جهان در شوك جنگ تعرفه‌اي ترامپ
رييس‌جمهور امريكا سرانجام و پس از چند هفته تهديد و گمانه‌زني رسانه‌اي جنگ تعرفه‌اي خود عليه ساير كشورهاي جهان را نهايي كرد و در اعلامي رسمي، تعرفه وارادتي گسترده براي ساير كشورها اعلام كرد، موضوعي كه چه در ميان مخالفان و چه در ميان متحدان تاريخي امريكا واكنش‌هايي جدي به همراه داشت. دونالد ترامپ، رييس‌جمهوري ايالات‌متحده، در سخنراني خود اعلام كرد: كشورش دوران جديدي را آغاز كرده و استقلال اقتصادي خود را باز پس گرفته است.
رييس‌جمهور امريكا سرانجام و پس از چند هفته تهديد و گمانه‌زني رسانه‌اي جنگ تعرفه‌اي خود عليه ساير كشورهاي جهان را نهايي كرد و در اعلامي رسمي، تعرفه وارادتي گسترده براي ساير كشورها اعلام كرد، موضوعي كه چه در ميان مخالفان و چه در ميان متحدان تاريخي امريكا واكنش‌هايي جدي به همراه داشت. دونالد ترامپ، رييس‌جمهوري ايالات‌متحده، در سخنراني خود اعلام كرد: كشورش دوران جديدي را آغاز كرده و استقلال اقتصادي خود را باز پس گرفته است. وي مدعي شد كه در ۵۰ سال گذشته كشورهاي زيادي امريكا را غارت كرده و فرصت‌هاي شغلي را از اين كشور ربوده‌اند، اما اين روند از امروز براي هميشه متوقف خواهد شد. ترامپ با اشاره به سياست‌هاي اقتصادي جديد، وعده داد كه كشورش را دوباره ثروتمند كرده و شغل‌ها و كارخانه‌ها را به ايالات‌متحده بازخواهد گرداند. وي از امضاي قريب‌الوقوع يك فرمان اجرايي براي اعمال تعرفه‌هاي گمركي متقابل خبر داد و گفت كه امريكا از اين پس همان ميزان تعرفه‌اي را كه كشورهاي ديگر بر كالاهاي امريكايي تحميل مي‌كنند، بر محصولات وارداتي آنها اعمال خواهد كرد. ترامپ ادعا كرد كه اين اقدامات، امريكا را بيش از هر زمان ديگري به عظمت خواهد رساند و موجب كاهش قيمت‌ها براي مصرف‌كنندگان خواهد شد.رييس‌جمهوري امريكا اظهار داشت: تعرفه‌هاي فعلي امريكا بر خودروهاي خارجي تنها ۲.۵ درصد است، درحالي كه اتحاديه اروپا تعرفه ۱۰درصدي بر خودروهاي امريكايي اعمال مي‌كند. وي گفت: از نيمه‌شب، دولت امريكا تعرفه ۲۵درصدي بر تمامي خودروهاي وارداتي اعمال خواهد كرد. وي با انتقاد از سياست‌هاي اقتصادي گذشته، گفت: كلاهبرداران و دزدان خارجي كارخانه‌هاي امريكا را غارت كرده و روياي امريكايي را نابود كرده‌اند. ترامپ افزود: شهروندان سخت‌كوش امريكايي مجبور بوده‌اند نظاره‌گر افزايش ثروت و قدرت ديگر كشورها باشند، اما اكنون زمان آن رسيده كه امريكا دوباره پيشرفت كند و تريليون‌ها دلار سرمايه جذب نمايد. رييس‌جمهوري امريكا همچنين از توليدكنندگان خودروي