جان سپردن معدن‌كاران در سايه سهل انگاري‌ها
ساعت ۵ صبح روز چهارشنبه ۲۰ فروردين ماه ۱۴۰۳ حادثه ريزش در معدن روستاي آهنگ از توابع بجستان خراسان رضوي باز هم جان يك معدن كار را گرفت. شب قبل از اين اتفاق هم يك كارگر معدن در استراحتگاه به دلايلي نامعلوم جان باخت. البته كه آغاز امسال با اين دو حادثه معدن نبود و تلخ‌ترين اتفاق بعد از آنچه در معدن طبس رخ داد حادثه دلخراش معدن مهماندويه دامغان بود كه در ۱۸ فروردين امسال به وقوع پيوست.
دليل بي‌اهميت بودن جان كارگران معدن چيست؟
گلي ماندگار|
ساعت ۵ صبح روز چهارشنبه ۲۰ فروردين ماه ۱۴۰۳ حادثه ريزش در معدن روستاي آهنگ از توابع بجستان خراسان رضوي باز هم جان يك معدن كار را گرفت. شب قبل از اين اتفاق هم يك كارگر معدن در استراحتگاه به دلايلي نامعلوم جان باخت. البته كه آغاز امسال با اين دو حادثه معدن نبود و تلخ‌ترين اتفاق بعد از آنچه در معدن طبس رخ داد حادثه دلخراش معدن مهماندويه دامغان بود كه در ۱۸ فروردين امسال به وقوع پيوست. حادثه‌اي كه در آن ۷ كارگر معدن جان باختند. اين‌بار هم اما همان بازي قديمي كه هر كسي سعي دارد تقصير را به گردن ديگري بيندازد از سوي مسوولان معدن و ديگر افراد مرتبط با آن به راه افتاد. نكته دردناك اين است كه بر اساس خبرهاي رسمي اخطار نظارت فني پايان سال ۱۴۰۳ در تاريخ ۲۹ بهمن تعطيل به بهره‌بردار اين معدن اعلام شده بود. در حالي كه به دليل برودت شديد هوا فعاليت اين معدن متوقف بود. از طرف ديگر ۱۸ فروردين اولين روز كاري اين معدن بعد از گذشت چند ماه تعطيلي بود. سوال اينجاست كه آيا نظارت‌هاي كافي براي شروع كار در اين معدن قبل از ورود كارگران انجام شده بود يا نه؟ اگر آن طور كه مسوولان مدعي شده‌اند كپسول اكسيژن و ديگر وسايل ايمني در دسترس كارگران بوده چرا آنها نجات پيدا نكردند؟ سوالاتي زياد ديگري هم هست كه هر بار بعد از بروز چنين اتفاقات دلخراشي براي معدن كاران مطرح مي‌شود اما در نهايت هيچ پاسخ قانع‌كننده‌اي براي آن وجود ندارد. اما سوال اصلي اين است كه تا چه زماني بايد معدن كاران بدون امنيت جاني در معدن‌هايي كه هيچ نظارتي بر ميزان ايمني آنها نيست جان خود را از دست بدهند. مسوولان چه زماني قرار است براي جلوگيري از اين اتفاقات دردناك كه حالا فاصله رخ دادنشان هر روز كمتر و كمتر مي‌شود چاره‌اي بينديشند.
ضعف‌هاي جدي در ايمني معادن
مساله اينجاست كه حوادث مشابه در سال‌هاي اخير ادامه داشته است، با وجود ورود دستگاه قضايي به حوادث معادن اما هنوز نشان از ضعف‌هاي جدي در موضوع ايمني معادن، تجهيزات ناكافي و نبود نظارت كافي وجود دارد. يكي از مشكلات عمده معادن زغال سنگ ايران، استفاده از تجهيزات قديمي وعدم رعايت استانداردهاي ايمني است. علاوه بر اين، كارگران در اين معادن اغلب با شرايط سخت كاري، نبود آموزش‌هاي كافي در زمينه ايمني و كمبود امكانات بهداشتي روبرو هستند.
پوريا فتحي، فعال كارگري در اين باره به «تعادل» مي‌گويد: كارگران معدن كه اغلب با حداقل دستمزد و بدون بيمه كافي در شرايط دشوار و طاقت‌فرسا كار مي‌كنند، همواره در معرض خطر مرگ قرار دارند. نكته مهم اين است كه هيچ نظارت درست و دقيقي بر ايمني معادن صورت نمي‌گيرد.
