اشتباهات رایج در مناقصات و مزایده ها که سرمایه تان را به باد می دهد
ورود به دنیای مناقصات و مزایده ها اگر با آگاهی، دقت و تجربه همراه نباشد، نه تنها سودی برای شما به همراه ندارد، بلکه می تواند باعث از دست رفتن سرمایه ای شود که سال ها برای آن زحمت کشیده اید.
اشتباهات رایج در مناقصات و مزایده ها که سرمایه تان را به باد می دهد
ورود به دنیای مناقصات و مزایده ها اگر با آگاهی، دقت و تجربه همراه نباشد، نه تنها سودی برای شما به همراه ندارد، بلکه می تواند باعث از دست رفتن سرمایه ای شود که سال ها برای آن زحمت کشیده اید.
در کشور ما، با رشد سامانه های الکترونیکی مانند ستاد ایران مناقصات و ستاد ایران مزایده و راه اندازی بسترهایی مثل سامانه مزایده، فرآیندهای خرید و فروش، واگذاری ها و پروژه های دولتی شفاف تر شده اند.
اما با این حال، هنوز هم اشتباهات متعددی باعث می شود تا افراد و شرکت ها دچار ضررهای بزرگ شوند. این اشتباهات می توانند ناشی از ساده انگاری، بی تجربگی یا حتی اعتماد بیش از حد به برخی واسطه ها باشند.
در این مقاله، با رویکردی جامع و توضیحی، به بررسی مهم ترین خطاهایی می پردازیم که ممکن است هنگام شرکت در مناقصه یا مزایده مرتکب شوید و نتیجه ای جز از دست رفتن وقت، انرژی و پول نخواهید گرفت.
نادیده گرفتن اهمیت اسناد مناقصه و مزایده
هر مناقصه یا مزایده دارای اسنادی رسمی و قانونی است که در آن ها شرایط شرکت، الزامات حقوقی، معیارهای ارزیابی، نحوه پرداخت، ضمانت نامه ها و... مشخص شده است. برخی شرکت کنندگان به اشتباه تصور می کنند که فقط با ارائه یک قیمت پایین یا پیشنهاد مالی جذاب، می توانند برنده شوند.
در حالی که نادیده گرفتن حتی یکی از بندهای مهم اسناد، می تواند منجر به رد پیشنهاد شما شود. برای مثال، عدم بارگذاری به موقع ضمانت نامه یا عدم تطابق اطلاعات شرکتی با اسناد بارگذاری شده، از دلایلی است که در ستاد ایران مناقصات به طور شایع باعث رد صلاحیت می شود.
همچنین در بسیاری از موارد دیده شده که افراد با تکیه بر تجربه های پیشین یا شنیده ها، به جای مطالعه دقیق اسناد، به حدس و گمان اکتفا می کنند. در حالی که هر مناقصه یا مزایده منحصر به فرد است و دارای شرایط ویژه ای است که حتما باید مورد بررسی کامل قرار گیرد.
غفلت از استفاده از سامانه های رسمی
در سال های اخیر، دولت با هدف افزایش شفافیت مالی و جلوگیری از رانت خواری، اقدام به ایجاد سامانه های شفاف و قابل دسترس کرده است.
سامانه هایی مانند ستاد ایران مزایده و ستاد ایران مناقصات اکنون تبدیل به مرجع اصلی انتشار آگهی های مزایده و مناقصه در کشور شده اند. اما هنوز هم بسیاری از افراد به جای استفاده از این منابع رسمی، به آگهی هایی اعتماد می کنند که در کانال های تلگرامی، سایت های غیر رسمی یا شبکه های اجتماعی منتشر می شوند.
برخی از این آگهی ها، هدفی جز کلاهبرداری ندارند. استفاده از سامانه های رسمی به شما این اطمینان را می دهد که فرآیند شرکت شما در مناقصه یا مزایده، کاملا شفاف و مطابق با چارچوب های قانونی است.
قیمت گذاری بدون تحلیل بازار و توان مالی
یکی از رایج ترین اشتباهات در مناقصه ها، ارائه پیشنهاد قیمت صرفا بر اساس حدس یا تجربه قبلی است. برخی افراد تصور می کنند با ارائه کمترین قیمت ممکن می توانند برنده شوند، اما در عمل به دلیل پایین بودن قیمت، اجرای پروژه با ضرر مواجه می شود.
در مقابل، برخی دیگر از ترس ضرر، قیمت های بسیار بالا ارائه می دهند و به همین دلیل اصلا وارد فهرست رقابت نمی شوند.
در مزایده ها نیز شرایط مشابهی وجود دارد. مثلا فردی که بدون شناخت کافی از ارزش واقعی یک خودرو یا ملک، وارد مزایده می شود، ممکن است در یک فضای هیجانی، قیمت های بالاتری پیشنهاد دهد و در نهایت متوجه شود که دارایی خریداری شده اصلا با آن قیمت نمی ارزد.
