مذاکره ايران و امريكا شنبه در عمان

در حالي كه حتي تا ساعات ابتدايي شب دوشنبه در تهران، خبري از باز شدن يخ مذاكرات ميان تهران و واشنگتن منتشر نشده بود و به نظر مي‌رسيد كه دو طرف همچنان براي آنكه مذاكرات رسمي را آغاز كنند نياز به مقدماتي جديد دارند، دونالد ترامپ رييس‌جمهور امريكا ناگهان و در جريان ديدار با نخست‌وزير اسراييل در كاخ سفيد، خبري داد كه خيلي زود به سر خط اصلي اخبار جهان تبديل شد: مذاكرات با ايران آغاز شده و از شنبه پيش رو در بالاترين سطح ادامه پيدا مي‌كند.

دقايقي پس از مطرح شدن اين صحبت‌ها، عباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران در متني كه در حساب شخصي خود در شبكه اجتماعي ايكس (توييتر) منتشر كرد ضمن تاييد خبر آغاز مذاكرات از روز شنبه اعلام كرد كه بر خلاف ادعاي رييس‌جمهور امريكا مبني بر مذاكرات مستقيم، تهران فعلا با مذاكرات غير مستقيم موافقت كرده است و رفتن به فاز بعدي، منوط به آن است كه امريكا تعهد و جديت خود را نشان بدهد.

دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا گفت: با ايران گفت‌وگوهاي مستقيم داريم و شنبه جلسه بسيار مهمي خواهد بود و خواهيم ديد چه اتفاقي مي‌افتد. روز شنبه يك نشست بزرگ با ايراني‌ها و ديدار مستقيم با آنها خواهد بود. وي افزود: ممكن است با ايران توافق شود و اين عالي خواهد بود. مذاكرات مستقيم با ايران در بالاترين سطوح در حال انجام است. رييس‌جمهوري امريكا افزود: موفقيت اين مذاكرات به سود ايران خواهد بود. ترامپ گفت: مي‌خواهيم اسراييل در هر توافقي درباره ايران نقش داشته باشد، اما در عين حال تلاش مي‌كنيم از درگيري جلوگيري كنيم.

رييس‌جمهوري امريكا، ادعا كرد: مذاكرات مستقيمي با ايران در جريان است و روز شنبه يك نشست بسيار مهم با مقامات ايراني برگزار خواهد شد. ترامپ افزود: روز شنبه، ديداري بزرگ و مستقيم با ايراني‌ها خواهيم داشت و خواهيم ديد چه اتفاقي خواهد افتاد. وي همچنين گفت: شايد به توافقي با ايران برسيم و اين فوق‌العاده خواهد بود. وي ادعا كرد كه ممكن است كه توافق با ايران، توافقي متفاوت و بسيار قوي‌تر باشد.

ترامپ در ادامه گفت: نمي‌توانم بگويم جلسه شنبه با ايران كجا برگزار خواهد شد؛ فقط مي‌توانم بگويم كه اين ديدار بسيار محرمانه است و به‌صورت مستقيم با ايران انجام خواهد شد. وي افزود: فكر مي‌كنم اگر مذاكرات با ايران موفقيت‌آميز نباشد، ايران در خطر بزرگي قرار خواهد گرفت. ما نمي‌توانيم اجازه دهيم ايران به سلاح هسته‌اي دست پيدا كند. اين موضوع فرمول سختي دارد. كشورهايي هستند كه بمب اتمي دارند در حالي كه نبايد داشته باشند، اما ايران نمي‌تواند به اين سلاح دست يابد. رييس‌جمهور امريكا مدعي شد: اگر مذاكرات موفقيت آميز نباشد، ايران روزهاي سختي خواهد داشت. ترامپ در پاسخ به اين سوال كه اگر بخواهيد بر سر يك توافق جديد با ايران مذاكره كنيد، مي‌توانيد توضيح بدهيد كه چگونه اين توافق بيشتر از برجام متفاوت است؟ گفت: خب من واقعا نمي‌توانم اين را بگويم توافق در دست مذاكره، متفاوت با برجام خواهد بود. ولي توافق قوي‌تري خواهد بود.

