لبخند بازار به مذاکرات

به دنبال برگزاري اولين دور از مذاكرات ميان ايران و امريكا در مسقط و ابراز اميدواري هر دو طرف نسبت به تداوم مذاكرات و امكان‌پذير بودن رسيدن به توافق در آينده، بازارها در ايران نسبت به اين موضوع واكنش مثبت نشان دادند و قيمت‌ها به شكل قابل توجهي كاهش يافت.

روز (۲۴ فروردين ماه)، دلار در بازار آزاد بيش از ۷۰۰۰ تومان ارزان شد و طبق پيش‌بيني دست‌اندركاران بازار ارز، روند كاهشي قيمت ادامه دارد؛ همان‌طوركه قيمت دلار طي يك هفته گذشته بيش از ۱۸ هزار تومان كاهش داشت. همچنين بيشتر كساني كه امروز در بازار ارز حضور داشتند، فروشنده بودند. بازار آزاد ارز شاهد كاهش چمشگير قيمت‌ها بود. پس از آنكه روز گذشته مذاكرات غير مستقيم ميان ايران و امريكا در عمان برگزار شد، بازار آزاد ارز شاهد خيز كاهشي قيمت بود؛ به‌طوري كه از پايان معاملات در شب گذشته تاكنون (لحظه تنظيم گزارش) دلار در بازار آزاد بيش از ۷۰۰۰ تومان كاهش را تجربه كرده است. براساس مشاهدات بازار آزاد ارز در ميدان فردوسي، روز (يكشنبه) در لحظه تنظيم اين گزارش (13:30 ) دلار از سوي واسطه‌ها با قيمت ۸۶ الي ۸۷ هزار تومان خريداري شد و به قيمت ۸۸ هزار تومان توسط اين افراد به فروش رسيد.

اين در حالي بود كه در فاصله يك ساعت قبل از آن و در ابتداي معاملات بازار، واسطه‌ها و نوسان‌گيران، قيمت دلار را براي فروش ۹۰ الي ۹۱ هزار تومان اعلام مي‌كردند و پس از گذشت تقريبا يك ساعت، قيمت دلار بيش از ۳۰۰۰ تومان كاهش يافت. نرخ يورو نيز در بازار آزاد با كاهش چشمگير قيمت همراه بود؛ به‌طوري كه در ابتداي معاملات، واسطه‌ها نرخ فروش يورو را ۱۰۳ تا ۱۰۴ هزار تومان اعلام كردند و پس از گذشت تقريبا يك ساعت، برخي واسطه‌ها قيمت را به ۹۸ هزار تومان كاهش دادند.

به گفته برخي دلالان و واسطه‌ها، روند كاهشي دلار همچنان ادامه دارد. مشاهدات ميداني خبرنگار ايسنا حاكي از آن است كه وضعيت بازار نسبت به دوران قبل از تعطيلات نوروزي شلوغ‌تر شده و بيشتر كساني كه امروز در بازار ارز حضور داشتند، فروشنده بودند كه اين امر ناشي از كاهش ادامه‌دار قيمت ارز در روزهاي گذشته و همچنين كاهش ريسك‌هاي سياسي ناشي از مذاكرات عمان است. گفتني است؛ هفته گذشته، دلار در بازار آزاد با نرخ ۱۰۶ هزار تومان نيز معامله مي‌شد و با توجه به نرخ فعلي، در حال حاضر نرخ دلار در بازار آزاد نسبت به هفته گذشته تا ۱۸ الي ۱۹ هزار تومان كاهش را تجربه مي‌كند و ارز در حال بازگشت به نرخ متعادل و كاهش حباب خود است و آنچه از مشاهدات امروز در ميدان فردوسي حاصل شد، تمايل شديد واسطه‌ها براي فروش ارز بود كه احتمالا نشان از كاهشي بودن قيمت‌ها در ساعات آينده امروز است.

در ساعات پاياني فعاليت بازار در روز يكشنبه، قيمت دلار به حوالي 85 هزار تومان نيز رسيد كه نسبت به هفته گذشته كاهشي حدودا 20 هزار توماني را نشان مي‌دهد.