بی توجهی به مدارک و الزامات اداری
در سامانه هایی مثل سامانه مزایده یا ستاد ایران مناقصات، فرآیند بارگذاری مدارک دارای مراحل و ضوابط مشخصی است. حجم فایل، فرمت، نحوه اسکن و حتی ترتیب بارگذاری، همگی تاثیرگذار هستند. متاسفانه دیده شده بسیاری از شرکت کنندگان به دلیل بارگذاری ناقص یا اشتباه مدارک، حتی فرصت بررسی پیشنهاد خود را نیز از دست می دهند.
گاهی اوقات نیز افراد مدارک را در قالب فایل هایی ارسال می کنند که رمزدار یا باز نشدنی هستند، یا از امضای دیجیتال معتبر استفاده نکرده اند.
همه این موارد باعث رد فنی می شود. همچنین، بسیاری از پیشنهاددهندگان به ضمانت نامه توجه کافی ندارند. یک ضمانت نامه بانکی با تاریخ انقضای نامناسب یا مبلغ کمتر از حد مجاز، می تواند کل فرآیند شرکت شما را باطل کند.
ورود به حوزه هایی خارج از تخصص
شرکت در مناقصه یا مزایده ای که در آن تخصص یا تجربه ندارید، ریسک بسیار بالایی دارد. در پروژه های دولتی یا پیمانکاری، نیاز به تجهیزات، منابع انسانی، مجوزهای خاص و توان اجرایی بالا وجود دارد. ورود بدون شناخت به این حوزه ها می تواند شما را با زیان های سنگین مواجه کند.
در بخش مزایده ها نیز شرایط مشابهی برقرار است. اگر مثلا قصد خرید یک دستگاه صنعتی را دارید ولی هیچ اطلاعاتی از نحوه کارکرد، هزینه های نگهداری یا بازار فروش آن ندارید، ممکن است پس از خرید، دستگاه بدون استفاده بماند و سرمایه شما عملا بلوکه شود.
اعتماد به دلال ها و واسطه های غیر رسمی
فضای مناقصه و مزایده به طور طبیعی محل فعالیت واسطه ها و افراد سودجو است. برخی از این افراد با وعده های کاذب، سعی در فریب افراد ناآگاه دارند. وعده هایی مثل "من با فلان مسئول در ارتباطم"، "برنده شدن قطعی است"، یا "فقط باید یک مبلغی برای هماهنگی پرداخت کنی"، از جمله جملات تکراری این افراد است.
توصیه می شود که حتی اگر از مشاور استفاده می کنید، حتما قرارداد مکتوب ببندید، تعهدات را مشخص کنید و از پرداخت مبالغ بدون رسید رسمی خودداری نمایید. اعتماد کورکورانه به چنین افراد یا کانال هایی در فضای مجازی، یکی از دلایل اصلی از دست رفتن سرمایه در فرآیندهای مزایده و مناقصه است.
نادیده گرفتن هزینه های پنهان و تعهدات اجرایی
حتی اگر شما در مزایده ای برنده شوید و دارایی مشخصی را به ظاهر با قیمت مناسب خریداری کنید، پایان کار نیست.
بسیاری از دارایی ها دارای هزینه های جانبی زیادی هستند. مالیات نقل و انتقال، هزینه های ثبت سند، عوارض شهرداری، هزینه های تعمیر و بازسازی و حتی مشکلات حقوقی مالکیت، همگی می توانند برای شما دردسرساز باشند.
در مناقصه ها نیز، برخی پروژه ها دارای شرایط خاصی هستند که در نگاه اول دیده نمی شوند، اما در مرحله اجرا، باعث افزایش هزینه و کاهش سود می شوند. اگر به این موارد توجه نکنید، سود مورد انتظار شما تبدیل به ضرر می شود.
نتیجه گیری
ورود به دنیای مناقصات و مزایده ها می تواند فرصت های طلایی را برای سرمایه گذاری و رشد فراهم کند. اما در عین حال، بدون دانش، تجربه و بررسی دقیق، این فرصت ها می توانند به تهدیدهای خطرناکی تبدیل شوند.
استفاده از منابع رسمی نظیر ستاد ایران مناقصات، ستاد ایران مزایده و سامانه مزایده، خواندن دقیق اسناد، تحلیل مالی و حقوقی، مشورت با افراد متخصص و داشتن نگاه بلندمدت، رمز موفقیت در این مسیر است.
فراموش نکنید که در دنیای مزایده ها و مناقصات، همیشه برنده کسی نیست که برنده اعلام می شود؛ برنده واقعی کسی است که با تحلیل دقیق، سرمایه اش را به درستی مدیریت کرده و در زمان مناسب وارد شده و در زمان درست خارج می شود.
