فروردين، ماه اميد بورس؟
شروع سال جديد همواره براي بورس تهران خوش‌قدم بوده و بررسي سوابق گذشته نشان مي‌دهد كه در روزهاي نخست سال بازار سهام نقش پررنگي در سرمايه‌گذاري‌ها ايفا كرده و همواره سبزپوش مي‌ماند.
شروع سال جديد همواره براي بورس تهران خوش‌قدم بوده و بررسي سوابق گذشته نشان مي‌دهد كه در روزهاي نخست سال بازار سهام نقش پررنگي در سرمايه‌گذاري‌ها ايفا كرده و همواره سبزپوش مي‌ماند. بورس تهران سال جديد را با تعطيلات فراوان شروع كرد و انتظار مي‌رود كه از روز جاري بازار رسما معاملات خود را در فاز مثبت آغاز كند و به نوعي شروع اولين روز كاري سال با سبزپوشي باشد.
هرسال بورس در فصل بهار با آغاز سال مثبت مي‌شود و اين روند را تا چندين هفته ادامه مي‌دهد و پس از آن با توجه به شرايط ادامه‌دار بودن ريسك‌ها شرايط بازار نيز تا حدود زيادي تغيير مي‌كند، ممكن است روند بازار تا حدودي زيادي مثبت و تا حدودي منفي شود.
تالار شيشه‌اي معاملات بورس تهران در ۳۶ ماه گذشته نوسانات قابل توجهي را تجربه كرده كه اين نوسانات ناشي از تصميمات داخلي و ريسك‌هاي سيستماتيك بوده است. براساس آمار، شاخص كل بورس تهران در اين مدت ۱۶ ماه را با روند صعودي و ۲۰ روند نزولي را طي كرده است. البته بررسي آمار و اراقام نشان مي‌دهد كه اين 16 ماه يكپارچه صعودي نبوده و در برخي از هفته‌ها بازار قرمزي بسياري را تجربه كرده است.
براساس آمار بازار سهام در اسفند ۱۴۰۱ به عنوان صعودي‌ترين ماه تاريخ اخير بازار سرمايه، با ثبت بازدهي ۲۷.۸۵ درصدي شناخته مي‌شود. در نقطه مقابل، بهمن ۱۴۰۱ با بازدهي منفي ۹.۲۲ درصدي به عنوان نزولي‌ترين ماه شناخته شد. اين موضوع نشان مي‌دهد كه بازار سرمايه در سال‌هاي اخير تحت تأثير عوامل متعددي قرار كه مهم‌ترين و اساسي‌ترين اين موضوع را مي‌توان ريسك‌هاي سيستماتيك دانست.
طي سه سال گذشته، در مجموع تنها در دو ماه، بازار بازدهي مثبت را تجربه كرده است. فروردين ۱۴۰۱ با بازدهي ۱۰.۶ درصدي شروع شد و در سال ۱۴۰۲ به ۱۸.۵۵ درصد رسيد؛ اما اين روند در سال ۱۴۰۳ به‌شدت كاهش يافته و به ۰.۶ درصد رسيده است. نكته قابل توجه اينجاست كه اين الگو به جزفروردين در آذرماه نيز مشاهده است و امكان تعداد اين روند نيز وجود دارد. آذرماه نيز ماهي با نوسانات قابل توجهي بوده است. شاخص كل بورس در آذر ۱۴۰۱ بازدهي ۶.۲۲ درصدي را به ثبت رساند و اين عدد در آذر ۱۴۰۲ به ۹.۴۱ درصد و در آذر ۱۴۰۳ به ركورد ۱۸.۵۷ درصد افزايش يافت. اين آمار نشان مي‌دهد كه آذرماه به عنوان يك ماه موفق براي بورس تهران به شمار مي‌آيد و سرمايه‌گذاران در اين ماه نسبت به بازار اميد بيشتري دارند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد در ماه‌هاي خرداد، مرداد، مهر و بهمن سه سال اخير، بورس هميشه روند منفي داشته و عملكرد آن بهبود نيافته است. به عنوان مثال، در اسفند ماه ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، به ترتيب بازدهي ۲۷.۸۵ درصد و ۶ درصدي گزارش شده در حالي كه اين عدد در اسفند ۱۴۰۳ به نزديك ۰.۳۴ درصد منفي رسيد.
فروردين پرتقاضاي بازار
فروردين‌ماه در بيشتر سال‌هاي گذشته به عنوان يكي از دوره‌هاي پرتقاضا در بازار سرمايه شناخته مي‌شود. با توجه به تحليل‌هاي صورت گرفته، اگر توالي ۳ سال گذشته تكرار شود، احتمال افزايش شاخص كل بورس در فروردين‌ماه امسال وجود دارد. اين امر به خصوص با كاهش شدت منفي بودن شاخص كل بورس در اسفند ۱۴۰۳ نسبت به بهمن ۱۴۰۳ قوت مي‌گيرد.
انتظار مي‌رود كه سطح تقاضا براي سهام در نخستين روزهاي سال ۱۴۰۴ به‌طور قابل توجهي افزايش يابد و در نتيجه فروردين ماه روزهاي پررونقي را براي سرمايه‌گذاران برجاي خود خواهد گذاشت.
