عراقچي: حاضريم مسير مذاكره غيرمستقيم را بيازماييم
با گذشت چند هفته از آغاز به كار رسمي دولت دونالد ترامپ در ايالات متحده امريكا، همچنان ترديدها درباره برنامه هسته‌اي ايران و نحوه دستيابي دو طرف به يك راه‌حل برد - برد محل بحث باقي مانده و به نظر مي‌رسد كه هنوز ابهامات ميان ايده‌هاي دو طرف تا حدي است كه شرايط را براي آغاز مذاكرات فراهم نمي‌كند.
سرلشكر باقري: هرگونه تهديد را با تمام قوا پاسخ خواهيم داد
با گذشت چند هفته از آغاز به كار رسمي دولت دونالد ترامپ در ايالات متحده امريكا، همچنان ترديدها درباره برنامه هسته‌اي ايران و نحوه دستيابي دو طرف به يك راه‌حل برد - برد محل بحث باقي مانده و به نظر مي‌رسد كه هنوز ابهامات ميان ايده‌هاي دو طرف تا حدي است كه شرايط را براي آغاز مذاكرات فراهم نمي‌كند.
رييس‌جمهور امريكا چند هفته قبل در نامه‌اي رسمي خطاب به مقامات ايران كه از طريق مقاماتي از امارات متحده عربي تحويل شد، ايده‌هايش براي آغاز مذاكرات را بيان كرد. هرچند متن نامه از سوي دو طرف منتشر نشد اما به نظر مي‌رسد كه ترامپ همچنان نگاه دو طرفه خود را عرضه كرده و از سويي بر آمادگي براي مذاكره و رسيدن به راه‌حل نهايي تاكيد كرده و از سوي ديگر تهران را تهديد كرده كه نرسيدن به راه‌حل مي‌تواند تبعات منفي خاص خود را داشته باشد.
ايران نيز پس از بررسي نامه ترامپ، پاسخي را كه طبق اعلام مقامات كشور متناسب با نامه ترامپ بوده از طريق مقامات عماني به كاخ سفيد ارسال كرده است. متن اين نامه نيز منتشر نشده اما از صحبت‌ها چنين بر مي‌آيد كه ايران بار ديگر با تاكيد بر لزوم حفظ حقوق خود، اعلام كرده كه از در شرايط تحريم دليلي بر مذاكرات غيرمستقيم وجود ندارد اما در عين حال راه براي مذاكرات غير مستقيم باز است.
در چنين شرايطي چند روز قبل رييس‌جمهور امريكا در اظهاراتي كوتاه و عجيب اعلام كرد كه ايران خواهان مذاكرات مستقيم است و او اميدوار است كه مقدمات براي انجام مذاكره فراهم شود. اين در حالي است كه مقامات ايراني در روزهاي اخير بار ديگر بر آمادگي براي مذاكرات غير مستقيم تاكيد كرده و البته از اين گفته‌اند كه با توجه به بي‌اعتمادي به امريكا و عهدشكني‌هاي گذشته، شرايط براي آغاز مذاكرات مستقيم فراهم نيست.
وزير امور خارجه، روز گذشته در اظهارات بار ديگر بر اين موضع تاكيد كرد. وزير امور خارجه ايران طي سخناني ضمن تبريك عيد نوروز و عيد سعيد فطر، و مرور تحولات سال ۱۴۰۳ به عنوان سالي پرحادثه و پرچالش براي ايران و منطقه، بر عزم جمهوري اسلامي ايران براي پيشبرد سياست‌هاي اصولي و مسوولانه خود در سال ۱۴۰۴ تاكيد كرد.
عراقچي با اشاره به فجايع انساني ناشي از آتش‌افروزي و جنايات رژيم صهيونيستي در غزه، لبنان، و سوريه و نيز جملات غيرقانوني امريكا عليه يمن، بر ضرورت همبستگي و همكاري بين كشورها براي پايان‌دادن به درد و رنج مردم مظلوم فلسطين و توقف تجاوزگري‌هاي رژیم اسراييل عليه لبنان و سوريه تاكيد كرد.