به دنبال اعلام اين خبر، سيدعباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران، در شبكه ايكس نوشت: ايران و ايالات متحده، روز شنبه در عمان براي گفت‌وگوهاي غيرمستقيم در سطح مقامات عالي ملاقات خواهند كرد. اين يك فرصت و نيز يك آزمون است. توپ در زمين امريكاست. پس از آن وزير خارجه ايران توضيحاتي را نيز درباره جزييات اين مذاكره اعلام كرد. ديپلمات عاليرتبه جمهوري اسلامي ايران درباره مذاكرات ايران و امريكا نيز گفت: مذاكرات همان‌طور كه اعلام شد و ديشب طي توييتي اعلام كردم، روز شنبه و در عمان برگزار خواهد شد. مذاكرات غيرمستقيم خواهد بود و ما شيوه ديگري را براي مذاكره نمي‌پذيريم.  او در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاري صداوسيما درباره توضيح بيشتر درباره «مذاكرات غيرمستقيم و همچنين تاكيد ترامپ بر مستقيم‌بودن مذاكرات» گفت: شكل مذاكره مهم نيست كه مستقيم باشد يا غيرمستقيم. به نظر من آنچه كه اهميت دارد، موثر يا غيرموثر بودن مذاكرات است، جدي بودن يا جدي نبودن طرفين در مذاكرات است، نيات طرفين در مذاكره است و اراده براي رسيدن يك راه‌حل. اين موارد در هر گفت‌وگويي ملاك عمل است. عراقچي در ادامه گفت: اينكه شكل مذاكرات چگونه باشد، تابع مسائل مختلفي است. شكل مورد نظر ما، مذاكرات غيرمستقيم است. دلايل آن نيز قبلا گفته شده است. مذاكراتي كه آنها بخواهند از طريق فشار و تهديد بخواهند اراده خود را تحميل كنند، اين يك مذاكره نيست و در حقيقت ديكته‌كردن است. در حقيقت ما به اين شيوه به هيچ‌وجه اعتقادي نداريم. شيوه غيرمستقيم از نظر ما بهتر مي‌تواند يك مذاكره واقعي و منتج به نتيجه را تضمين كند و ما به اين شيوه پيش خواهيم رفت. 

وزير خارجه ايران درباره نمونه مذاكره غيرمستقيم گفت: مذاكره غيرمستقيم اصلا چيز عجيبي نيست. در تاريخ روابط بين‌الملل به كرات اتفاق افتاده است. كشورهايي هستند كه به دلايل تاريخي، خصومت‌ها و هر دليلي حاضر نيستند با هم ملاقات كنند. موارد متعددي در اين باره وجود دارد. همين الان مذاكره بين روسيه و اوكراين به صورت غيرمستقيم و اتفاقا از طريق امريكا صورت مي‌گيرد، يعني امريكايي‌ها واسطه هستند. دو طرف حاضر نيستند به دلايلي كه خودشان مي‌دانند، با يكديگر ملاقات رو در رو داشته باشند و ملاقات از طريق يك ميانجي يا واسطه انجام مي‌شود.

او با بيان اينكه «در موضوع ما، عمان واسطه است چراكه ما به عمان به خاطر گذشته و سابقه خوبي كه در همين ارتباط داشتند، اطمينان و اعتماد داريم»، گفت: اميدوار هستيم كه با اراده جدي طرف مقابل براي رسيدن يك راه‌حل ديپلماتيك مواجه باشيم. اين در مذاكرات مهم است. عراقچي درباره شايعات مبني بر اينكه «ابتداي مذاكرات به‌صورت غيرمستقيم است و اگر حسن‌نيت امريكا اثبات شود، مذاكرات رودر رو خواهد شد» گفت: ما چنين قراري نگذاشته‌ايم.

وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران درباره محورهاي مذاكره ايران و امريكا با توجه به اظهارات نخست‌وزير رژيم صهيونيستي درباره «مذاكراتي شبيه به ليبي» گفت: طبيعي است كه هر كسي ممكن است گمانه‌زني‌ها يا آرزوهاي خود را داشته باشد. آن‌چه كه مقامات رژيم صهيونيستي گفته‌اند يا ممكن است بگويند، آرزوهاي آنهاست كه هرگز محقق نخواهد شد. ما به‌دنبال تامين منافع مردم ايران هستيم. او تصريح كرد: برنامه هسته‌اي ايران كاملا صلح‌آميز و مشروع است. همين الان قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت، بر مشروعيت آن صحه گذاشته است. از لحاظ بين‌المللي هيچ شبه‌هاي بر آن وارد نيست. اگر كسي سوالات و ابهاماتي دارد، ما اماده روشنگري هستيم. ما بر صلح‌آميز بودن برنامه هسته‌اي خود اطمينان داريم و در اينكه اعتمادسازي بيشتري درباره آن صورت دهيم، مشكلي نداريم مگر اينكه محدوديتي براي ما ايجاد كند يا مانعي در راستاي اهداف ايران باشد.

عراقچي در ادامه گفت: در مقابل اعتمادسازي، طبيعي است كه تحريم‌هايي كه به صورت نادعادلانه و به دليل اتهاماتي كه بر برنامه هسته‌اي ايران گذاشته شده، بايد رفع شود. بنابراين، هدف اصلي ما در مذاكره، طبيعي است كه احقاق حقوق مردم ايران و رفع تحريم‌هاست. اگر اراده واقعي در طرف مقابل وجود داشته باشد، اين هدف دست‌يافتني است و به شيوه آنكه غيرمستقيم يا مستقيم باشد هم ارتباطي ندارد. در حال حاضر، ترجيح ما غيرمستقيم است و قراري براي تبديل آن به مستقيم نداريم چراكه مذاكره مستقيم را براي اهداف مذاكره، مفيد نمي‌دانيم. وزير خارجه ايران با تاكيد بر اينكه «اگر طرف مقابل اراده واقعي داشته باشد، از نظر ما توافق حصول است»گفت: بنابراين طبق عبارت معروفي كه وجود دارد، توپ در زمين امريكاست و اگر با اراده واقعي با عمان بيايند، حتما به نتيجه مي‌رسيم. او در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه «آيا پيش‌شرطي براي مذاكرات وجود دارد يا خير؟» گفت: هيچ پيش‌شرطي از نظر ما پذيرفتني نيست و وجود هم ندارد. عراقچي همچنين درباره طرف‌هاي مذاكره گفت: اطلاعي كه ما داريم، آقاي (استيو) ويتكاف (نماينده ويژه ترامپ در امور غرب آسيا) حضور دارد و از طرف ايران هم بنده هستم. 

خبرگزاري دولتي ايسنا در خبري نوشت: منابع آگاه مي‌گويند «صرف پاسخ» نامه‌اي كه در ۲۷ ماه ميلادي گذشته از سوي وزارت امور خارجه ايران به عمان براي تحويل به دولت امريكا ارسال شد و 

ادامه از صفحه اول|

ناديده نگرفتن نامه «دونالد ترامپ» رييس‌جمهور امريكا تأثير مثبتي در فراهم كردن شرايط براي آغاز مذاكرات غيرمستقيم داشت.

اين منابع مي‌گويند ايران بعد از ارسال جواب خود، نامه‌اي را از امريكا دريافت كرد مبني بر اينكه دولت امريكا آماده است تا هرچه‌سريع‌تر مذاكرات را آغاز كند. اين منابع در گفت‌وگو با العربي الجديد گفتند دولت امريكا مصر بود كه مذاكرات مستقيم باشد اما ايران اين مساله را به نتايج مذاكرات مسقط و ميزان آمادگي طرف امريكايي براي مذاكره تنها درباره برنامه هسته‌اي و رفتار و برخورد امريكا بعد از اين مذاكرات مرتبط كرد.

