ترازوي ناترازي كج است!
با وجود تلاش‌ها و وعده‌ها، بحران ناترازي انرژي در آغاز ۱۴۰۴ همچنان پابرجاست؛ آيا دولت خواهد توانست پيش از تابستان، تراز شبكه گاز و برق را برقرار كند؟ ايران، با داشتن يكي از بزرگ‌ترين ذخاير گاز طبيعي و ظرفيت بالاي توليد برق در منطقه، هنوز با يكي از مزمن‌ترين بحران‌هاي انرژي خود دست‌وپنجه نرم مي‌كند: ناترازي. حالا در آستانه تابستان ۱۴۰۴، اين بحران نه‌تنها رفع نشده، بلكه در بسياري از مناطق، علايم هشداردهنده‌اي از تشديد آن ديده مي‌شود.
گلناز پرتوي مهر|
با وجود تلاش‌ها و وعده‌ها، بحران ناترازي انرژي در آغاز ۱۴۰۴ همچنان پابرجاست؛ آيا دولت خواهد توانست پيش از تابستان، تراز شبكه گاز و برق را برقرار كند؟ ايران، با داشتن يكي از بزرگ‌ترين ذخاير گاز طبيعي و ظرفيت بالاي توليد برق در منطقه، هنوز با يكي از مزمن‌ترين بحران‌هاي انرژي خود دست‌وپنجه نرم مي‌كند: ناترازي. حالا در آستانه تابستان ۱۴۰۴، اين بحران نه‌تنها رفع نشده، بلكه در بسياري از مناطق، علايم هشداردهنده‌اي از تشديد آن ديده مي‌شود.
به گزارش خبرنگار «تعادل»، به‌رغم وعده‌ها و برنامه‌هايي كه در سال‌هاي گذشته براي افزايش توليد، بهينه‌سازي مصرف و توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير داده شده بود، واقعيت ميداني چيز ديگري مي‌گويد؛ خاموشي‌هاي مقطعي، فشار به صنايع، سوزاندن مازوت و نگراني از تابستاني ديگر با پيك مصرف برق.
در زمستان ۱۴۰۳، مصرف گاز از مرز ۷۲۰ ميليون متر مكعب در روز گذشت؛ رقمي بي‌سابقه. در همان زمان، ده‌ها واحد صنعتي در سراسر كشور از قطع يا افت فشار گاز خبر دادند. همزمان، مازوت‌سوزي در برخي نيروگاه‌ها از سر گرفته شد و هواي كلانشهرهايي مثل تهران، اصفهان و تبريز دوباره به وضعيت اضطرار رسيد.
همه اينها نشانه‌هايي از آن است كه تراز عرضه و تقاضا، نه‌تنها برقرار نشده، بلكه شايد فاصله آن با گذشته نيز بيشتر شده باشد.
الگوي مصرف انرژي در ايران همچنان پرمصرف، يارانه‌اي و بدون انگيزه براي صرفه‌جويي است. خانه‌ها همچنان با كمترين استانداردهاي بهره‌وري ساخته مي‌شوند و صنايع بزرگ در اغلب موارد، بازده انرژي پاييني دارند.
سال‌ها تحريم، نبود سرمايه خارجي و محدوديت منابع داخلي، باعث عقب‌ماندگي در توسعه ميدان‌هاي گازي جديد و نوسازي نيروگاه‌ها شده است. فازهاي جديد پارس جنوبي يا با تاخير پيش مي‌روند يا متوقف شده‌اند.
اگرچه نصب نيروگاه‌هاي خورشيدي و بادي سرعت گرفته، اما هنوز نسبت آنها به كل ظرفيت كشور ناچيز است. از وعده ۱۰ هزار مگاوات تجديدپذير تا پايان ۱۴۰۳، تنها حدود نيمي محقق شده.
نرخ انرژي براي مصرف‌كنندگان هنوز به‌قدري پايين است كه هيچ انگيزه‌اي براي بهينه‌سازي وجود ندارد. اصلاح تعرفه‌ها به‌صورت محدود و محافظه‌كارانه پيش رفته است.
در روزهاي اوج مصرف، صنايع فولادي و سيماني از اولين قربانيان ناترازي انرژي هستند. در زمستان گذشته، گزارش‌هايي از تعطيلي موقت واحدهاي توليدي در خراسان رضوي، يزد و فارس منتشر شد.
از سوي ديگر، مردم نيز نگران تابستاني ديگر با خاموشي هستند. با رسيدن دماي هوا به بالاي ۴۰ درجه در برخي استان‌ها، پيش‌بيني مي‌شود تقاضاي برق به ركورد جديدي برسد. مديرعامل يكي از شركت‌هاي توزيع برق گفته: در صورت عدم اجراي طرح‌هاي مديريت بار، تابستان ۱۴۰۴ هم مي‌تواند مثل سال‌هاي قبل، با خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي‌شده همراه باشد.
سال ۱۴۰۴ اگرچه با وعده‌ها و برنامه‌هايي براي حل بحران ناترازي انرژي آغاز شده، اما واقعيت اين است كه هنوز در ابتداي مسير هستيم. تراز عرضه و تقاضا برقرار نشده و زيرساخت‌ها با فشار حداكثري در حال فعاليتند.
تابستان و زمستان پيش‌رو، آزموني سخت براي دولت و صنعت انرژي كشور خواهد بود. آزموني كه اگر با برنامه‌ريزي دقيق، شفافيت و جسارت در اصلاحات پاسخ داده نشود، ممكن است دوباره به جيره‌بندي، خاموشي و آلودگي ختم شود.
به گفته كارشناسان حوزه انرژي، ترازو هنوز كج است، اما هنوز فرصت براي متعادل كردن آن وجود دارد اگر اراده‌اي واقعي در كار باشد.