داخلي امريكا تشكر و تاكيد كرد كه سياست‌هاي جديد منجر به افزايش توليد داخلي، رقابت قوي‌تر و كاهش قيمت‌ها خواهد شد. وي اين روز را يكي از مهم‌ترين روزهاي تاريخ امريكا دانست و آن را نقطه عطفي در مسير استقلال اقتصادي كشورش توصيف كرد. وي اعلام كرد: چين تعرفه‌اي معادل ۶۵درصدي بر برنج توليدي كشاورزان امريكايي اعمال مي‌كند. ترامپ همچنين اظهار داشت كه ايالات‌متحده سالانه ۳۰۰ ميليارد دلار حمايت تجاري به كشورهاي مختلف ازجمله مكزيك و حدود ۲۰۰ ميليارد دلار به كانادا ارايه مي‌دهد. وي گفت كه مردم امريكا به دليل تعرفه‌هاي گمركي اعمال‌شده بر كالاهاي امريكايي، هزينه سنگيني مي‌پردازند. رييس‌جمهور امريكا، اعلام كرد كه ايالات‌متحده مي‌تواند ثروتمندتر از ساير كشورها باشد، اما اين امر نيازمند هوشمندي است. وي گفت كه امريكا تنها ۲.۸ درصد تعرفه بر بسياري از كالاها اعمال مي‌كند، درحالي كه ساير كشورها تعرفه‌هايي بين ۲۰۰ تا ۴۰۰درصد بر كالاهاي امريكايي وضع كرده‌اند.
ترامپ هشدار داد كه ايالات متحده ديگر نمي‌تواند سياست تسليم اقتصادي يك‌جانبه را ادامه دهد و افزود كه امريكا نبايد كسري بودجه كانادا، مكزيك و بسياري از كشورهاي ديگر را جبران كند. وي اعلام كرد: تعرفه‌هاي گمركي متقابل به‌طور كامل اجرا نخواهند شد، اما ايالات‌متحده كشورهايي را كه با آن برخورد ناعادلانه‌اي داشته‌اند، مورد حسابرسي قرار خواهد داد. رييس‌جمهور امريكا تاكيد كرد كه واشنگتن تعرفه ۳۴ درصدي بر واردات از چين، ۲۶درصدي بر واردات از هند، ۳۲درصدي بر واردات از تايوان و ۳۰ درصدي بر واردات از آفريقاي‌جنوبي اعمال خواهد كرد. وي اعلام كرد كه همچنين براساس تعرفه‌هاي وضع شده، از اين پس، تعرفه ۱۰درصدي بر واردات از انگليس، برزيل و سنگاپور، تعرفه ۳۲درصدي بر واردات از اندونزي، تعرفه ۴۹ درصدي بر واردات از كامبوج و تعرفه ۲۴ درصدي بر واردات از ژاپن اعمال خواهد شد. ترامپ همچنين هشدار داد كه كسري تجاري مزمن ديگر صرفا يك مشكل اقتصادي نيست، بلكه به يك وضعيت اضطراري ملي تبديل شده كه امنيت و سبك زندگي امريكايي‌ها را تهديد مي‌كند. وي تاكيد كرد كه اين كسري تجاري در برابر كشورهاي ديگر، تهديدي بزرگ براي ايالات‌متحده است. سپس ترامپ در پستي در شبكه اجتماعي «تروث سوشال» نوشت: «عمل تمام شد! بيمار زنده ماند و در حال بهبود است. پيش‌بيني مي‌شود كه بيمار از هميشه قوي‌تر، بزرگ‌تر، بهتر و مقاوم‌تر بشود. عظمت را دوباره به امريكا بازگردانيم.» به دنبال اعلام اين تصميم بازارها در امريكا واكنش‌هاي منفي گسترده‌اي به تحولات نشان دادند. دلار استراليا كه حساس به ريسك است با ۰.