وزير امور خارجه همچنين با اشاره به رويكرد مسوولانه و مدبرانه جمهوري اسلامي ايران در قبال تحولات بين‌المللي تصريح كرد: پاسخ ايران به نامه رييس‌جمهور امريكا متناسب با محتوا و لحن نامه وي داده شده و در عين حال فرصت استفاده از ديپلماسي نيز حفظ شده است. عراقچي تصريح كرد: علي‌الاصول، مذاكره مستقيم با طرفي كه مدام تهديد به توسل به زور برخلاف منشور ملل متحد مي‌كند و مواضع متناقضي توسط مقام‌هاي مختلف آن بيان مي‌شود، بي‌معنا خواهد بود اما ما همچنان به ديپلماسي پايبند بوده و حاضريم مسير مذاكره غيرمستقيم را بيازماييم.
وزير امور خارجه ايران ضمن يادآوري ماهيت كاملا صلح‌آميز برنامه هسته‌اي ايران اظهار داشت: ايران قبلا در قالب برجام مجموعه تدابير داوطلبانه‌اي را براي اطمينان‌بخشي در مورد ماهيت برنامه هسته‌اي خود اتخاذ کرد، اما اين امريكا بود كه به‌صورت يكجانبه از آن توافق خارج شد. اكنون ما با برخورداري از آن تجربه، حاضريم بر اساس منطق اعتمادسازي به ازاي رفع تحريم‌هاي ظالمانه عليه ايران، گفت‌وگو در مورد برنامه هسته‌اي خود و رفع تحريم‌ها را پي بگيريم. عراقچي موكدا تصريح كرد: جمهوري اسلامي ايران در عين پايبندي به مسير ديپلماسي و گفت‌وگو جهت رفع سوءتفاهم‌ها و حل اختلافات، خود را براي همه پيشامدهاي محتمل يا ممكن آماده نگاه مي‌دارد و همان‌طور كه در ديپلماسي و مذاكره جديت دارد، در دفاع از منافع و حاكميت ملي خود نيز قاطع و جدي خواهد بود. او در پايان با اشاره به اصول سياست خارجي ايران در ارتباط با همسايگان و ديگر نقاط جهان، ابراز اميدواري كرد كه در سال جديد شاهد گسترش بيش از پيش روابط در حوزه‌هاي مختلف سياسي، اقتصادي و فرهنگي باشيم.
خبرگزاري رويترز نيز روز گذشته به نقل از منابعي آگاه موضع فعلي ايران را تشريح كرد. يك مقام ارشد ايراني در گفت‌وگويي بيان كرد كه ايران در برابر درخواست‌هاي امريكا براي مذاكره مستقيم درباره برنامه هسته‌اي‌اش يا مواجهه با اقدام نظامي مقاومت مي‌كند و به بازيگران منطقه‌اي كه ميزبان پايگاه‌هاي امريكا هستند، درباره هرگونه مشاركت در اقدام متجاوزانه‌اي از سوي دولت امريكا عليه ايران هشدار داده است.
خبرگزاري رويترز مدعي شد كه اين مقام ايراني به شرط فاش نشدن هويتش در گفت‌وگو با اين رسانه گفته با وجود اينكه تهران درخواست «دونالد ترامپ» رييس‌جمهور امريكا براي مذاكرات مستقيم با ايران را رد كرده است، مايل است از طريق ميانجيگري عمان كه از ديرباز واسط تعامل طرفين بوده است، با دولت امريكا به مذاكره غيرمستقيم بپردازد. به گفته اين مقام ايراني، «مذاكرات غيرمستقيم فرصتي براي سنجيدن جديت واشنگتن درباره به كار بستن راهكاري سياسي در ارتباط با ايران فراهم مي‌كند.» اين مقام رسمي گفت: با وجود اينكه ممكن است اين مسير ناهموار باشد، اما در صورت نشان دادن حمايت امريكا در پيام‌هاي آن، چنين گفت‌وگوهايي ممكن است به زودي آغاز شود. ايران اخيرا به نامه‌اي كه ترامپ به ايران فرستاده بود پاسخ داده و اعلام كرده است آماده مذاكره غيرمستقيم با امريكا از طريق ميانجي‌ها است. ترامپ گفته ترجيح او گفت‌وگوهاي مستقيم بوده و اين طريق، ممكن است به تسهيل رسيدن به توافق كمك كند.