در بازار سكه نيز روند نزولي قيمت‌ها به شكل جدي دنبال شد. رييس اتحاديه طلا و جواهر تهران ضمن تاكيد بر كاهش چشمگير قيمت طلا و سكه در بازار داخلي روز (يكشنبه) تحليل كرد كه به‌‌رغم رشد ۲۰۰ دلاري قيمت جهاني طلا طي ۱۰ روز گذشته، بازار داخلي روند معكوسي داشته و قيمت‌ها به واقعيت نزديك شده‌اند. امروز بازار سكه با كاهش ۱۰ ميليون توماني روبه‌رو شده و در حال حاضر هيچ‌گونه حبابي در بازار نسبت به نرخ جهاني وجود ندارد؛ در حال حاضر شرايط براي مبادلات مردم شفاف و قابل‌اطمينان‌ شده و زمان معاملات است. نادر بذرافشان، رييس اتحاديه طلا و جواهر تهران در گفت‌وگو با ايسنا، درباره آخرين وضعيت بازار طلا و انواع قطعات سكه در بازار (تا لحظه انتشار اين گزارش) اظهار كرد: در حالي كه طي ۱۰ روز گذشته قيمت جهاني طلا حدود ۲۰۰ دلار افزايش داشته، در بازار داخلي ما نه‌تنها افزايشي رخ نداده، بلكه با كاهش قابل‌توجه قيمت‌ها مواجه بوديم. امروز هر گرم طلاي ۱۸ عيار حدود ۶۷۰ هزار تومان كاهش قيمت داشته و به شش ميليون و ۸۰۰ هزار تومان رسيده است. وي ادامه داد: سكه تمام طرح جديد ۱۰ ميليون تومان كاهش داشته و در محدوده ۷۷ ميليون و ۳۰۰ هزار تومان معامله مي‌شود. سكه تمام طرح قديم هم با كاهش هشت ميليون و ۸۰۰ هزار توماني به ۷۱ ميليون تومان رسيده است. همچنين نيم‌سكه با پنج ميليون تومان كاهش به ۵۳ ميليون و ۵۰۰ هزار تومان و ربع سكه با دو ميليون و ۴۰۰ هزار تومان كاهش به ۲۷ ميليون و ۵۰۰ هزار تومان رسيد. سكه‌هاي يك گرمي بانك مركزي نيز با افت ۷۰۰ هزار توماني ۱۴ ميليون تومان معامله مي‌شود.

بذرافشان درباره وضعيت حباب سكه گفت: حباب سكه كه پيش‌تر تا محدوده ۱۵ ميليون و ۵۰۰ هزار تومان رسيده بود، امروز به ۱۰ ميليون تومان كاهش پيدا كرده است؛ يعني حدود پنج ميليون و ۵۰۰ هزار تومان كاهش فقط در حباب اتفاق افتاده است. در حال حاضر مي‌توان گفت كه هيچ حبابي نسبت به قيمت جهاني وجود ندارد و قيمت‌ها به واقعيت نزديك شده‌اند. رييس اتحاديه طلا و جواهر تهران ضمن اشاره به تاثير فضاي سياسي و اقتصادي كشور بر بازار طلا و سكه تصريح كرد: اين كاهش قيمت ناشي از خبرهاي مثبت در حوزه سياست و اقتصاد داخلي است كه باعث شده بازار ارز و طلا در بازارهاي داخلي در مسير نزولي حركت كند. خوشبختانه آرامش نسبي به بازار برگشته و از فضاي هيجاني گذشته فاصله گرفته‌ايم. اين مقام صنفي در پايان خاطرنشان كرد: اكنون زمان خوبي است كه مردم مي‌توانند با اطمينان بيشتري نسبت به خريد و فروش طلا و سكه اقدام كنند. قيمت‌ها به واقعيت نزديك شده و شرايط براي انجام مبادلات شفاف و روان‌تر شده است.