اين منابع تأكيد كردند در عين حال ايران تلاش مي‌كند تا به تضمين‌هايي دست يابد مبني بر اينكه مذاكره درباره اين برنامه بايد براساس توافق هسته‌اي باشد كه حقوق هسته‌اي ايران را حفظ كند و از مرزهاي آن تجاوز نكند. اين منابع گفته‌اند مذاكرات شنبه بين ايران و امريكا درباره دستوركارهاي مذاكره است. ايران اشاره‌هاي مثبتي درباره دستوركارهاي مذاكرات دريافت كرده اما قبل از آغاز مذاكرات عمان هيچ مساله تأييد شده‌اي وجود ندارد. علاوه بر اين مساله، اين منابع به العربي الجديد گفتند اظهارات ترامپ طي كنفرانس مطبوعاتي با «بنيامين نتانياهو» نخست‌وزير رژيم صهيونيستي اشاره ديپلماتيك خوبي است اما آنچه كه نياز به احتياط دارد، تزلزل رييس‌جمهور امريكا در مواضع خود است.

واكنش‌ها به از سرگيري مذاكرات

به دنبال انتشار اخبار آغاز دور جديد مذاكره ميان ايران و امريكا، چه در داخل و چه در فضاي بين‌المللي واكنش‌هايي نسبت به اين اتفاق مطرح شد. سخنگوي دولت با تبريك روز ملي فناوري هسته‌اي، گفت: فعاليت هسته‌اي كشور صلح آميز بوده و در زمينه‌هاي كشاورزي، داروي و ساير زمينه‌ها اين فعاليت‌ها در حال توسعه است. وي در خصوص آغاز مذاكرات ايران و امريكا در عمان، گفت: اصولا باور به مذاكره داريم. چنانچه با زبان تكريم صحبت شود، مذاكره مي‌كنيم. مذاكره غيرمستقيم و در عمان است. توجه به منافع ملي مورد توجه ما است ساير جزييات بايد در جريان مذاكرات مشخص شود. هنوز مذاكره‌اي شكل نگرفته است و جزيياتي وجود ندارد. ما در مذاكره پيش رو، توجه به منافع ملي و مردم و مذاكره خردمندانه را پيش رو خواهيم داشت. سخنگوي دولت درباره احتمال مذاكره مستقيم، بيان كرد: فرآيند مذاكره بايد آغاز شود تا مسير آن مشخص شود. الان مذاكره را غيرمستقيم دنبال مي‌كنيم. وزير خارجه روند مذاكرات را اجرا و دنبال مي‌كند. ما از حقوق حقه مان دفاع مي‌كنيم و به منافع ملي پايبند هستيم. وي در پاسخ به اين پرسش كه پس از تبادل نامه با امريكا، مذاكره‌اي درباره شكل مذاكره شده است، گفت: خير.

همچنين «محمدجواد ظريف» وزير امور خارجه پيشين ايران روز سه‌شنبه و با اشاره به مذاكرات آتي ايران و امريكا در عمان كه قرار است روز شنبه برگزار شود، در صفحه شخصي خود در اينستاگرام نوشت: بسيار باعث دلگرمي و خوشحالي است كه مسووليت گفت‌وگوهايي كه از شنبه آغاز مي‌شود را دوست و همكار توانمندم، دكتر سيد عباس عراقچي و همكاران ارزشمند و باسابقه ايشان در وزارت امور خارجه برعهده دارند كه دانش، جديت و اراده براي رسيدن به تفاهمي بر اساس منافع ملي و احترام متقابل را بارها به نمايش گذاشته‌اند. ديپلمات پيشين ايران در ادامه نوشت: اگر تيم امريكا هم با همين اراده و با احترام به حقوق و منافع مردم ايران وارد مذاكرات بشود، حركت در مسير درستي خواهد بود. ظريف با بيان اينكه «ايران انتخاب درست را انجام داده»نوشت: اكنون نوبت ايالات متحده است كه در اين آزمون سرنوشت سازِ ساختن آينده‌اي بهتر براي منطقه و جهان مشاركت كند. وزير امور خارجه پيشين ايران همچنين در پيامي در شبكه اجتماعي ايكس، با بيان اينكه «توپ در زمين امريكاست»، تاكيد كرد كه اگر ايالات متحده براي دستيابي به توافقي سودمند با ايران عزم و اراده كافي را داشته باشد، معامله‌اي كه منجر به آينده بهتري شود، در دسترس خواهد بود.