۴درصد كاهش به ۰.۶۲۷۴ دلار رسيد، درحالي كه دلار نيوزيلند با ۰.۱۲درصد كاهش در ۰.۵۷۳۸ دلار قرار گرفت. تعرفه‌هاي جديد باعث شد تا سرمايه‌گذاران به دنبال سرپناهي در پناهگاه‌هاي امن سنتي، ين ژاپن و فرانك سوييس باشند. ين نزديك به يك درصد تقويت شد و به ۱۴۷.۹۹ در هر دلار رسيد، درحالي كه فرانك سوييس با ۰.۸۷۸۱۵ در هر دلار قوي‌تر شد. نگراني‌ها در مورد تاثير تشديد جنگ تجاري جهاني و داده‌هاي ضعيف‌تر از حد انتظار امريكا، ترس از ركود را برانگيخته و به نوبه خود باعث تضعيف دلار در سال جاري شده است. انتظار مي‌رود كه شركاي تجاري امريكا با اقدامات متقابلي كه مي‌تواند منجر به افزايش چشمگير قيمت‌ها شود، پاسخ دهند. شاخص دلار كه واحد پول امريكا را با ۶ رقيب مقايسه مي‌كند، به ۱۰۳.۱۳ رسيد كه پايين‌ترين ميزان از اواسط اكتبر است. در همين حال، يورو در ابتدا پس از اعلام تعرفه افزايش يافت و آخرين بار ۰.۶۳درصد بالاتر به ۱.۰۹۱۶۲۵ دلار و پوند با ۰.۴۲درصد افزايش به ۱.۳۰۶۵۵ دلار رسيد. يوان خشكي چين به ضعيف‌ترين سطح خود در برابر دلار از ۱۳ فوريه و يوان فراساحلي چين نيز به پايين‌ترين سطح يك ماهه خود رسيد. رينگيت مالزي، وون كره‌جنوبي و بات تايلند همگي در برابر دلار كاهش يافتند. پزو مكزيك و دلار كانادا در ساعات آسيايي نسبتا ثابت بودند. پايگاه خبري اينوست گزارش كرد، كانادا و مكزيك، دو شريك تجاري بزرگ امريكا، در حال حاضر با تعرفه ۲۵درصدي بر بسياري از كالاها روبه‌رو هستند و از اعلام روز چهارشنبه با عوارض اضافي مواجه نخواهند شد. بازار بورس امريكا روز پنجشنبه در پي شوك ناشي از تعرفه‌هاي دونالد ترامپ، رييس‌جمهور اين كشور، سقوطي سنگين را تجربه كرد. وال‌استريت بدترين روز معاملاتي خود را از زمان همه‌گيري كرونا در سال 2020 پشت سر گذاشت. همزمان، ترامپ روز پنجشنبه از آمادگي خود براي مذاكره درباره تعرفه‌هاي اعلام‌شده خبر داد. براساس اين گزارش، با سقوط شاخص اساندپي 500 در بازار سهام امريكا، حدود 2 هزار ميليارد دلار (1.8 هزار ميليارد يورو) از ارزش اين بازار دود شد و به هوا رفت. شاخص صنعتي داوجونز بيش از 1600 واحد، معادل 3.98 درصد سقوط كرد؛ شاخص اساندپي 500 كاهش 4.84درصدي داشت و شاخص نزدك كه شامل شركت‌هاي فناوري‌محور است، با كاهش 5.97درصدي مواجه شد. در ميان شركت‌هاي بزرگ فناوري، اپل با افت 9.25درصدي بيشترين ضرر را متحمل شد؛ علت اين كاهش، نگراني‌ها درباره اختلال در زنجيره تامين و فروش جهاني اين شركت به‌ويژه در چين در پي اعمال تعرفه‌ها بود.