كارشناسان اقتصادي نسبت به تحولات رخ داده در بازار نگاهي محتاطانه دارند. همان‌طور كه در هفته‌هاي گذشته تاكيد شده بود كه بخشي از افزايش قيمت‌ها صرفا بر اساس جو رواني رخ داده، امروز نيز هشدار داده مي‌شود كه كاهش ناگهاني قيمت‌ها بايد جاي خود را به ثبات و اصلاحات ساختاري پايدار بدهد كه در نهايت به افزايش ارزش ارز ملي ايران منجر مي‌شود. با اين حال فضاي به وجود آمده در جامعه بسيار مثبت ارزيابي مي‌شود. يك كارشناس اقتصادي گفت: در صورتي كه مذاكرات ايران و امريكا به نتايج مثبتي برسد نرخ ارز در بازار آزاد البته به صورت هيجاني ممكن است ۲۵ تا ۳۵ درصد كاهش يابد. البته نقش بانك مركزي نيز در اين سياستگذاري (بالا و پايين بردن نرخ) تعيين‌كننده است. بهنام ملكي اظهار كرد: شاهد بوديم انتشار خبر مربوط به برگزاري زمان مذاكره غيرمستقيم بين ايران و امريكا در عمان به كاهش هفت درصدي قيمت ارز منجر شد و در ادامه انتشار خبر مثبت از مذاكرات عمان توانست دلار در بازار آزاد را مجموعا از ۱۰۷ هزار تومان اوج به حدود ۸۹ هزار تومان برساند. بنابراين مدعيان بي‌اثر بودن مذاكرات بايد به اين واقعيت توجه داشته باشند كه يك اعلام نظر و يك جلسه دو ساعت و نيم بدون هيچ امضا و توافقي اين حد اثر گذاشته است.

وي پيش‌بيني خود را از آنچه در صورت توافق ايران و امريكا روي خواهد داد، تشريح كرد و گفت: بخشي از مشكلاتي كه توليد، اقتصاد ايران و تجارت كشور با آنها روبه‌رو است نشات گرفته از تحريم‌هاي خارجي است كه در چند دهه اخير به اقتصاد ما تحميل شده، اما بايد به اين واقعيت توجه داشته باشيم علاوه بر تحريم‌هاي خارجي تحريم‌هاي داخلي نظير رانت، فساد، عدم شفافيت و ضعف‌هاي مديريتي نيز به سهم خود اقتصاد، سياست و تجارت ما را با بحران روبه‌رو كرده است. اين كارشناس اقتصادي تاكيد كرد: اين دو لبه قيچي مانع از تحقق يك رشد اقتصادي مطلوب در كشور شده و به افزايش نرخ تورم و مشكلات براي مردم دامن زده است. اين مسائل سبب شده ارزش پول ملي ما تا چند روز پيش يعني قبل از بحث توافق براي مذاكره بين دو كشور مرتبا كاهش پيدا كند. تا جايي كه شاهد بوديم ارزش اين پول يك‌شبه از يك كامنت مصاحبه رييس‌جمهور امريكا يا توييت فلان شخص به ميزان قابل‌توجهي تاثير مي‌پذيرد. اينك در معدود شرايطي قرار داريم كه شاهد بالا رفتن ارزش ريال در برابر ارزهاي خارجي هستيم.

ملكي تصريح كرد: در اين شرايط توافق ميان ايران و امريكا مي‌تواند به نفع دو كشور مهم در صحنه جهاني باشد و در كوتاه‌مدت وضعيت كنوني اقتصاد ايران را بهبود ببخشد. اين توافق مي‌تواند فضايي را براي شفافيت و تنفس اقتصادي، توسعه سرمايه‌گذاري و بالندگي ايجاد كند. وي افزود: برخي برآوردها نشانگر آن است كه انتشار اسناد توافق مي‌تواند نرخ ارز را در بازار آزاد البته به صورت هيجاني و مقطعي حدود ۲۵ تا ۳۵ درصد كاهش دهد چنانچه انتشار خبر مربوط به برگزاري زمان مذاكره طرفين به كاهش هفت درصدي نرخ ارز انجاميدو با برگزاري اولين نشست مشترك شاهد روند نزولي نرخ دلار و تقويت ارزش ريال بوديم. اين اقتصاددان با بيان اينكه خواسته ايران رفع تحريم‌هاي ناعادلانه است، بيان كرد: با اين حال برخي چالش‌هاي برآمده از تحريم‌هاي ظالمانه امريكا عليه ايران حتي با فرض توافق در كوتاه‌مدت انجام شدني نيست. به‌طور مثال گفته مي‌شود برخي موضوعات مانند پيوستن ايران به اف‌اي‌تي‌اف دست‌كم تا دو سال زمان مي‌برد؛ مگر اينكه دولت امريكا با حكم حكومتي زمينه تعجيل امور را فراهم آورد.