او تصريح كرد: من فكر مي‌كنم اين‌طور سريع‌تر پيش مي‌رود و شما مي‌توانيد (حرف) طرف مقابل را خيلي بهتر از وقتي كه از طريق ميانجي‌ها كار پيش مي‌رود، بفهميد. روزنامه وال استريت ژورنال جمعه گذشته گزارش داد كه دولت ترامپ علاقه‌اي به طولاني شدن مذاكرات با ايران ندارد و همين دليل در حال تلاش براي مذاكرات مستقيم با ايران است. اگرچه، يك مقام امريكايي به پايگاه خبري آكسيوس گفته بود مذاكره مستقيم در دولت امريكا مورد بحث است و دولت با توجه به دريافت پاسخ ايران به نامه ترامپ، در حال بررسي اين موضوع است و هنوز تصميمي اتخاذ نشده است.
رويترز در ادامه نوشت: اين مقام ايراني مي‌گويد تهران به همسايگان خود درباره هرگونه مشاركت در اقدام متجاوزانه احتمالي امريكا عليه ايران، از جمله دادن اجازه استفاده از حريم هوايي يا قلمروی آنها هشدار داده است. رويترز نوشت: رسانه‌هاي دولتي ايران چهارشنبه گذشته گزارش دادند كه كويت به ايران اطمينان داده است هيچ گونه اقدام متجاوزانه از سوي ديگر كشورها عليه خاك خود را نخواهد پذيرفت. روسيه نيز در پي مطرح شدن اين اظهارات تهديدآميز از سوي امريكا در بيانيه‌اي هرگونه اقدام نظامي عليه ايران را غيرقابل قبول دانسته و خواستار خويشتن‌شداري شده بود. رييس‌جمهور امريكا در مصاحبه‌اي كه يكشنبه گذشته با شبكه ان‌بي‌سي نيوز انجام داد، در اظهاراتي تهديدآميز درباره توافق با ايران گفت: اگر با ايران به توافق نرسيم و ضمانتي براي توليد نكردن سلاح هسته‌اي توسط ايران دريافت نكنيم، اين كشور به شيوه‌اي بي‌سابقه بمباران خواهد شد. ترامپ در ادامه تصريح كرد: مقامات ايراني و امريكايي در حال مذاكره هستند.
سيد عباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران در پيامي در شبكه اجتماعي ايكس در واكنش به اين اظهارات گفت: بايد براي همه روشن شود كه اصولا چيزي به نام «گزينه نظامي» وجود ندارد، چه رسد به «راه‌حل نظامي». ناكامي‌هاي فاجعه‌بار در منطقه ما كه بيش از ۷ تريليون دلار براي دولت‌هاي قبلي ايالات متحده هزينه داشته، به اندازه كافي گوياست. عراقچي با اشاره به اينكه توافق هسته‌اي ۲۰۱۵ هنوز پابرجاست، نوشت: رييس‌جمهور ايالات متحده شايد علاقه‌اي به توافق هسته‌اي سال ۲۰۱۵ نداشته باشد اما آن توافق متضمن يك تعهد كليدي از سوي ايران است كه همچنان پابرجاست و حتي ايالات متحده - كه خارج از توافق است - از آن منتفع شده است. او در ادامه نوشت: ايران بار ديگر تاكيد مي‌كند كه هيچگاه و تحت هيچ شرايطي به دنبال جست‌وجو، توليد يا به دست آوردن سلاح هسته‌اي نخواهد بود. علاوه بر اين، مقام‌هاي نظامي ايران بر دفاع مقتدرانه از برنامه صلح‌آميز هسته‌اي ايران تاكيد كرده‌اند. سردار اميرعلي حاجي‌زاده، فرمانده هوافضاي سپاه پاسداران درباره اين تهديدها گفته است: امريكايي‌ها در منطقه حداقل در اطراف ايران ۱۰ پايگاه دارند كه بالغ بر ۵۰ هزار نفر نيرو دارد. اين به معناي نشستن آنها در اتاق شيشه‌اي است. كسي كه در اتاق شيشه‌اي مي‌نشيند سمت كسي سنگ‌پراني نمي‌كند.
