جنگ تعرفه‌ها بازارهاي جهاني را لرزاند
بالاخره تعطيلات نوروزي به پايان رسيد و از روز گذشته شاهد آغاز معاملات رسمي در تمامي بازارهاي مالي خصوصا بورس بوديم، البته اولين روز كاري براي بازارها چندان خوش يمن نبود و به نوعي به نظر مي رسد كه بازارها هنوز سردرگم تعطيلات نوروزي و تغييرات اخبار سياسي هستند، چند روزي زمان لازم است تا مجدد بازار به روند خود بازگردد و به نوعي بتواند خود را با شرايط جديد تطبيق دهد.
بالاخره تعطيلات نوروزي به پايان رسيد و از روز گذشته شاهد آغاز معاملات رسمي در تمامي بازارهاي مالي خصوصا بورس بوديم، البته اولين روز كاري براي بازارها چندان خوش يمن نبود و به نوعي به نظر مي رسد كه بازارها هنوز سردرگم تعطيلات نوروزي و تغييرات اخبار سياسي هستند، چند روزي زمان لازم است تا مجدد بازار به روند خود بازگردد و به نوعي بتواند خود را با شرايط جديد تطبيق دهد. بسياري از كارشناسان عقيده دارند كه هجوم اخبار سياسي در اولين روزهاي كاري سال باعث شده كه بازارها واكنش چندان مثبتي را نشان ندهند. درحال حاضر جنگ و نزاع اقتصادي جاي خود را به جنگ‌هاي نظامي داده‌اند و اين موضوع تمامي كشورهاي دنيا را درگير خود كرده است. به نوعي مي‌توان گفت كه يك خبر كوچك اقتصادي چندين برابر يك خبر سياسي يا جنگ بر كشورها تاثير دارد، نظم و نظام اقتصاد كشور را بر هم مي زند.
چندسالي مي‌شود كه جنگ نظامي جاي خود را به جنگ اقتصادي داده است و كشورهاي مختلف دنيا با استفاده از روش‌هاي مختلف در تلاش‌اند كه به عنوان اولين كشور اقتصادي شناخته شوند. امريكا نيز در همين راستا با اعمال تعرفه‌هاي جديد در تلاش است كه جايگاه خود به عنوان اقتصاد دنيا راتثبيت كند. ترامپ به تازگي بر واردات كالا از 130 كشور جهان، تعرفه يا همان عوارض گمركي جديد وضع كرد كه اين تعرفه در بلندمدت مي‌تواند بر روي بورس تهران نيز تاثيرگذار باشد.
واردكنندگاني كه قصد دارند كالاهايي را از ساير كشورها به ايالات متحده وارد كنند، اكنون با تعرفه‌هايي تا ۵۴ درصد مواجه خواهند شد. اين ميزان بر اساس نحوه محاسبه حقوق گمركي بر صادرات امريكا توسط كاخ سفيد تعيين شده است. علاوه بر اين، موانع تجاري غيرمالي نيز بر اساس اقداماتي مانند دستكاري ارزها در برخي كشورها اعمال خواهد شد. نتيجه اين سياست، فهرستي از تعرفه‌هاست كه قرار است ميلياردها دلار از تجارت جهاني را تحت تأثير قرار دهد. چين، يكي از بزرگ‌ترين شركاي تجاري ايالات متحده، با تعرفه ۳۴ درصدي مواجه خواهد شد، در حالي كه اتحاديه اروپا ۲۰ درصد، هند ۲۶ درصد، ويتنام ۴۶ درصد و ژاپن ۲۴ درصد تعرفه خواهند داشت.
برهمين اساس عوارض گمركي جديد دولت دونالد ترامپ عليه واردات باعث افت بازارهاي مالي و جنجال عمومي در بالاترين سطوح سياسي جهان شده اما امريكايي‌ها و بورس آنها نيز از شر آن در امان نخواهند بود. انتظار مي‌رود قيمت بسياري از كالاها در امريكا افزايش يابد از يك فنجان قهوه تا آيفون كه اين افزايش قيمت بورس را نيز تحت تاثير قرار مي‌دهد و شرايط جديدي براي اين بازار رقم مي‌زند. نكته قابل توجه اينجاست كه اين عوارض كه عمدتاً توسط واردكنندگان امريكايي پرداخت مي‌شود، احتمالاً منجر به افزايش قيمت بسياري از كالاها در امريكا خواهد شد. اين در حالي است كه امريكايي‌ها از كاهش قدرت خريد خود شكايت دارند. به دنبال اعلام تعرفه‌هاي جديد واردات، سهام شركت‌هاي توليد پوشاك و منسوجات در امريكا در بازار سهام كاهش شديدي را تجربه كردند. اين شركت‌ها متكي به نيروي كار مقرون به صرفه در كشورهايي مانند ويتنام و چين هستند. به عنوان مثال، نايكي بيش از 13 درصد از ارزش خود را از دست داد. اين رقم براي شركت GAP بيش از 20 درصد بود. اين افزايش تعرفه بيش از هرچيزي به بورس ها آسيب وارد خواهد كرد و بر همين اساس روزهاي گذشته شاهد ريزش سنگين در بورس‌هاي جهاني بوديم كه اين ريزش بيشترين ريزش از دوران كرونا تا به امروز بوده است و به عقيده كارشناسان اين روند ادامه خواهد يافت و سقوط بيش از پيشي را بورس‌ها تجربه خواهند كرد.