ملكي خاطرنشان كرد: فارغ از تحريم‌هاي خارجي در داخل كشور سياست‌هاي تمركزگرا و هزينه پنهان حاكم است. حدود ۸۵ درصد اقتصاد ايران شبه دولتي است و بنابراين براي رشد اقتصادي علاوه بر حل مشكل تحريم‌هاي خارجي نياز به اصلاح سياستگذاري توسعه بخش خصوصي مولد با ايجاد رقابت و تحولات داخلي الزامي است. وي در پاسخ به پرسشي مبني بر تاثير توافقات بر بازار ارز ايران يادآور شد: نرخ ارز را بايد بازار رقابت سالم تعيين كند. با اين حال توافق مي‌تواند به ريزش قيمت ارز در بازار آزاد و كاهش شكاف نرخ در بازارهاي رسمي و غيررسمي هر چند به صورت هيجاني و مقطعي بينجامد. البته اگر اظهارات رييس بانك مركزي را بپذيريم كه تصريح دارد: بازار آزاد ارز در كشور اصلا وجود ندارد با اين حال بديهي است كه توافق از شدت نوسانات ارزي كم خواهد كرد. ملكي گفت: خواسته ما به وجود آمدن بستر مناسب براي توسعه توليد، انتقال تكنولوژي از امريكا، امنيت سرمايه‌گذاري و تجارت برابر و سازنده با دنياست ايران پتانسيل‌هاي سركوب شده زيادي دارد، اما متاسفانه به دليل تحريم‌هاي خارجي و داخلي بسياري از اين ظرفيت‌ها در نطفه خفه شده اما با حذف تحريم‌ها، اقتصاد ايران بار ديگر اين فرصت را پيدا خواهد كرد كه در عرصه‌هاي بين‌المللي با محدوديت‌هاي كمتري فعاليت كند و در راستاي منافع خود گام بردارد.

وي اظهار كرد: در سال‌هاي گذشته براي توليد و صادرات با بحران‌هاي عديده‌اي مواجه بوده‌ايم و كنار رفتن تحريم‌ها به يقين مي‌تواند دستاوردها و پيامدهاي ملموسي به همراه داشته باشد، از جمله اينكه شركت‌هاي خارجي به همكاري با شركت‌هاي ايراني رغبت پيدا مي‌كنند و بستري به وجود مي‌آيد تا با جذب سرمايه‌گذاري و مشاركت اقتصادي براي بهبود كيفيت كالاهاي ايراني اقدام شود. اين اقتصاددان با بيان اينكه صلح اقتصادي ما منافع نامشروع بسياري از نفع برندگان تحريم را حذف مي‌كند، گفت: ناگفته نماند كه هر توافقي در صورتي مي‌تواند پايدار باشد كه برد - برد باشد و طرفين در جريان توافق به يكديگر امتيازاتي بدهند و اجرايي كنند. بايد ديد جريان مذاكرات شنبه آينده، محتوي و نتايج مذاكرات چگونه پيش مي‌رود و آيا صاحبان منافع خرد و كلان اجازه حاكميت صلح عقل و انصاف بين دو كشور بزرگ را مي‌دهند؟

به اين ترتيب با تلاش دولت و مذاكراتي كه از سوي وزير خارجه ايران دنبال شد، تحولات مثبتي در اقتصاد ايران پيش‌بيني شده كه نخستين نشانه‌هاي خود را در بازارهاي اصلي نمايان كرده است. روندي كه در صورت تداوم انتشار خبرهاي مثبت، مي‌تواند در روزهاي آتي نيز ادامه پيدا كند.