او مي‌افزايد: نكته مهم اين است كه بهره‌برداران معمولا اخطارها را ناديده مي‌گيرند. بیشتر كارگران معدن از حداقل‌هاي وسايل ايمني محرومند. به ياد بياوريد وقتي اجساد معدن كاران طبس را بيرون مي‌آوردند كفش‌هايشان چقدر فرسوده و ناايمن بود. اين مسائل واقعا دردناك است اما هيچ كس به‌طور جدي به اين مساله رسيدگي نمي‌كند.
اين فعال كارگري مي‌گويد: سيستم تهويه ناكارآمد، تونل‌هاي قديمي و فرسوده، نبود دستگاه‌هاي تشخيص گاز، و بي‌توجهي به هشدارهاي ايمني، بخشي از واقعيت تلخي است كه هر روز در معادن كشور تكرار مي‌شود. نياز به بهبود شرايط كاري، ارتقای نظارت‌هاي ايمني و استفاده از فناوري‌هاي نوين براي پيشگيري از حوادث اين‌چنيني كاملا محسوس است.
بخش خصوصي و اولويت سود مالي
بر جان كارگران
فتحي در بخش ديگري از سخنان خود اظهارمي دارد: مساله مهم اينجاست كه بخش اعظم معادن كشور در دست بخش خصوصي است و نظارت بر آنها بسيار ضعيف است. بارها و بارها گزارش‌هايي در رابطه با تهديد كارگران به اخراج براي سكوت در برابر مشكلاتي كه وجود دارد و جان و زندگي آنها را تهديد مي‌كند منتشر شده است.
او مي‌افزايد: متاسفانه برخي از بهره‌برداران سود خود را بر جان كارگران ترجيح مي‌دهند. آنها حاضر نيستند هزينه‌هاي سنگين بازسازي و به روز رساني دستگاه‌هاي مورد نياز در معدن را تقبل كنند و در اين بين كارگران معدن بايد جانشان را براي حقوق‌هاي اندك و تامين معاش خانواده شان به خطر بيندازند.
چرا جان كارگران اهميتي ندارد؟
اين فعال كارگري در ادامه با اشاره به اينكه كشور ما با داشتن معادن متعدد زغال سنگ مي‌گويد: ما هم داراي معادن متعدد هستيم و هم اينكه زغال سنگ به عنوان يكي از منابع اصلي تامين انرژي در صنايع ما به شمار مي‌رود. در اين شرايط واقعا عدم توجه به ايمني و امنيت جاني كارگران معدن چرا در دستور كار مسوولان نيست.
او مي‌افزايد: چرا تا اين ميزان جان كارگران معدن براي مسوولان بي‌اهميت است كه هيچ راهكاري براي جلوگيري از اين اتفاقات تلخ ارايه نمي‌دهند؟ چرا با وجود تكرار حوادث، هيچ اصلاح ساختاري صورت نمي‌گيرد؟ و چرا به‌رغم ورود دستگاه قضايي به اين مسائل بازخوردهاي لازم صورت نمي‌گيرد و اثر بخشي وجود ندارد؟!
فتحي در پايان مي‌گويد: مساله اينجاست كه تشكيل پرونده قضايي دردي از خانواده‌هاي داغدار اين كارگران دوا نمي‌كند. آنها نان آور خانواده را از دست داده‌اند و حالا زندگي شان بدون هيچ پشتوانه‌اي رها شده است. همان‌طور كه مجروحان معدن طبس بعد از گذشت ماه‌ها از آن حادثه تلخ در تنهايي رها شده‌اند و هيچ مسوولي براي رسيدگي به وضعيت آنها پيش قدم نشده است.
مرگ ۱۲۸ معدن كار طي ۸ سال
ارديبهشت سال ۱۳۹۶ حادثه معدن زمستان يورت اتفاق افتاد و در آن ۴۳ كارگر معدن‌كار جان خود را از دست دادند و بسياري ديگر زخمي شدند. دليل اين اتفاق بعدها نبود سيستم تهويه مناسب و انفجار ناشي از تجمع گاز متان عنوان شد. مساله نبود تهويه مناسب يكي از مشكلاتي است كه اغلب معادن كشور با آن مواجه‌اند و تاكنون هيچ اقدام موثري در اين باره صورت نگرفته است.
حادثه معدن زغال‌سنگ طزره
در خرداد ۱۳۹۹، حادثه معدن زغال‌سنگ طزره رخ داد كه ۲ كارگر بر اثر ريزش تونل جان خود را از دست دادند. سال بعد آن نيز در ارديبهشت ۱۴۰۰، انفجاري ديگر در همين معدن به كشته شدن ۲ كارگر ديگر انجاميد. در ۱۲ شهريور ۱۴۰۲ نيز اين معدن شاهد حادثه انفجار بود كه در پي آن ۶ نفر از كارگران اين معدن فوت كردند، بلافاصله بعد از اين حادثه براي مقصران پرونده قضايي تشكيل شد. بررسي‌ها نشان داد كه اين معدن با مشكلات شديد ايمني مواجه بوده، اما فعاليت آن بدون اصلاح شرايط ادامه داشته است.