چين و روسيه نيز از آغاز مذاكرات استقبال كردند. «دميتري پسكوف» سخنگوي كاخ كرملين روز سه‌شنبه گفت كه مسكو از گفت‌وگوهاي ايران و امريكا بر سر موضوع هسته‌اي ايران حمايت مي‌كند و حامي حل وفصل سياسي اين موضوع است. اين اظهارات سخنگوي رياست‌جمهوري روسيه در شرايطي مطرح مي‌شود كه او پيش‌تر هم تاكيد كرده بود مسكو آماده است تا براي حل مسالمت‌آميز موضوع هسته‌اي ايران تمام تلاش خود را به كار بگيرد. پسكوف در سخنان امروز خود گفت: «تماس مستقيم و غيرمستقيم بين ايالات متحده و ايران در مورد برنامه هسته‌اي در عمان برنامه‌ريزي شده و مسكو از اين اقدام استقبال مي‌كند.»

اين مقام كرملين با اشاره به گزارش‌هاي منتشر شده به خبرنگاران گفت: «مسكو از مذاكرات مستقيم ميان ايالات متحده و ايران درباره برنامه هسته‌اي استقبال مي‌كند. ما بارها گفته‌ايم كه از حل مساله پرونده هسته‌اي ايران از طريق راهكارهاي سياسي و ديپلماتيك حمايت مي‌كنيم. اگر چنين باشد، تنها مي‌توان از آن استقبال كرد.» در همين حال «ماريا زاخارووا» سخنگوي وزارت امور خارجه روسيه گفت كه مسكو روز سه‌شنبه ميزبان رايزني‌هاي كارشناسي در مورد برنامه هسته‌اي ايران بين روسيه، چين و ايران خواهد بود. زاخارووا به خبرنگاران گفت: «اين رايزني‌ها قرار است امروز برگزار شوند و پس از پايان ما قطعا نتايج آنها را به رسانه‌ها و جهان اطلاع خواهيم داد. اما با توجه به اينكه رايزني‌ها امروز برگزار مي‌شوند، طبيعي نيست كه از قبل در مورد نتايج چيزي كه هنوز به پايان نرسيده است، صحبت كنيم.»

همچنين لين جيان، سخنگوي وزارت خارجه چين با اشاره به مذاكرات تهران- واشنگتن در عمان، از امريكا خواست تا در اين مذاكرات از خود «صداقت سياسي و احترام متقابل» نشان دهد. جيان در اين باره گفت: امريكا به عنوان كشوري كه به‌طور يك‌طرفه از توافق جامع (برجام) درباره مساله هسته‌اي ايران خارج شد و اين شرايط را رقم زد، بايد از خود صداقت سياسي و احترام متقابل نشان بدهد. وي تاكيد كرد: واشنگتن بايد در گفتمان و رايزني مشاركت و در عين حال، روش غلط خود مبني بر استفاده از زور به منظور اعمال فشار حداكثري را متوقف كند. ديپلمات ارشد چين اضافه كرد: چين همچنان به حفظ تماس با تمام طرفين درگير ادامه داده و فعالانه صلح و گفتمان را ترويج داده و خواستار راه‌حل ديپلماتيك در اسرع وقت است.