همزمان با اعلام آمادگي تهران بر آغاز مذاكرات غيرمستقيم و البته تاكيد بر اين موضوع كه طرف امريكايي از برجام خارج شده و بايد اين بدعهدي جبران شود، مقامات نظامي كشور نيز به صراحت اعلام كرده‌اند كه هرگونه تهديد عليه سرزمين ايران، با واكنش جدي نيروهاي مسطح همراه خواهد شد. سرلشكر پاسدار محمد باقري صبح روز ۱۷ فروردين ۱۴۰۴ در جمع فرماندهان، مديران و كاركنان ستاد كل نيروهاي مسلح و قرارگاه مركزي خاتم الانبيا ضمن گراميداشت ياد و خاطره امام راحل بزرگوار، شهداي دفاع مقدس، شهداي امنيت و محور مقاومت، به خصوص سيد شهيدان مقاومت سيدحسن نصرالله، شهيدان هنيه و سنوار و شهداي غزه، لبنان و يمن؛ اعياد نوروز و فطر را به كاركنان ستاد كل نيروهاي مسلح، قرارگاه مركزي خاتم‌الانبيا و سازمان‌هاي نيروهاي مسلح تبريك گفت و اظهار اميدواري كرد كه سال ۱۴۰۴ سالي سرشار از خير و بركت، سال ظهور حضرت مهدي (عج) و سال نصرت جبهه حق برباطل باشد. وي با تاكيد بر تعيين شعار امسال توسط مقام معظم رهبري تحت عنوان سرمايه‌گذاري براي توليد افزود: بخش‌هاي اقتصادي در نيروهاي مسلح به خصوص وزارت دفاع و بنيادهاي تعاون نيروهاي مسلح بايد با برنامه‌ريزي دقيق و منظم در مسير تحقق شعار سال گام بردارند و حداكثر هماهنگي، تعامل و همكاري را با دولت محترم داشته باشند.
وي الزامات اساسي سرمايه‌گذاري براي توليد را دفاع مستحكم كشور، امنيت پايدار، ثبات و آرامش داخلي و اميدواري سرمايه‌گذار عنوان كرد و گفت: مسووليت سنگين دفاع در كشور برعهده ما در نيروهاي مسلح است و همه توان و تلاش ما بايد اين باشد كه بازدارندگي، دفاع كارآمد، امنيت پايدار، ثبات و آرامش با تمام قوا دنبال بشود و اطمينان خاطر به امنيت سرمايه‌گذاري براي سرمايه‌گذاران داخلي و خارجي داده شود.
رييس ستاد كل نيروهاي مسلح با اشاره به اجراي عمليات‌هاي وعده صادق يك و دو گفت: ما در تقابل نظامي با رژيم صهيونيستي و اجراي عمليات‌هاي وعده صادق، واقعيت توانمندي‌ها و نقاط قوت و ضعف دشمن و خودمان را بخوبي محك زديم و توانستيم در كوتاه‌ترين زمان ممكن با دقت برخي اشكالات را برطرف كنيم و اينك قاطعانه و با اطلاع دقيق مي‌گويم كه وضعيت پدافند هوايي، سطح توليد و توانمندي موشكي، توانمندي پهپادي و كروز ما با عمليات وعده صادق دو و عمليات پنج آبان دشمن قابل مقايسه نيست. وي با محكوم كردن سكوت مرگبار و رفتار دوگانه نهادهاي بين‌المللي به اصطلاح حقوق بشري در قبال جنايات و توحش رژيم صهيونيستي در كشتار بيرحمانه انسان‌هاي بيگناه، كودكان و زنان و سالمندان غزه اظهار داشت: خباثت و نسل‌كشي انسان‌هاي بيگناه و ويران كردن خانه و كاشانه مردم در غزه و لبنان توسط رژيم صهيونيستي بعد از عمليات توفان‌الاقصي، با حمايت قاطع رژيم امريكا، كشورهاي اروپايي و در سايه رفتار دوگانه و سكوت ننگين نهادهاي بين‌المللي به اصطلاح حقوق بشري صورت گرفت.