ريزش معدن در زرند كرمان
و حادثه معدن مس سرچشمه
در ۱۶ شهريور ۱۳۹۹ نيز حادثه ريزش در معدن تونل شماره ۲ زغال‌سنگ هجدك شهرستان راور در استان كرمان ۴ كشته و يك مصدوم داشت. در فروردين ۱۴۰۲ نيز ريزش معدن در شهرستان زرند استان كرمان، جان ۳ كارگر را گرفت. مديران معدن در پي اين حادثه اظهار داشتند كه بررسي‌ها در حال انجام است، اما تا امروز گزارشي از اقدامات اصلاحي منتشر نشده است. اين‌عدم شفافيت و پاسخگويي، عمق فاجعه را بيشتر مي‌كند. همچنين در تاريخ ۱۹ شهريورماه ۱۴۰۳ حادثه‌اي در معدن مس سرچشمه رفسنجان رخ داد كه منجر به فوت تعدادي از كارگران اين معدن شد. در پي اين حادثه دادستان عمومي و انقلاب شهرستان رفسنجان با حضور در محل، دستور بازداشت ۳ نفر از مسوولان مرتبط با اين حادثه را صادر كرد. اين پرونده همچنان در مرجع قضايي در حال رسيدگي است.
حادثه معدن زغال‌سنگ طبس
عدم سياستگذاري مناسب در معادن زغال سنگ كشور باعث شد تا حادثه بزرگ‌تري در معدن زغال‌سنگ طبس در يكم مهر ماه سال ۱۴۰۳ ايجاد و بيش از ۵۰ كارگر اين معدن جان باختند و تعداد مصدومان به ۲۲ نفر رسيد. اين حادثه در پي انفجار گاز متان در ۲ بلوك B و C معدن طبس، اتفاق افتاده بود. همان اتفاقي كه باعث شده بعضي از مصدومان حادثه همچنان با شرايط بسيار بدي دست و پنجه نرم كنند و توان ادامه زندگي عادي را از دست بدهند. همان كه خانواده‌هايشان از عدم رسيدگي به آنها بارها و بارها اعتراض كرده‌اند.
ريزش معدن زغال‌سنگ كوهبنان
و معدن زغال‌سنگ آبنيل
همچنين در ۲۹ ارديبهشت ۱۴۰۳ ريزش معدن زغال‌سنگ در منطقه طغرالجرد شهرستان كوهبنان، در اين حادثه يكي از نيروهاي معدن اصلي شركت زغال‌سنگ منطقه طغرالجرد جان‌باخت. در آبان ماه آبان ماه ۱۴۰۱ معدن زغال‌سنگ پابدانا اين شهرستان نيز دچار حادثه ريزش شده بود كه ۲ كارگر معدن جان باختند. به‌گفته مسوولان علت اين حادثه در دست بررسي است. در ۱۰ خرداد ماه ۱۴۰۳ نيز در ريزش معدن زغال‌سنگ آبنيل در روستاي بي‌بي‌حيات كرمان ۶ نفر حادثه ديدند، متأسفانه در اين واقعه يك نفر فوت كرد و ۲ نفر ديگر مصدوم شدند.
حادثه ريزش معدن شازند
روز يكشنبه ۲۷ خرداد ماه ۱۴۰۳ بود كه معدن شماره پنج شازند در جاده اراك - توره با حجم زيادي از سنگ‌هاي بزرگ ريزش و موجي از نگراني در استان و كشور ايجاد كرد. در اين حادثه ۴ ماشين معدن كاري به همراه راننده‌ها زير آوار ماندند. پس از ريزش كوه تعداد ۴ نفر از كارگران زير آوار محبوس شدند كه با تلاش‌هاي كه صورت گرفت و سه نفر از آنها از زير آوار بيرون كشيده شده و پرونده قضايي در اين خصوص تشكيل و مالك شركت تحت تعقيب قرار گرفت. با توجه به حجم بالاي آواري كه در محل وجود داشت وعدم تعيين محل دقيق كارگر چهارم، احتمالا جسد اين كارگر زير آوار مانده و به دليل اينكه احتمال ريزش مجدد كوه بود ادامه كار با سرعت كمتري در حال پيشرفت است.