بازار تحت تاثير اخبار جهاني
از سوي ديگر بايد اين موضوع را در نظر داشت كه حضور ترامپ و اعمال تعرفه‌هاي جديد مي‌تواند در ميان مدت بر روي بورس تهران نيز تاثيرگذار باشد و به نوعي شرايط بازار سهام را تا حدودي تغيير دهد. ترامپ بر واردات امريكا از 100 كشور جهان تعرفه اعمال كرد. اين تعرفه عليه واردات، كشورهاي زياد و مختلفي را شامل مي‌شود. از كشورهاي دوست مثل بريتانيا و اعضاي اتحاديه اروپا و ژاپن تا چين كه مهم‌ترين رقيب امريكا به شمار مي‌آيد.
ترامپ استدلال مي‌كند اين كشورها بر واردات كالاهاي امريكايي تعرفه اعمال كرده بودند. ترامپ به دنبال برقراري موازنه تجاري به سود امريكا در تجارت با كشورهاي ديگر است. دونالد ترامپ اعلام كرد كه چند روز ديگر - پنجم آوريل - امريكا دست كم ۱۰ درصد به همه كالاهاي وارداتي به اين كشور عوارض خواهد بست. اين فهرست شامل حدود ۱۰۰ كشور است و از ميان آنها ۶۰ كشور با عوارضي بالاي ۱۰ درصد روبه‌رو خواهند شد. امريكا حتي براي نزديك‌ترين متحدانش چون بريتانيا (۱۰ درصد) و اتحاديه اروپا (۲۰ درصد) تعرفه تعيين كرد.ترامپ از اعمال «تعرفه‌هاي گمركي متقابل» بر كشورهايي در سراسر جهان خبر داد و تصريح كرد: «چشم در برابر چشم، دندان در برابر دندان: هيچ چيز ساده‌تر از اين نيست.»
وي با در دست داشتن يك نمودار جدولي بزرگ كه در آن تعرفه‌هاي گمركي اعمال‌شده توسط شركاي تجاري ايالات متحده مقايسه شده بود، تأكيد كرد كه تعرفه‌هايي كه اعمال شده معادل نيمي از تعرفه‌هاي شركا و رقباي ايالات متحده است. با اين حال، او مبناي محاسبات خود براي توجيه اين اقدام را مشخص نكرد.
برخي از كارشناسان عقيده دارند كه تغييرتعرفه در ميان مدت روي بازارهاي مالي اثر مي‌گذارد و پس از مدتي بورس تهران نيز از اين موضوع تاثير مي‌گيرد و ممكن است تغيير روند دهد.
عوامل تاثيرگذار روي بورس تهران
نويد قدوسي، كارشناس بازار سرمايه با اشاره به نقش ريسك‌هاي سياسي در عملكرد بازار سرمايه گفت: اگر تنش‌هاي سياسي در سال جديد كاهش يابد، اين موضوع مي‌تواند از عوامل حمايت‌كننده بازار باشد.در حال حاضر، ريسك‌هاي سياسي يكي از مهم‌ترين موانع رشد بورس هستند و هرگونه كاهش در اين زمينه مي‌تواند اميدواري سهامداران را افزايش دهد. اين كارشناس بازار سرمايه گفت: يكي از مهم‌ترين محرك‌هاي رشد بازار در ماه‌هاي گذشته، افزايش نرخ دلار نيمايي يا همان دلار مبادله‌اي بوده است. اگر در سال جديد نرخ ارز رسمي متناسب با نوسانات بازار آزاد تنظيم شود و فاصله زيادي ميان اين دو نرخ ايجاد نشود، مي‌توان انتظار رشد بازار سرمايه را داشت.با اين حال در صورتي كه سياست‌گذار نرخ رسمي را ثابت نگه دارد و اين نرخ انعطاف لازم را نداشته باشد، ممكن است بازار با چالش‌هاي بيشتري مواجه شود. قدوسي در ادامه به مشكلات توليد شركت‌هاي بورسي اشاره كرد و گفت: در سال‌هاي اخير سرمايه‌گذاري در بسياري از شركت‌هاي بورسي به اندازه كافي انجام نشده و مشكلاتي در تامين مواد اوليه و انرژي براي اين شركت‌ها به وجود آمده است.قطع برق در تابستان و كمبود گاز در زمستان از جمله عواملي بوده كه توليد شركت‌ها را تحت تاثير قرار داده است. اگر اين مشكلات در سال 1404 كاهش يابد، مي‌توان انتظار داشت كه شركت‌ها عملكرد بهتري داشته باشند و اين موضوع به رشد بازار كمك كند. اين كارشناس بازار سرمايه در خصوص تاثير نرخ بهره بر بازار بيان كرد: «در حال حاضر نرخ بهره در بازارهاي مالي بسيار بالا است و حتي به محدوده ۴۰ درصد نزديك شده است. اين موضوع فشار زيادي بر بازار سرمايه وارد مي‌كند، زيرا نرخ بالاي بهره باعث مي‌شود ابزارهاي درآمد ثابت براي سرمايه‌گذاران جذاب‌تر شوند و در نتيجه منابع كمتري به سمت بازار سهام حركت كند.اگر در سال آينده سياست‌هاي بانك مركزي به گونه‌اي باشد كه نرخ بهره كاهش يابد، مي‌تواند خبري مثبت براي بورس باشد.» قدوسي در پايان گفت: اگر چهار عامل اصلي شامل كاهش ريسك‌هاي سياسي، همسويي نرخ ارز رسمي با بازار آزاد، بهبود شرايط توليد شركت‌ها و كاهش نرخ بهره در مسير مطلوب بازار حركت كنند، بورس مي‌تواند بازدهي قابل توجهي داشته باشد و حتي از طلا و ارز پيشي بگيرد.اما در صورتي كه اين عوامل در جهت مخالف عمل كنند، رقابت براي بورس در برابر بازارهايي مانند ارز و طلا دشوار خواهد بود.