چشمک بورس به تحول

چندین ماه است که دامنه نوسان محدود شده و علت آن نیز افزایش ریسک های سیاسی و نبود ثبات بیان شده است؛ اما این روزها با انتشار خبر مذاکرات و آغاز روند مذاکرات بازارهای مالی تا حدودی به آرامش رسیده‌اند و بورس تهران نیز روند صعودی قابل توجهی را تجربه می کند و بر همین اساس انتظار می رود که دامنه نوسان بازار سهام آرام آرام روند روبه بالایی را تجربه کند، بر همین اساس اگر دامنه نوسان افزایشی شود شاهد افزایش سرمایه گذاری در بورس تهران خواهیم بود.

دامنه نوسان یک ابراز مهم برای کنترل نوسانات بازار سرمایه است که در شرایط خاص اعمال می شود و محدودیت نقدشوندگی و در بلندمدت کاهش اعتماد را در پی دارد. حال مدت‌هاست که دامنه نوسان محدود شده، این محدودیت به قدری طولانی بوده که برخی از فعالان بازار سرمایه عقیده دارند عدد اصلی دامنه نوسان فراموش شده و به نوعی دیگر مسوولان مربوطه به فکر افزایش دامنه نوسان نیستند.

محدودیت دامنه نوسان سهام در بورس تهران که به‌مدت طولانی به‌صورت مثبت و منفی ۳ درصد اعمال شده بود، در ماه‌های اخیر با انتقادات جدی مواجه شده است. این محدودیت باعث ایجاد صف‌های خرید و فروش طولانی، کاهش نقدشوندگی بازار و افت ارزش معاملات شده بود.

اکنون با توجه به کاهش تنش‌های سیاسی و برداشته‌شدن برخی از ریسک‌های مرتبط، کارشناسان معتقدند سازمان بورس می‌تواند در فرصت مناسب این محدودیت را لغو کند و دامنه نوسان به حالت پیشین بازگردد. به گفته تحلیلگران، کاهش نااطمینانی‌های سیاسی فضای بازار را برای سرمایه‌گذاری بلندمدت مساعدتر کرده و حذف محدودیت دامنه نوسان نه‌تنها به افزایش نقدشوندگی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند از رکود معاملاتی جلوگیری کند و رونق دوباره‌ای به بازار سرمایه ببخشد.

با توجه به کاهش تنش ها و آغاز مذاکرات، همچنین آرام گرفتن بازارهای مالی انتظار می رود که دامنه نوسان بازار سرمایه نیز افزایش یابد و به حالت معمول خود بازگردد. افزایش دامنه نوسان در وهله اول می‌تواند افزایش شاخص و پس از آن ورود نقدینگی به بازار را در پی داشته باشد. در اصل ادامه‌دار بودن محدودیت دامنه نوسان تا به امروز باعث شده که نقدینگی کمتری وارد بازار شود حال با تغییر دامنه نوسان شرایط تالار شیشه ای نیز تغییر خواهد کرد.

دامنه نوسان چیست؟

در تعریف دامنه نوسان باید گفت دامنه نوسان حداقل و حداکثر قیمتی است که یک دارایی (مانند یک سهم در بورس) می‌تواند در طول یک دوره زمانی (مثلاً در طول یک روز) معامله شود. قیمت هر سهم در بورس در طول هر روز معاملاتی، می‌تواند مقدار مشخصی نسبت به روز قبل جابه‌جا شود که به این جابه‌جایی، دامنه نوسان می‌گویند.

عوامل و اخبار متعددی بر قیمت سهام شرکت‌ها تاثیر دارند که بسیاری از این عوامل نه‌تنها به وضعیت بنیادی شرکت ارتباطی ندارد، بلکه می‌توان آن‌ها را به رفتارهای سرمایه‌گذاران و حتی سوگیری‌های شناختی و تاثیر آن بر معاملات سهام نسبت داد.

به ‌عنوان مثال، ممکن است عده زیادی از سرمایه‌گذاران در نتیجه انتشار یک خبر (که تاثیر چندانی نیز روی عملکرد و سودآوری شرکتی ندارند) و تنها تحت تاثیر سوگیری رفتار گله‌ای، تصمیم به فروش سهام شرکتی مشخص بگیرند. در چنین شرایطی اگر دامنه نوسان وجود نداشته باشد -یعنی حداقل و حداکثر قیمت روزانه‌ای برای سهام آن شرکت تعریف نشده باشد- ممکن است سرمایه‌گذاران، تنها در یک روز بخش مهمی از سرمایه و دارایی خود را از دست بدهند؛ اما وجود دامنه نوسان، عاملی است که از وقوع چنین اتفاقی جلوگیری کرده و ریسک سرمایه‌گذاری افرادی که به خرید و فروش سهام مشغول هستند را کاهش می‌دهد.