واكنش مثبت بازارها به مذاكره

پس از انتشار نخستين اخبار درباره از سرگيري مذاكرات، دو بازار طلا و ارز به اين موضوع واكنش مثبت نشان دادند. روز (دوشنبه) در ساعات پاياني معاملات ارز در بازار آزاد، دلار به ۱۰۶ هزار تومان رسيد و يورو نيز نرخ ۱۱۵ هزار تومان رو تجربه كرد. اما روز (سه‌شنبه) با آغاز معاملات ارز در بازار ابتداي روز نرخ ارز با كاهش چشمگيري نسبت به ساعات پاياني معاملات در روز گذشته قيمت‌گذاري شد. از ابتداي ديروز، نرخ‌ ارز به ويژه دلار روند كاهشي به خود گرفت و در ابتداي معاملات با كاهش 8 هزار توماني، معادل ۹۸ هزار تومان قيمت‌گذاري شد و يورو نيز در محدوده ۱۰۶ و ۱۰۷ هزار تومان ايستاد كه بيانگر كاهش 8 تا 9 هزار تومان است.

براساس پيگيري‌هاي ايسنا، ديروز تا زمان تنظيم اين گزارش (ساعت ۱۳) دلار با نرخ ۹۸ هزار تومان از سوي واسطه‌ها خريداري شد و با نرخ ۹۸ هزار و ۵۰۰ تا ۹۹ هزار تومان از سوي اين افراد فروخته شد. يورو نيز در اين بازار با نرخ ۱۰۵ هزار تومان از سوي واسطه‌ها خريداري مي‌شود و با قيمت ۱۰۶ هزار تومان از سوي اين افراد به فروش مي‌رسد. گفتتي است؛ روز دوشنبه بازار آزاد روند صعودي داشت اما از صبح ديروز شروع به كاهش كرد كه به گفته برخي از كارشناسان، ناشي از كاهش اونس جهاني طلا و اخبار مطرح شده در رابطه با مذاكرات است كه باعث كاهش نوسانات بازار ارز شده است.

همچنين بر همين اساس قيمت طلا در هر اونس به سه هزار و هفت دلار رسيد كه نسبت به روز گذشته حدود هفت دلار كاهش داشته است. هر قطعه سكه طرح جديد (امامي) ۹۱ ميليون و ۵۰۰ هزار تومان و سكه طرح قديم (بهار آزادي) ۸۰ ميليون و ۲۰۰ هزار تومان فروخته شد كه به ترتيب نسبت به معاملات روز دوشنبه (۱۸ فروردين) پنج ميليون و ۸۰۲ هزار و ۵۱۶ تومان و هفت ميليون و ۶۴۲ هزار و ۹۵۴ تومان كاهش داشت. نيم سكه ۶۰ ميليون تومان، ربع سكه ۳۱ ميليون تومان و سكه گرمي ۱۴ ميليون و ۵۰۰ هزار تومان در بازار طلا قيمت خورد كه در نيم سكه ۲ ميليون و ۸۰ هزار و ۱۰۵ تومان، ربع سكه يك ميليون و ۷۲۲ هزار و ۳۸۱ تومان و سكه گرمي ۵۲۱ هزار و ۲۴ تومان كاهش قيمت داشتند. از سوي ديگر، هر گرم طلاي ۱۸ عيار به قيمت هفت ميليون و ۳۸۰ هزار و ۴۰۰ تومان فروخته شد كه نسبت به روز دوشنبه ۵۷۴ هزار و ۲۳۹ تومان كاهش داشت؛ هر گرم طلاي ۲۴ عيار نيز با ۷۶۵ هزار و ۷۸۰ تومان كاهش نسبت به روز كاري گذشته به ۹ ميليون و ۸۳۹ هزار تومان رسيد و هر مثقال طلا نيز با كاهش ۲ميليون ۴۸۷ هزار و ۷۳۷ توماني به ۳۱ ميليون و ۹۷۰ هزار تومان معامله شد. هرچند به نظر مي‌رسد كه هنوز راهي طولاني تا دست يابي دو طرف به توافق باقي مانده اما صرف باز شدن يخ مذاكرات پس از دوراني طولاني اين اميد را به وجود اورد كه دولت بتواند راهي براي عبور از تحريم‌ها پيدا كند. اميدي كه بايد ديد ظرف روزهاي آينده چه قدر به حقيقت نزديك مي‌شود.