صندوق تثبيت؛ حمايت از بورس يا نوسان‌گيري؟
در چند وقت اخير معاملات، صندوق‌هاي حمايتي مانند صندوق تثبيت بسيار كمرنگ بوده در حالي كه اين صندوق با هدف حمايت از بورس راه‌اندازي شده‌اند نه اينكه در شرايط بحران نوسان‌گيري كند.
در چند وقت اخير معاملات، صندوق‌هاي حمايتي مانند صندوق تثبيت بسيار كمرنگ بوده در حالي كه اين صندوق با هدف حمايت از بورس راه‌اندازي شده‌اند نه اينكه در شرايط بحران نوسان‌گيري كند. عدم تمايل بازار آزاد ارز به كاهش يا صعودي به دليل ابهامات موجود در عرصه سياسي است. همين مساله منجر شده تا بورس نيز قطعا واكنش مثبت چنداني نداشته باشد. به ويژه اينكه رشد اونس جهاني طلا نوعي سيگنال به چالش بيشتر اقتصاد جهاني است. تحليلگران اقتصادي بر اين باورند سطح بالاي نااطميناني نسبت به آينده، مهم‌ترين عامل در شكل‌گيري رفتارهاي محافظه‌كارانه در ميان فعالان بازار است. فضاي پرابهام سياسي، از جمله موضع‌گيري غير شفاف نسبت به مذاكرات غيرمستقيم ميان تهران و واشنگتن، بر اين فضاي رواني دامن زده و باعث افزايش انتظارات و گمانه‌زني‌ها شده است. فردين آقابزرگي معتقد است كه برخي از فعالان بورسي به عملكرد صندوق‌هاي تثبيت و توسعه بازار سرمايه انتقاد دارند در چنين شرايطي، صندوق‌ها بايد از بازار حمايت كرده و سهام را خريداري كنند تا از سقوط بيشتر بازار جلوگيري كنند. فردين آقابزرگي كارشناس بورس گفت: استفاده از سياست دامنه نوسان در بورس منجر به محدودسازي حركت‌هاي قيمتي شده و اين امر روندهاي صعودي و نزولي را طولاني و فرسايشي مي‌كند. در مقابل، ساير بازارها كه از چنين محدوديت‌هايي برخوردار نيستند، مي‌توانند در مدت زمان كوتاه‌تري اصلاح قيمتي را تجربه كنند و به تعادل برسند. اين موضوع از عوامل موثر در كاهش پويايي و جذابيت بازار سهام براي سرمايه‌گذاران است. وي افزود: بايد توجه داشت با وجود خروج منابع نقدي از صندوق‌هاي سهامي و اهرمي، صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري با پشتوانه طلا توانسته‌اند جذب منابع جديدي كنند. اين نشان مي‌دهد كه سرمايه‌گذاران در شرايط بي‌ثباتي به سمت ابزارهايي مي‌روند كه به‌طور مستقيم با طلا و ارزش‌هاي فيزيكي مانند سكه و طلا در ارتباط هستند. صندوق‌هاي سهامي و اهرمي كه معمولا بيشتر به سهام و اوراق بهادار وابسته هستند، در شرايطي كه بورس بي‌ثبات است، براي سرمايه‌گذاران جذابيت كمتري دارد. به همين دليل صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري با پشتوانه طلا، به عنوان يك گزينه ايمن‌تر، منابع بيشتري را جذب كرده‌اند.
آقابزرگي تاكيد كرد: برخي از فعالان بورسي به عملكرد صندوق‌هاي تثبيت و توسعه بازار سرمايه انتقاد دارند در چنين شرايطي، صندوق‌ها بايد از بازار حمايت كرده و سهام را خريداري كنند تا از سقوط بيشتر بازار جلوگيري كنند. البته گروه ديگري از سرمايه‌گذاران و تحليلگران بر اين باورند كه صندوق‌هاي تثبيت و توسعه بايد در اين شرايط از دخالت مستقيم در بازار خودداري كنند. دليل اين ديدگاه اين است كه در حال حاضر بازار تحت فشار شديد عرضه قرار دارد و فروش‌هايي كه در حال انجام است، ناشي از ريسك‌هاي اقتصادي و سياسي است كه بسياري از معامله‌گران را به فروش دارايي‌هاي خود وادار كرده است. به همين دليل صندوق‌ها ممكن است در اين شرايط نتوانند از قيمت‌ها به درستي حمايت كنند و سرمايه‌هاي خود را در اين روند نزولي از دست بدهند.