واكنش‌هاي جهاني به اقدام ترامپ
پس از اعلام تعرفه‌هاي جديد، بسياري از كشورها نسبت به اين تصميم واكنش منفي نشان دادند. دولت چين روز پنجشنبه از ايالات‌متحده خواست فورا تعرفه‌هاي جديد خود را لغو كند و در عين حال هشدار داد كه براي حفظ منافع خود اقدام متقابل انجام خواهد داد. اين واكنش پس از آن مطرح شد كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا، تعرفه‌هاي گسترده‌اي را عليه شركاي تجاري اين كشور در سراسر جهان اعلام كرد. وزارت بازرگاني چين در بيانيه‌اي اعلام كرد كه اين اقدام امريكا، ملاحظات مربوط به توازن منافع كه طي سال‌ها در مذاكرات تجاري چندجانبه حاصل شده بود را ناديده گرفته و اين درحالي است كه خود ايالات‌متحده سال‌هاست از تجارت بين‌المللي سود فراواني برده است. در اين بيانيه آمده است: چين قاطعانه با اين اقدام مخالفت مي‌كند و براي حفظ حقوق و منافع خود، اقدامات متقابل انجام خواهد داد. اين اظهارات درحالي صورت مي‌گيرد كه به نظر مي‌رسد دو اقتصاد بزرگ جهان به سوي تشديد جنگ تجاري پيش مي‌روند؛ جنگي كه مي‌تواند زنجيره‌هاي تامين جهاني را به هم بريزد. همچنين اورسولا فون در لاين، رييس كميسيون اروپا، تعرفه‌هاي جهاني دونالد ترامپ را ضربه بزرگي به اقتصاد جهاني توصيف كرد و گفت: اتحاديه اروپا آماده است در صورت شكست مذاكرات با واشنگتن، با اقدامات متقابل به تعرفه‌هاي جديد امريكا پاسخ دهد. وي پيش از نشست همكاري اتحاديه اروپا و آسياي مركزي گفت: ما در حال نهايي كردن اولين بسته اقدامات متقابل در پاسخ به تعرفه‌هاي فولاد هستيم و اكنون براي اقدامات متقابل بيشتر در محافظت از منافع و تجارت خود در صورت شكست مذاكرات، آماده مي‌شويم. فون در لاين بدون اينكه جزيياتي از اقدامات آتي اتحاديه اروپا ارايه كند، اظهار كرد: اتحاديه اروپا قصد دارد ماه جاري، در واكنش به تعرفه‌هاي فولاد و آلومينيوم امريكا كه از ۱۲ مارس اجرايي شد، بر ۲۶ ميليارد يورو (۲۸.۴ ميليارد دلار) از كالاهاي امريكايي تعرفه‌هاي متقابل اعمال كند. رييس كميسيون اروپا گفت: عميقا از اقدام امريكا متاسف است و نسبت به «عواقب گسترده» آن براي اقتصاد جهاني ازجمله كشورهاي آسيب‌پذير كه با برخي از بالاترين تعرفه‌هاي امريكا روبه‌رو هستند، هشدار داد. وي با اشاره به هزينه‌هاي بيشتر مصرف‌كننده براي خواربار، دارو، حمل و نقل و اختلال در كسب و كار گفت: بلاتكليفي، تشديد خواهد شد و باعث افزايش حمايت‌گرايي بيشتر مي‌شود. فون در لاين ادامه داد: به‌علاوه، به نظر مي‌رسد كه هيچ نظمي در اين بي‌نظمي وجود ندارد، هيچ مسير روشني براي پيچيدگي و هرج‌ومرجي كه با ضربه زدن به تمام شركاي تجاري امريكا در حال ايجاد است، نيست. رييس كميسيون اروپا گفت: با ترامپ موافق است كه ديگران از قوانين تجارت جهاني استفاده ناعادلانه كرده‌اند و آماده است از تلاش‌ها براي اصلاح آنها حمايت كند. به نظر مي‌رسد كه اقدام جديد ترامپ زلزله‌اي بزرگ در اقتصاد جهاني به وجود آورده و بايد ديد كه واكنش‌هاي منفي سرانجام خود را به چه شكل نشان مي‌دهند. قماري بزرگ به سبك رييس‌جمهور امريكا كه بايد ديد كه آيا جواب مي‌دهد يا اين تصميم را به مساله‌اي تاريك در كارنامه او تبديل خواهد كرد.