تاثیر مذاکرات ایران و امریکا در ثبات منطقهای
همزمان با آغاز مذاکرات ایران و امریکا که دور نخست آن شنبه در عمان و دور بعدی آنهم در عمان برگزار میشود، فضای منطقه خاورمیانه نیز به سمت تحولات تازهای سوق پیدا میکند. حل مسائل ایران و امریکا و دستیابی به توافقی پایدار، بدون تردید وزن ایران را در مسائل منطقه افزایش داده و امکان سوءاستفاده را از دشمنان و جنگافروزان میگیرد.

همزمان با آغاز مذاکرات ایران و امریکا که دور نخست آن شنبه در عمان و دور بعدی آنهم در عمان برگزار میشود، فضای منطقه خاورمیانه نیز به سمت تحولات تازهای سوق پیدا میکند. حل مسائل ایران و امریکا و دستیابی به توافقی پایدار، بدون تردید وزن ایران را در مسائل منطقه افزایش داده و امکان سوءاستفاده را از دشمنان و جنگافروزان میگیرد. از منظر تحلیلی اما تحولات منطقه را باتوجه به آخرین رخدادها میتوان اینگونه دستهبندی کرد:
۱) مذاکرات ایران و امریکا در مسقط، پایتخت پادشاهی عمان که به صورت غیرمستقیم انجام شد و دور نخست آن شنبه به پایان رسید، آرامش مناسبی را در جامعه ایرانی، کشورهای منطقه و جهان ایجاد و دورنمای متفاوتی را از ایجاد ثبات در منطقه ارايه کرد. بازارهای ایران به این دور از مذاکرات واکنش مثبت نشان دادند و دلار یکی از سقوط آزادهای بزرگ خود در برابر ریال ایرانی را تجربه کرد. به نظر میرسد ادامه این روند که از سوی تحلیلگران مثبت ارزیابی شده، میتواند به حل بخش مهمی از اختلافات میان ایران و امریکا منجر شود. قطعا مرحله بعد و دور بعدی مذاکرات جدیتر بوده و در بطن آن پیرامون مسائل مختلف منطقه و جهانی و معادلات پیرامون ایران و امریکا در دور دوم صحبت شود و راهکارهای موردعلاقه دو کشور برای حل مسائل منطقهای روی میز قرار میگیرد. بیانیه کاخ سفید در پايان دور اول گفتوگوها میان دو کشور نشان میدهد، رویکرد جدیدی در حاکمیت امریکا به خصوص دونالد ترامپ، ريیس جمهور امریکا شکل گرفته و مبتنی بر آن، این رویکرد ایجاد شده که با تکیه بر مسائل امنیتی، نظامی و افزایش تنشها، نمیتوان مشکلات منطقه و جهان را حل کرد. بر همین اساس به نظر میرسد رویکرد دونالد ترامپ و سیاستهای مدنظر او به طور کامل با ایدههای او در دور اول ریاستجمهوریاش متفاوت باشد. البته باید در انتظار مرحله بعدی مذاکرات که قرار است در رم برگزار شود، بمانیم، چنانچه فضای مثبت به همین شکل ادامه داشته باشد، قطعا شرایط دگرگون شده و منافع قابلتوجهی متوجه دو کشور میشود. از یکطرف ایران ميتواند از دل این مذاکرات زمینه کاهش یا پایان دادن با تحریمها را فراهم سازد و ازسوی دیگر امریکا هم میتواند ضمن یافتن زمینههای تازه سرمایهگذاری و منفعت اقتصادی به نفع اقتصاد امریکا، هزینههای نظامی و راهبردی خود را در منطقه حساس خاورمیانه تا حد زیادی کاهش دهد. نباید فراموش کرد که وجود ناوهای جنگی امریکا مانند ناو هواپیمابر آیزنهاور و هری ترومن در دریای سرخ، روزانه ۲۰۰میلیون دلار برای ایالاتمتحده هزینه دارد. باتوجه به رویکرد تاجرمآبانه دونالد ترامپ به نظر میرسد او به دنبال آن است که مسائل امنیتی منطقه را از طریق گفتوگو حل و فصل کند.
۲) موضوع مهم بعدی، نشست اخیر آنتالیا در ترکیه است. نشستی که با حضور کشورهایی چون سوریه، عراق، ترکیه و شمار دیگری از کشورهای منطقه برای حل مشکلات سوریه برگزار شد. واقع آن است که سوریه، مراحل حساس و خطرناکی را پشت سر میگذارد. تقابل جریانات سیاسی و مذهبی در این کشور و تقابل جریانهای خشونتطلب حاکمیتی در سوریه با طوایفی چون علویها و درزیها، شرایط را برای یک جنگ داخلی فراهم ساخته است. اگر چنین جنگی در داخل سوریه رخ داد، مانند لبنان در دهههاي ۷۰ و ۸۰ میلادی، سوریه نیز وارد دورهای از بیثباتی و جنگ طولانی داخلی میشود، به همین دلیل ترکیه و برخی دیگر از کشورهای منطقهای تلاش میکنند از ورود سوریه به یک جنگ و تنازع داخلی جلوگیری کنند. لذا علیرغم اینکه ترکیه در ایجاد چالشهای داخلی و امنیتی نقش بسیاری در سوریه داشته، اما این نشست کمک میکند تا فضای تعاملی میان حاکمیت جدید سوریه و طوایف مختلف این کشور به وجود آید. مجموعه این رخدادها نشانگر آن است که بازیگران اصلی منطقهای در حوزههای مختلف به سمت ایجاد ثبات بیشتر و دوری جستن از تنازعات منطقهای در حال حرکتند. فرآیندی که احتمال ایجاد ثبات و پیشرفت در منطقه را بیشتر از قبل میسازد.