مشكل حقابه ايران از افغانستان از كجا آب مي‌خورد؟
يك كارشناس حوزه آب گفت: متاسفانه مرزكشي بين افغانستان، پاكستان، ارمنستان، آذربايجان، تركمنستان و عراق و ايران حدود 150 تا 200 سال پيش از سوي انگليسي‌ها عمدا بر مبناي عوارض طبيعي يعني رودخانه‌ها تعيين شد و هدف اصلي آن ايجاد اغتشاش بين همسايگان بود.
يك كارشناس حوزه آب گفت: متاسفانه مرزكشي بين افغانستان، پاكستان، ارمنستان، آذربايجان، تركمنستان و عراق و ايران حدود 150 تا 200 سال پيش از سوي انگليسي‌ها عمدا بر مبناي عوارض طبيعي يعني رودخانه‌ها تعيين شد و هدف اصلي آن ايجاد اغتشاش بين همسايگان بود. سيداويس ترابي در گفت‌وگو با ايلنا، درباره سدسازي در افغانستان و دامن زدن به كم‌آبي‌ها در ايران اظهار داشت: متاسفانه مرزكشي بين افغانستان، پاكستان، ارمنستان، آذربايجان، تركمنستان و عراق و ايران كه حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال پيش از سوي انگليسي‌ها عمدا برمبناي عوارض طبيعي يعني رودخانه‌ها تعيين شد و هدف اصلي آن ايجاد اغتشاش بين همسايگان بود، به عبارت ديگر تعيين سرحدات برمبناي مناقشات مرزي بوده است. وي افزود: آن زمان مرزهاي ايران و افغانستان به گونه‌اي تعيين شد كه سرچشمه منابع آبي هيرمند و هريررود در افغانستان و انتهاي حوضه آبريز در سيستان و تالاب هامون صابوري داخل ايران است يا اروند را به گونه‌اي كه تقسيم كردند كه موضوع اصلي جنگ ايران و عراق شد، وقتي حوضه آبريز به دو قسمت تقسيم مي‌شود درواقع پيش‌بيني مي‌شود كه در آينده چنين مسائلي پيش خواهد آمد. اين كارشناس حوزه آب گفت: افغانستان سال‌ها درگير جنگ بوده وقتي جنگ به پايان مي‌رسد و امنيت تاحدي در اين كشور برقرار مي‌شود؛ شروع به توسعه مي‌كند و در اين راستا يكي از اقدامات برنامه‌ريزي روي منابع آب‌هاي سطحي و احداث سد است نتيجه اينكه در پايين‌دست منابع آب را تحت‌تاثير قرار مي‌دهد و اكنون پيامد اين اقدام را در هيرمند و هريررود و خراسان شمالي و سيستان شاهديم كه آورد آبي كشور ما را تحت‌الشعاع قرار داده است. وي خاطرنشان كرد: علاوه بر آنچه در مرزها رخ داده آنچه مساله را بغرنج مي‌كند شيطنت‌هاي سياسي است مانند سدي كه اخيرا توسط افغانستان در ايالت نيمروز احداث شده كاملا مبتني بر شيطنت بود. مثلا در هريررود سد سلما احداث شده يا برخي بندهايي كه به‌طور متواتر احداث مي‌شود مبتني بر نياز توسعه سرزميني نيست بر مبناي شيطنت‌هاي سياسي است و اينكه از كجا تحريك مي‌شود در هاله‌اي از ابهام است.
ترابي بيان داشت: همه مي‌دانيم هر كشوري به نفع خودش تلاش مي‌كند و اما همه كشورها اين را نيز درنظر داشته باشند كه نوع چيدمان مرزها اين‌گونه بوده كه منجر به مناقشه شود و در دوره توسعه تضاد منافع پيدا كنيم. وي تاكيد كرد: راه برون‌رفت اين است كه تصوير بزرگ‌تر را ببينيم و بدانيم مرزها عامدانه به شكل كنوني تعيين شده و ادامه اين وضعيت امنيت همه كشورها را در معرض خطر قرار مي‌دهد. بايد بدانيم همه ما قبلا يك كشور بوده‌ايم اما بعدها مرزبندي به اين شكل شده و اكنون اگر ماجرا را از بالا نبينيم دچار چالش مي‌شويم، ما عمدا وارد اين عرصه شده‌ايم و گاهي هم شيطنت‌ها منجر به مشكل مي‌شود، مثلا بند كمال خان مصداق بارز شيطنت است و اين؛ موضوع را پيچيده‌تر و امكان حل را سخت‌تر مي‌كند. وي خاطرنشان كرد: بايد باهم در قالب مشاركت بين دولت‌ها و خارج از مساله حوضه آبريز به برون‌رفت از شرايط كنوني برسيم، بايد بتوانيم گفت‌وگو را شروع كنيم، در غير اين صورت نمي‌توانيم از مسير معاهدات بين‌المللي به تنهايي مشكل حل نمي‌شود و تنها حل مشكل به تعويق مي‌افتد.
وي ادامه گفت: اكنون به توالي روي هريررود سد احداث مي‌شود و نياز آبي سد دوستي در پايين‌دست سد دوستي و چاه نيمه‌هاي سيستان به‌شدت تحت‌الشعاع قرار گرفته و به تبع آن زاهدان نيز منابع تامين آب خود را از دست مي‌دهد و همه اين مشكلات سلسله‌وار جلو مي‌رود. وي تاكيد كرد: ما بايد كمك كنيم تمام ملت‌هاي همسايه منافع را باهم ببينند و مسير برون‌رفت مبتني بر خرد، مستقل از مرزها و براساس منافع ملي و خارج از آنچه ما را بازي داده‌اند باشد. ترابي اظهار داشت: يكي از راهكارها اينكه با متخصصين دانشگاهي افغان پشت ميز مذاكره بنشينيم و باهم تصوير بزرگ‌تري ايجاد كنيم، بايد بدانيم داخل بازي‌اي شديم كه تداوم آن منافع همه را به خطر مي‌اندازد، بايد گفت‌وگو كنيم. راه‌حل معامله و تحت فشار قرار دادن نيست، تداوم اين وضعيت فقط اغتشاشات را بيشتر مي‌كند و درنهايت همه ملت‌ها باهم متضرر خواهند شد. وي يادآور شد: بايد بتوانيم به جاي رويكرد سياسي با گفت‌وگو و فارغ از حب و بغض و در قالب منافع ملي مساله را حل و فصل كنيم.