دامنه نوسان تغییر می کند؟

آخرین روزهای کاری سال گذشته بود که قادر معصومی خانقاه، مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: موضوع دامنه نوسان و همچنین بازنگری در ریزساختارهای بازار سرمایه، از جمله موضوعاتی بود که در سال ۱۴۰۳ مطرح و جلسات متعددی در این خصوص با ارکان بازار سرمایه برگزار شد. متعاقب آن موضوعاتی مانند نحوه محاسبه شاخص کل و حجم مبنا مورد بررسی قرار گرفت و جمع‌بندی کلی در نهایت به این سمت پیش رفت که بهتر است همه موارد اصلاحی به صورت یک مجموعه اصلاحات کلی و اساسی اعمال شود.

مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار، درباره امکان تغییر دامنه نوسان فعلی به دامنه نوسان پویا، توضیح داد: برای تحقق دامنه نوسان پویا، باید امکانات و زیرساخت‌ها بررسی و فراهم شود. به‌طور مثال باید بررسی شود که آیا شرکت مدیریت فناوری و سایر ارکانی که زیرساخت‌های فنی بازار سرمایه را فراهم می‌کنند، می‌توانند در این زمینه کمک کنند و باید بررسی شود که آیا ظرفیت اجرای طرح دامنه نوسان پویا وجود دارد یا خیر؟

معصومی ادامه‌داد: اگر این زیرساخت‌ها وجود داشته باشد، می‌توانیم به سمت اصلاح ریز ساختارها و دامنه نوسان حرکت کنیم.اما اگر ظرفیت مناسب برای آن وجود نداشته باشد، در ابتدا باید به سمت ایجاد بستر و ظرفیت لازم برای انجام این کار حرکت کنیم تا متعاقب آن بتوانیم دامنه نوسان پویا را محقق سازیم.

مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار اضافه‌کرد: در سال ۱۴۰۴ یکی از برنامه‌های مهم سازمان بورس بررسی امکان تنظیم دامنه نوسان به صورت دامنه نوسان پویا است. این موضوع باید در دستور کار سایر ارکان مربوط قرار گیرد. او افزود: با توجه به این‌که در شرایط سال ۱۴۰۳ دامنه نوسان ۳ درصدی توجیه داشت، تصمیم‌گیری در این خصوص به سال ۱۴۰۴ موکول شد. سازمان بورس پذیرای همه نظرات بوده و هست. احتمالا در نیمه نخست سال ۱۴۰۴ همه دیدگاه‌ها در حوزه اصلاح ریزساختارهای بازار سرمایه، جمع‌بندی و مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

بورس از دریچه معاملات

شاخص کل بورس تهران همچنان در یک قدمی شاخص 3 میلیونی قرار دارد و اگر اتفاق خاصی رخ ندهد احتمالا در فروردین ماه شاهد سه میلیونی قابل لمس باشد. رسیدن شاخص به سقف خود می تواند از نظر روانی اعتماد را مجددا به بورس برگرداند و آرام آرام شرایط بازار ترمیم شود. طی سومین روز کاری هفته یعنی دوشنبه 25 فروردین 1404، شاخص کل بورس تهران با افزایش 62 هزار و 563 واحدی معادل 2.15 درصد به تراز 2 میلیون و 971 هزار واحدی رسید. همچنین شاخص کل هم وزن نیز 13 هزار و 990 واحد افزایش داشت و در پایان معاملات روز دوشنبه در جایگاه 850 هزار و 93 واحدی رسید. در سوی دیگر معاملات شاخص کل فرابورس 192 واحد افزایش را نسبت به معاملات روز گذشته تجربه کرد و در جایگاه 25 هزار و 580 واحدی قرار گرفت.

در این روز از میان 695 نماد بازار سرمایه 482 نماد مثبت و 169 نماد نیز منفی بودند. همچنین در این روز 303 نماد معادل 42 درصد از نمادها در صف خرید و 64 نماد معادل 9 درصد از نمادها در صف فروش قرار داشتند.

طی روز دوشنبه صنایع سرمایه گذاری، حفاری، پیمانکاری صنعتی، خرده فروشی به استثنای وسایل نقلیه موتوری، بانک‌ها و موسسات اعتباری، تجهیزات صنعتی، ماشین‌آلات الکترونیکی، فرآورده‌های نفتی، حمل و نقل بار زمینی، فعالتیهای مرتبط با اوراق بهادار، کاشی و سرامیک، تولید کود و ترکیبات نیتروژن، محصولات فلزی، ماشین‌آلات، نساجی، هتل و رستوران، قطعات خودرو، فعالیت مهندسی، شیرینی‌جات، انبوه‌سازی املاک و مستغلات، مواد شیمیایی-متنوع و محصولات کشاورزی ارزش بازار را مثبت را تجربه کردند.