استحمام، مصارف كشاورزي و صنعتي دانست و افزود: اين يك واقعيت است كه عمده منابع آبي در ساختمان براي شست‌وشو و استحمام استفاده مي‌شود. كشورهاي ديگر دنيا با تصفيه فاضلاب و ورود آن به چرخه استفاده مجدد، مشكلات كم‌آبي را كنترل مي‌كنند. اين موارد مي‌تواند به عنوان شيوه‌هاي مديريت مطرح شود اما به شرطي كه يك از اراده قوي و محكم وجود داشته باشد تا بتوانيم حداكثر مديريت اصولي را در مورد مصرف آب داشته باشيم. استاد دانشكده كشاورزي و معاون پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز بيان كرد: كشور ما در رده كشورهاي خشك و نيمه‌خشك دنيا قرار دارد. وقتي بيلان آبي را درنظر مي‌گيريم، متوسط بارش سالانه ايران در درازمدت حدود ۲۵۰ ميلي‌متر و تقريبا يك سوم متوسط دنيا است.
وي با بيان اينكه در نقطه مقابل بارش، بحث تبخير و تعرق وجود دارد كه متوسط دنيا حدود ۷۰۰ تا ۷۵۰ ميلي‌متر و در ايران حدود ۲۰۰۰ ميلي‌متر است، گفت: ميزان بارش در كشور ايران يك‌سوم متوسط دنيا و ميزان تعرق و تبخير سه برابر متوسط دنيا است. عضو هيات علمي بخش علوم خاك دانشگاه شيراز دانشكده كشاورزي با تصريح اينكه تغييرات زماني و مكاني بارش در كشور ما شرايط يكساني ندارد، افزود: به لحاظ تغييرات مكاني قسمت اعظم بارش در سه استان شمالي كشور است، به لحاظ تغييرات زماني نيز عمده بارش در فصل پاييز و زمستان رخ مي‌دهد. از كل بارشي كه دريافت مي‌كنيم حدود ۷۰ درصد صرف تبخير و تعرق مي‌شود و تقريبا حدود ۱۴ تا ۱۵درصد از منابع آب را استفاده مي‌كنيم، اما با روش‌هاي موجود مي‌توان از بقيه منابع نيز بهره كافي برد. پورقاسمي ادامه داد: بيش از ۹۳درصد منابع آبي كشور در بحث كشاورزي، حدود چهار الي پنج درصد در حوزه صنعت و حدود دو درصد در مصارف شهري استفاده مي‌شود. قطعا مصرف آب در حوزه كشاورزي اهميت بالايي دارد، اما متأسفانه همچنان در حوزه كشت به روش سنتي عمل مي‌كنيم. وي افزود: زماني مي‌خواستيم در توليد گندم خودكفا شويم و امروز نتيجه آن را مشاهده مي‌كنيم. برداشت بي‌رويه از سفره‌هاي آب زيرزميني، فرونشست زمين را در پي داشت. اين دانشمند يك درصد و دو درصد پراستناد جهان بيان كرد: امروز تقريبا دوسوم دشت‌هاي كشور درگير فرونشست زمين است و همچنان نتوانستيم يك الگوي كشت مناسب، متناسب با شرايط كشور ايجاد كنيم. كشت محصولات كم آب‌بر، تغيير الگوي كشت، جايگزيني محصولات كم‌آب در مقايسه با محصولات پرآب، مديريت صحيح در بحث آبياري، برنامه‌ريزي دقيق آبياري براساس نياز واقعي گياه و شرايط آب و هوايي موجود، استفاده از فناوري‌هاي نوين، رفتن به سمت كشاورزي دقيق و پايدار، استفاده از حسگرها و سامانه‌هاي هوشمندي كه براي پايش رطوبت خاك و مديريت آبياري مدنظر قرار مي‌گيرد، مي‌تواند از راهكارهاي مصرف بهينه آب در مصارف كشاورزي باشد.
پورقاسمي در بحث مديريت خاك نيز بيان كرد: مي‌توان به وسيله روش‌هاي مختلف ظرفيت نگهداري آب در خاك را افزايش داد كه به دنبال آن نياز به آبياري كاهش پيدا مي‌كند. اما نكته مهم و حائز اهميت بحث آموزش و ترويج فرهنگ مصرف آب است. آموزش به كشاورزان در زمينه روش‌هاي نوين آبياري و مديريت صحيح مصرف آب، مي‌تواند نقش مهمي در كاهش مصرف اين نعمت خدادادي داشته باشد. وي در ادامه سخنان خود بيان كرد: كشورهاي پيشرفته دنيا به لحاظ كمي بسياري از مشكلات خود را حل كردند و سپس به دنبال منابع آب با كيفيت بالا رفتند، اما در ايران همچنان در كميت دچار مشكل هستيم و با وجود بحران آب هنوز به بحث كيفيت آب نرسيديم. زماني كه در بحث كميت، مشكلات برطرف شد، آن وقت تلاش خواهيم كرد تا به روي كيفيت آب متمركز شويم اما اكنون بحث كميت آب در ايران داراي اولويت بوده و بحث مديريت اين منبع حياتي يكي از آيتم‌هاي ارزشمند است. استاد دانشكده كشاورزي و معاون پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز ميزان هدر رفت آب در ايران را حدود ۲۵ تا ۳۰درصد و در كل دنيا حدود ۱۰درصد دانست و افزود: با وجود اين شرايط مديريت منابع آب به ويژه در راستاي توسعه پايدار، حفظ منابع در شرايط فعلي و استفاده از اين نعمت براي نسل‌هاي آينده حائز اهميت است.