سقوط وال استريت در پي جنگ تعرفه‌ها
يكي ديگر از روزهاي سياه در وال استريت رقم خورد؛ بازارهاي سهام ايالات متحده روزي فاجعه‌بار را پشت سر گذاشتند، روزي كه ترس و وحشت بر منطق و تحليل غلبه كرد. نگراني‌ها از تشديد بي‌سابقه جنگ تجاري با چين و ظهور شبح ركود اقتصادي، سرمايه‌گذاران را به سوي فروش گسترده سهام و فرار به پناهگاه‌هاي امن دارايي‌ها سوق داد. اين سقوط در پي اعلام ناگهاني تعرفه‌هاي تلافي‌جويانه چين بر كالاهاي امريكايي، به عنوان واكنشي مستقيم به سياست‌هاي يكجانبه و پرخاشگرانه تعرفه‌اي دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده، رخ داد و زلزله‌اي را در بازارهاي مالي جهاني به راه انداخت.
شاخص‌هاي بورس در گرداب سقوط
فاجعه از همان دقايق ابتدايي معاملات روز جمعه آغاز شد و با سرعتي سرسام‌آور، تمام شاخص‌هاي اصلي بورس نيويورك را در كام خود فرو برد. شاخص صنعتي داوجونز (Dow Jones Industrial Average)، سنجه‌اي از عملكرد 30 شركت بزرگ و مهم ايالات متحده، با سقوطي بي‌سابقه و تاريخي به ميزان 2231 واحد، معادل 5.5 درصد، بزرگ‌ترين ضرر متوالي خود از زمان آغاز همه‌گيري كوويد-19 در مارس 2020 را به ثبت رساند. اين سقوط مهيب، داوجونز را رسماً وارد فاز «اصلاح» كرد؛ اصطلاحي كه در بازارهاي مالي به معناي كاهش بيش از 10 درصدي از اوج‌هاي اخير است و هشداري جدي براي سرمايه‌گذاران تلقي مي‌شود.
شاخص S&P 500، كه به عنوان معياري گسترده‌تر از عملكرد بازار سهام امريكا در نظر گرفته مي‌شود و 500 شركت بزرگ را در بر مي‌گيرد، نيز از اين سقوط در امان نماند و با كاهش 5.97 درصدي، بيش از 5 تريليون دلار از ارزش بازار خود را تنها در دو روز از دست داد. اين رقم نجومي، نشان‌دهنده عمق فاجعه و ميزان خساراتي است كه به سرمايه‌گذاران وارد شده است. شاخص S&P 500 كه پيش از اين نيز نشانه‌هاي ضعف از خود بروز داده و روز پنجشنبه وارد مرحله اصلاح شده بود، در دو روز گذشته بيش از 10 درصد سقوط كرد و زنگ خطر را براي اقتصاددانان و تحليلگران به صدا درآورد. شاخص نزدك كامپوزيت (Nasdaq Composite)، كه بيشتر بر شركت‌هاي فناوري‌محور متمركز است و به دليل نوسانات بالاي خود شناخته مي‌شود، با افت 5.82 درصدي، براي اولين‌بار از سال 2022 رسماً وارد «بازار نزولي» شد. در اصطلاحات بازارهاي مالي، «بازار نزولي »به معناي كاهش بيش از 20 درصدي از اوج‌هاي اخير است و نشانه‌اي از بدبيني و ترس در ميان سرمايه‌گذاران تلقي مي‌شود. سقوط نزدك به بازار نزولي، هشداري جدي براي شركت‌هاي فناوري و سرمايه‌گذاراني است كه در اين بخش فعاليت مي‌كنند.