واكنش بازار به تصميمات سياست‌گذاران
فارغ از اين ديدگاه‌ها، نكته قابل‌تأمل در معاملات روزهاي اخير، واكنش بازار به تصميمات سياست‌گذاران است. در شرايطي كه منتظر تخليه هيجانات كاذب هستيم خريداران واقعي همچنان وارد بازار طلا مي‌شوند و اين مساله با چالش جدي براي اقتصاد بدل شده است. به همين دليل پرسش اساسي اين است كه چرا روندهاي صعودي يا نزولي در بازار سرمايه با فرسايش همراه شده است، در حالي كه در ساير بازارهاي مالي، واكنش‌ها معقول‌تر و سريع‌تر اتفاق مي‌افتد؟ براساس اين گزارش، در زمان‌هاي بحران بازار، صندوق‌ها بايد به خريد سهام پرداخته و از بازار حمايت كنند تا جلوي ريزش بيشتر قيمت‌ها گرفته شود. اما گروهي ديگر معتقدند كه ورود صندوق‌ها در اين شرايط ممكن است باعث افزايش ضررهاي آنها شود و بهتر است كه اين صندوق‌ها در مواقعي كه بازار به دليل عوامل بنيادين قوي دچار فشار نيست، وارد عمل شوند تا هم از منابع مالي خود محافظت كنند و هم به تسهيل معاملات و افزايش نقدشوندگي بازار كمك كنند. اين نوع اختلاف نظرها نشان‌دهنده پيچيدگي و حساسيت تصميم‌گيري در خصوص سياست‌هاي حمايتي صندوق‌ها در شرايط بحراني بازار است. اما نبايد اين واقعيت را فراموش كرد كه صندوق‌هاي حمايتي مانند صندوق تثبيت با هدف حمايت از بورس راه‌اندازي شده‌اند نه اينكه در شرايط بحران نوسان‌گيري كند.
به گفته رضا احتمال دارد كه رشد فعلي صندوق‌هاي طلا صرفا واكنشي به نوسانات بازار بوده و استمرار ريسك‌ها، امكان افزايش مجدد قيمت‌ها اونس وجود دارد. اما كارشناسان بر اين باورند كه پس از افت سنگين نرخ طلا و سكه، دارايي‌ها ديگر در محدوده ارزندگي قرار مي‌گيرند
رضا روحي كارشناس اقتصادي در گفت‌وگو با بازار گفت: بازار سرمايه ايران در شرايطي به سر مي‌برد كه همزمان با شوك‌هاي بين‌المللي، درگير فضاي نااطميناني داخلي به واسطه چشم‌انداز مبهم اقتصادي است. تركيب اين دو عامل باعث شده تا فعالان بازار با احتياط بيشتري تصميم‌گيري كنند و در نتيجه، روند مثبت در بسياري از نمادها و گروه‌هاي بزرگ را شاهده نباشيم. بنابراين تا زماني كه چشم‌انداز روشني از مذاكرات سياسي و روند جنگ تجاري جهاني ترسيم نشود، انتظار مي‌رود اين فضاي احتياط و نوسان همچنان بر بازار حاكم باشد. وي افزود: در ارزيابي عملكرد وضعيت صندوق‌هاي سهامي و اهرمي شاهد كاهش ارزش آنها هستيم. صندوق‌هاي سهامي معمولا براي كساني كه نمي‌خواهند به صورت مستقيم در بورس سرمايه‌گذاري كنند، مناسب هستند. اما كاهش ارزش اين صندوق‌ها نشان‌دهنده كاهش اعتماد به بورس است. همچنين صندوق‌هاي اهرمي كه مي‌توانند ريسك‌هاي بيشتري را به همراه داشته باشند، در شرايط ناپايدار بازار ممكن است با كاهش شديدتري مواجه شوند. رضا روحي تاكيد كرد: در چند وقت اخير كه بازار منفي بوده يونيت‌داران صندوق‌هاي سهامي و اهرمي فروشندگان اصلي بودند اين صندوق‌ها كه به‌طور معمول نقش حمايتي از بازار را ايفا مي‌كنند، در شرايط فعلي كمي به خريد سهام و حمايت از بازار روي آورده‌اند، اما اثر آن در بازار جزئي است.
وي با تاكيد بر اينكه صندوق‌هاي طلا به‌طور معمول زماني كه بازارهاي موازي مانند ارز و طلا رشد مي‌كنند، اقبال بيشتري پيدا مي‌كنند، گفت: در حال حاضر سيگنال تعرفه‌هاي جهاني باعث شده تا باوجود تثبيت نسبي نرخ ارز، سرمايه‌گذاران به سمت طلا كشيده شده‌اند ممكن است اين موضوع به دليل عدم تغييرات قابل توجه در بازارهاي موازي و عدم پيش‌بيني رشد بورس در كوتاه‌مدت باشد.
روحي با اشاره به اينكه دو سناريو متصور است، گفت: نخست، احتمال دارد كه رشد فعلي صندوق‌هاي طلا صرفا واكنشي به نوسانات بازار بوده و با استمرار ريسك‌ها، امكان افزايش مجدد قيمت‌هاي اونس وجود دارد. اما كارشناسان بر اين باورند كه پس از افت سنگين نرخ طلا و سكه، دارايي‌ها ديگر در محدوده ارزندگي قرار مي‌گيرند. به عبارت ديگر اين موضوع، در كنار كاهش تأثيرگذاري اخبار و اقدامات ترامپ بر بازار، مي‌تواند زمينه بازگشت سرمايه‌گذاران به بورس را فراهم آورد.