وي رييس دولت جديد امريكا را فردي خودشيفته و قلدرمآب ناميد و عنوان كرد: امروز جهانيان شاهد هستند كه او علاوه بر دشمنان، با دوستان و متحدانش هم درگير شده است. اخيرا هم نامه‌اي براي مقام معظم رهبري نوشت و پاسخ درخور خودش را هم با لحاظ تدابير و اوامر ايشان دريافت كرد. تدابير ايشان بر اين مبنا بود كه ما آغازگر جنگ نيستيم؛ هرگونه تهديد را با تمام قوا پاسخ خواهيم داد؛ به دنبال آرامش در منطقه هستيم؛ در مساله هسته‌اي به دنبال سلاح هسته‌اي نيستيم و نيازهاي ملت خودمان را در هسته‌اي دنبال مي‌كنيم؛ مذاكره مستقيم نخواهيم كرد، اما مذاكره غيرمستقيم ايرادي ندارد؛ شما بدقول‌ترين و بدعهدترين طرف در مذاكرات گذشته بوديد و لذا هيچ اعتمادي به شما وجود ندارد. اين پاسخ معقول و بسيار حكيمانه به اين جهت است كه هم مردم كشور ما و هم مردم جهان بدانند كه راهبرد جمهوري اسلامي ايران، دفاع از منافع خودش و پيشرفت و حركت به سمت افق‌هاي ترسيم شده است. جمهوري اسلامي ايران جنگ طلب نيست، اما قلدري و زورگويي را نمي‌پذيرد و در مقابل آن ايستادگي خواهد كرد. باقري تصريح كرد: برنامه‌هاي ۱۴۰۴ نيروهاي مسلح را با استفاده از تجارب و درس‌هاي سال گذشته و بررسي نقاط ضعف و قوت، با دقت تدوين و ابلاغ كرديم و بر اساس فرمان فرمانده معظم كل قوا موظفيم سرعت ارتقای قدرت و پيشبرد امور را دو برابر کنیم. قبل از همه‌چيز استعانت از كمك خداوند و توكل و اعتماد به قدرت الهي است كه در يكايك اعضاي نيروهاي مسلح و همه اركان ما بايستي موج بزند. ما اراده رهبري و اراده نيروهاي مسلح را در وعده‌هاي صادق به دشمن نشان داديم و اين اراده را همچنان حفظ كرديم و ارتقا داديم؛ و به‌گونه‌اي طرحريزي كرده‌ايم كه در صورت لزوم، از هنگام صدور فرمان معظّم‌له، در كمترين زمان ممكن سيل توانمندي‌هاي ما بر سر دشمن فرود خواهد آمد. پاسخ ما به هرگونه تعرض به حريم و منافع جمهوري اسلامي ايران كوبنده و جبران‌ناپذير خواهد بود.
به اين ترتيب ايران در هر دو موضوع جنگ و صلح، رويكرد رسمي خود را اعلام كرده است. اگر طرف مقابل جديت خود را نشان دهد، مذاكرات آغاز خواهد شد و اگر رو به گزينه‌هاي نظامي بياورد، ايران آمادگي دارد از كشور خود دفاع كند. احتمالا ظرف روزهاي آينده مشخص مي‌شود كه براي از سرگيري مذاكرات جديد، دو طرف چه گام‌هايي را برمي‌دارند.