تلافي چين، جرقه‌اي بر انبار باروت ركود
اعلام ناگهاني تعرفه‌هاي تلافي‌جويانه چين بر كالاهاي امريكايي، به مثابه جرقه‌اي بود كه بر انبار باروت نگراني‌ها از ركود اقتصادي جهاني فرود آمد. پس از سال‌ها تنش تجاري ميان دو اقتصاد بزرگ جهان، اين اقدام چين نشان‌دهنده تشــديد بي‌سابقــه درگيري‌ها و آغــاز فصلي جديد از جنگ اقتـــصادي است. تحلــيلگران جي‌پي مورگان (JP Morgan)، يكي از بزرگ‌ترين و معتبرترين بانك‌هاي سرمايه‌گذاري جهان، در گزارشي هشدارآميز، احتمال ركود در اقتصاد امريكا و جهان را 60 درصد تخمين زدند و اعلام كردند كه تلافي‌هاي تجاري مي‌تواند اين احتمال را به‌طور چشمگيري افزايش دهد. مت بوردت، رييس بخش سهام در شركت مديريت سرمايه‌گذاري تورنبورگ، در اظهاراتي هشداردهنده، تاكيد كرد كه تعرفه‌ها سطحي از عدم قطعيت و نوسان را وارد بازارها كرده است كه از روزهاي ابتدايي همه‌گيري كوويد-19 شاهد آن نبوده‌ايم. اين عدم قطعيت، سرمايه‌گذاران را سردرگم و مردد كرده و باعث مي‌شود كه آنها از سرمايه‌گذاري‌هاي مخاطره‌آميز دوري كنند و به سمت دارايي‌هاي امن‌تر پناه ببرند.
كور سوي اميد در بحران
در ميان اين درياي متلاطم بحران، كورسويي از اميد نيز به چشم مي‌خورد. انتشار خبر تماس تلفني دونالد ترامپ با دبيركل حزب كمونيست ويتنام و احتمال كاهش تعرفه‌ها، به‌طور موقت بازار را آرام كرد و سهام شركت‌هايي مانند نايك (Nike) را كه به‌شدت به زنجيره‌هاي تامين بين‌المللي وابسته هستند، اندكي بالا برد. با اين حال، اين آرامش ديري نپاييد و در نهايت نگراني‌ها از ميزان تعرفه‌ها و پيامدهاي اقتصادي آن، دوباره بر بازار چيره شد.
هشدار پاول: تعرفه‌ها تورم را بالا مي‌برند
جروم پاول، رييس فدرال رزرو (Federal Reserve)، بانك مركزي ايالات متحده، نيز در اظهاراتي مهم و تاثيرگذار، هشدار داد كه تعرفه‌ها مي‌توانند تورم را بالا برده و رشد اقتصادي را كند كنند. پاول تاكيد كرد كه افزايش تعرفه‌ها، اثرات اقتصادي قابل توجهي خواهد داشت كه شامل تورم بالاتر و رشد كندتر مي‌شود. اين اظهارات، نگراني‌ها از ركود اقتصادي را تشديد كرد و باعث شد كه سرمايه‌گذاران به سمت دارايي‌هاي امن‌تر هجوم ببرند.
ترس و طمع در وال استريت
شاخص ترس وال استريت (VIX)، كه به عنوان سنجه‌اي از ميزان نوسانات و نگراني‌ها در بازار سهام استفاده مي‌شود، با افزايش 50 درصدي، نشان از اوج‌گيري نگراني‌ها در ميان سرمايه‌گذاران داشت. همزمان، سرمايه‌گذاران به سمت دارايي‌هاي امن مانند اوراق قرضه دولتي و طلا هجوم بردند. قيمت اوراق قرضه دولتي افزايش يافت و بازدهي آنها كاهش يافت، زيرا سرمايه‌گذاران به دنبال پناهگاهي امن در برابر ركود اقتصادي احتمالي بودند. قيمت طلا نيز افزايش يافت و به بالاترين سطح خود در چند ماه اخير رسيد، زيرا سرمايه‌گذاران به دنبال دارايي‌هاي سنتي امن در زمان بحران بودند.
كاهش هدف‌گذاري‌ها و چشم‌انداز تاريك
شركت خدمات مالي UBS با اشاره به احتمال ركود اقتصادي در امريكا به دليل تعرفه‌ها، هدف‌گذاري خود براي شاخص S&P 500 در پايان سال را از 6400 به 5800 كاهش داد. اين كاهش هدف‌گذاري، نشان‌دهنده بدبيني فزاينده نسبت به چشم‌انداز اقتصادي ايالات متحده است.
سقوط وال استريت در روز جمعه، نشان‌دهنده بحران عميقي است كه اقتصاد جهاني را تهديد مي‌كند. جنگ تجاري بين امريكا و چين، بازارهاي جهاني را در وضعيت بحراني قرار داده و سايه ركود اقتصادي بر سر اقتصاد جهاني سنگيني مي‌كند. سرمايه‌گذاران بايد با احتياط عمل كنند و به دنبال دارايي‌هاي امن‌تر باشند. دولت‌ها نيز بايد براي حل اختلافات تجاري و جلوگيري از ركود اقتصادي، تلاش كنند.