نفت ۶۰ دلاري زنگ خطر براي اقتصادهاي نفت‌محور!
در آوريل ۲۰۲۵، بازار جهاني نفت شاهد سقوطي قابل‌توجه بود؛ به‌طوري‌كه قيمت نفت برنت به حدود ۶۰ دلار در هر بشكه رسيد. اين افت، كه بخشي از آن ناشي از تصميمات اخير اوپك‌پلاس براي افزايش عرضه و بخشي ديگر تحت تأثير كاهش تقاضاي جهاني و تنش‌هاي تجاري ميان اقتصادهاي بزرگ بود، زنگ خطري جدي براي كشورهاي نفت‌محور به‌صدا درآورد.
در آوريل ۲۰۲۵، بازار جهاني نفت شاهد سقوطي قابل‌توجه بود؛ به‌طوري‌كه قيمت نفت برنت به حدود ۶۰ دلار در هر بشكه رسيد. اين افت، كه بخشي از آن ناشي از تصميمات اخير اوپك‌پلاس براي افزايش عرضه و بخشي ديگر تحت تأثير كاهش تقاضاي جهاني و تنش‌هاي تجاري ميان اقتصادهاي بزرگ بود، زنگ خطري جدي براي كشورهاي نفت‌محور به‌صدا درآورد.
به گزارش خبرنگار «تعادل»، در حالي كه برخي تحليل‌گران اين افت را موقتي مي‌دانند، كشورهاي صادركننده نفت به سرعت براي مقابله با پيامدهاي مالي اين كاهش قيمت وارد عمل شده‌اند. عربستان سعودي، به عنوان بزرگ‌ترين صادركننده نفت خام، اكنون با كسري بودجه‌اي مواجه است كه قيمت ۹۰ دلاري نفت براي متعادل‌سازي آن ضروري است. ادامه روند كنوني مي‌تواند دولت اين كشور را وادار به افزايش استقراض، بازنگري در برنامه‌هاي بلندپروازانه اقتصادي، و حتي كاهش هزينه‌هاي عمومي كند.
كويت نيز اخيرا قانوني را براي تأمين نقدينگي تصويب كرده كه به اين كشور اجازه مي‌دهد پس از هشت سال دوباره وارد بازار بدهي شود. اين در حالي است كه صندوق بين‌المللي پول در گزارش ماه دسامبر ۲۰۲۴ هشدار داده بود اقتصاد كويت همچنان در ركود باقي خواهد ماند و به‌شدت تحت تأثير نوسانات بازار جهاني نفت قرار دارد.
روسيه نيز از آسيب‌هاي اين كاهش قيمت بي‌نصيب نمانده است. الويرا نابيولينا، رييس بانك مركزي اين كشور، هشدار داده كه افت قيمت نفت مي‌تواند خطرات اقتصادي جديدي براي روسيه ايجاد كند، به‌ويژه اگر جنگ‌هاي تجاري در سطح بين‌المللي تشديد شود و تقاضا براي انرژي كاهش يابد.
برزيل در واكنش به كاهش درآمدهاي نفتي، برنامه حراج ميادين جديد نفتي را تسريع كرده و به دنبال جذب سرمايه‌گذاري خارجي براي جبران بخشي از كاهش درآمد است. نيجريه نيز با كاهش درآمد دولت مركزي و چالش در پرداخت حقوق كاركنان دولتي روبه‌روست و به دنبال وام‌هاي جديد از نهادهاي مالي بين‌المللي است.
تحليل‌گران معتقدند اگر اوپك نتواند در نشست‌هاي پيش‌رو، برنامه‌اي براي كاهش تدريجي توليد و بازگرداندن تعادل به بازار ارايه دهد، قيمت نفت ممكن است براي ماه‌ها در همين محدوده باقي بماند. پيامد چنين وضعيتي مي‌تواند فراتر از اقتصادهاي نفتي باشد و در نهايت بر رشد اقتصادي جهاني نيز تأثيرگذار شود.
اين شرايط يك بار ديگر ضرورت تنوع‌بخشي به منابع درآمدي كشورهاي نفت‌محور را برجسته كرده و نشان داده است كه اتكاي صرف به طلاي سياه، راهبردي پرريسك در دنياي امروز است.
سقوط بازار در آوريل كه قيمت نفت را به ۶۰ دلار در هر بشكه كاهش داد، علاوه بر مشكلات ناشي از تعرفه، چالش‌هاي مالي بيشتري را براي كشورهاي توليدكننده نفت كه به‌شدت به درآمدهاي نفتي وابسته هستند، ايجاد مي‌كند.
با كاهش قيمت نفت برنت به ۶۳ دلار در هر بشكه، توليدكنندگان بزرگ در منطقه خليج فارس و همچنين برزيل و نيجريه به دنبال مهار اثرات افت قيمت هستند. بانك مركزي روسيه پيش‌تر هشدار داده بود كه كاهش قيمت نفت مي‌تواند به اقتصاد اين كشور به‌شدت ضربه بزند.
نفت ۶۰ دلاري، حدود ۲۰ تا ۳۰ دلار در هر بشكه كمتر از ميزاني است كه بسياري از صادركنندگان بزرگ نفت در خليج فارس براي متعادل كردن بودجه‌شان، به آن نياز دارند. طبق برآورد صندوق بين‌المللي پول (IMF)، براي عربستان سعودي كه بزرگ‌ترين صادركننده نفت خام در جهان، قيمت سربه سر بودجه، ۹۱ دلار در هر بشكه است.
با قيمت‌هاي بسيار پايين‌تر از قيمت مذكور، عربستان سعودي ممكن است مجبور شود استقراض دولتي را تسريع كند و هزينه‌هاي پروژه‌هاي بلندپروازانه آينده‌گراي خود را آهسته كرده يا به تاخير بيندازد. كويت كه يكي ديگر از توليدكنندگان بزرگ نفت خليج فارس است، ماه گذشته قانون تامين مالي و نقدينگي را تصويب كرد كه به چهارمين توليدكننده بزرگ اوپك اجازه مي‌دهد پس از هشت سال، به بازار بدهي بازگردد.
صندوق بين‌المللي پول در دسامبر ۲۰۲۴ اعلام كرده بود اقتصاد كويت به دليل كاهش توليد اوپك پلاس، در ركود باقي مي‌ماند و خاطرنشان كرده بود كه اقتصاد اين كشور، به‌شدت در معرض نوسانات قيمت كالاها و كاهش رشد جهاني است. سقوط قيمت در هفته گذشته، اوضاع را بدتر مي‌كند. ريچارد برنز، رييس بخش ژئوپليتيك شركت تحقيقاتي «انرژي اسپكتس»، هفته گذشته به رويترز گفت: افت قيمت نفت كه در هفته گذشته شاهد بوديم، ما را به نقطه‌اي كشانده است كه براي بسياري از اقتصادهاي وابسته به نفت، آن چيزي نيست كه براي متعادل كردن بودجه‌هايشان نياز دارند.
بر اساس گزارش اويل پرايس، الويرا نابيولينا، رييس بانك مركزي روسيه، هفته گذشته گفت: براي روسيه، ركود بازار نفت در روزهاي اخير مي‌تواند خطراتي را براي اقتصاد ايجاد كند. خبرگزاري تاس روسيه به نقل از نابيولينا نوشت: اگر تشديد جنگ‌هاي تعرفه‌اي ادامه يابد، معمولا به كاهش تجارت جهاني و اقتصاد جهاني و احتمالا تقاضا براي منابع انرژي ما منجر مي‌شود. بنابراين، در اينجا خطراتي وجود دارد.