راهي براي فرار از خاموشي
در سال‌هاي اخير، صنعت برق ايران با چالش جدي «ناترازي توليد و مصرف» مواجه شده است؛ چالشي كه در فصل گرما و زمان اوج مصرف، چهره واقعي خود را در قالب خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي‌شده يا اضطراري نشان مي‌دهد. حالا و در آستانه تابستان ۱۴۰۴، اقدامات تازه‌اي براي كاهش اين ناترازي در دستور كار قرار گرفته است.
در سال‌هاي اخير، صنعت برق ايران با چالش جدي «ناترازي توليد و مصرف» مواجه شده است؛ چالشي كه در فصل گرما و زمان اوج مصرف، چهره واقعي خود را در قالب خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي‌شده يا اضطراري نشان مي‌دهد. حالا و در آستانه تابستان ۱۴۰۴، اقدامات تازه‌اي براي كاهش اين ناترازي در دستور كار قرار گرفته است. به‌گزارش ايسنا، افزايش مصرف برق در پي رشد جمعيت، گرمايش هوا، توسعه صنايع و استفاده گسترده از وسايل سرمايشي، باعث شده در سال‌هاي اخير تراز شبكه برق منفي شود. به عبارت ساده‌تر، توليد برق كشور در بسياري از ايام سال به‌ويژه در تابستان پاسخگوي تقاضا نيست. نتيجه اين وضعيت، خاموشي‌هاي گسترده‌اي بوده كه بارها در بخش‌هاي خانگي، صنعتي و كشاورزي به وقوع پيوسته است. بر اساس ماده ۴ قانون مانع‌زدايي از توسعه صنعت برق، مجلس به‌صراحت اعلام كرده صنايع انرژي‌بر موظف به احداث نيروگاه براي تأمين برق مورد نياز خود هستند. در صورت انجام ندادن اين تكليف قانوني، دولت مسووليتي در قبال تأمين برق اين صنايع در زمان كمبود نخواهد داشت. مطابق اعلام توانير، با هماهنگي صورت‌گرفته ميان وزارت نيرو و صنايع بزرگ، قرار است بيش از ۲۰۲۷ مگاوات ظرفيت جديد نيروگاهي از سوي صنايع انرژي‌بر احداث شده و به شبكه سراسري برق متصل شود. اين طرح‌ها در بازه اوج بار تابستان ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۴ به بهره‌برداري مي‌رسند. مهم‌ترين نيروگاه‌هايي كه به مدار مي‌آيند، نيروگاه‌هاي گازي با ظرفيت ۱۸۳ مگاوات براي هر كدام كه شامل گل گهر سيرجان، چادرملو اردكان، آلومينيوم المهدي، خرم‌آباد، پتروشيمي دماوند و نگين مكران مي‌شود. نيروگاه‌هاي خورشيدي نيز شامل خورشيدي مباركه (۱۴۷.۵ مگاوات)، خاتون‌آباد و بن‌يكه (۳۰ مگاوات) نيروگاه‌هاي بخار بوتيا (۱۴۴ مگاوات)، پارس متمركز (۱۶۰ مگاوات)، فولاد مباركه (۳۰۰ مگاوات) و ساير پروژه‌ها شامل مديا فولاد مباركه (۴۰ مگاوات)، زيم‌آور ساري (۱۰۸ مگاوات) است. اين ظرفيت‌ها با هدف تأمين برق صنايع و كاهش فشار از دوش شبكه سراسري برنامه‌ريزي شده‌اند. اتصال اين نيروگاه‌ها به شبكه برق كشور، ضمن كاهش ناترازي، باعث پايداري بيشتر شبكه در ساعات اوج مصرف و كاهش احتمال بروز خاموشي مي‌شود. از طرفي، صنايع با داشتن منبع اختصاصي تأمين برق، تاب‌آوري بيشتري در برابر نوسانات شبكه خواهند داشت. علاوه بر توسعه توليد، بايد اقداماتي همچون اصلاح الگوي مصرف برق در بخش خانگي و تجاري، افزايش بهره‌وري نيروگاه‌ها و كاهش تلفات شبكه، سرمايه‌گذاري گسترده‌تر در انرژي‌هاي تجديدپذير، هوشمندسازي شبكه و توسعه ابزارهاي كنترل بار و تقويت ديپلماسي انرژي براي واردات برق در مواقع بحران به‌صورت جدي دنبال شود. عباس علي‌آبادي - وزير نيرو به‌تازگي با اشاره به ورود نيروگاه‌هاي تجديدپذير به مدار توليد، از بهبود وضعيت تأمين برق در تابستان امسال خبر داد و گفت: تاكنون حدود ۵۸۰۰ مگاوات ظرفيت جديد به شبكه اضافه يا از محدوديت خارج شده و نيروگاه رودبار نيز اخيراً وارد مدار شده است. وي افزود: سال گذشته ۳۸۰ ميليارد كيلووات‌ساعت برق توليد شد كه بخشي از آن به‌دليل تلفات فني و غيرفني به مصرف مفيد نرسيد. امسال تمركز وزارت نيرو بر افزايش توليد و كاهش تلفات غيرمجاز خواهد بود. وي همچنين با اشاره به محدوديت‌هاي سوخت در زمستان گذشته گفت: بسياري از واحدهاي حرارتي فرصت تعميرات نداشتند، اما با تلاش شبانه‌روزي كاركنان، تعميرات به‌خوبي جبران شده است. او هشدار داد كه تابستان امسال نيز ممكن است مشكلات سوخت تكرار شود اما براي مشتركان پرمصرف، محدوديت‌هايي در نظر گرفته خواهد شد تا مديريت مصرف بهتر صورت گيرد. حركت صنايع انرژي‌بر به سمت احداث نيروگاه اختصاصي، گامي مثبت و موثر در مسير حل بحران ناترازي برق است. اما اين تنها بخشي از راه‌حل است. آينده صنعت برق در گرو اقدام هم‌زمان در سه محور اصلي «توليد، مصرف و بهره‌وري» خواهد بود. اگر اين روند با سياست‌گذاري هوشمندانه و حمايت‌هاي جدي ادامه يابد، عبور بدون خاموشي از تابستان‌هاي آينده چندان دور از دسترس نخواهد بود.