شنبه دوم در« رم»

پس از چند روز بحث و گمانه زني درباره گام دوم مذاكرات ميان ايران و ايالات متحده امريكا، سرانجام برنامه دو كشور براي برگزاري دور دوم مذاكرات در رم پايتخت ايتاليا نهايي شد و به اين ترتيب عباس عراقچي وزير خارجه ايران و ويتكاف نماينده ويژه رييس‌جمهور امريكا گفت‌وگوهاي غيرمستقيم را امروز (شنبه) ادامه خواهند داد.

محل برگزاري مذاكرات در حالي در رم تعيين شده كه دور نخست گفت‌وگوهاي غيرمستقيم در مسقط پايتخت عمان برگزار شده بود و در طول هفته خبرهايي منتشر شد كه نشان مي‌داد احتمالا دور دوم مذاكرات نيز در همين شهر برگزار مي‌شود اما در نهايت دو طرف بر روي محل جديدي از مذاكرات توافق كردند. مقامات ايراني اعلام كردند كه در نهايت ميزبان اين دور از گفت‌وگوها نيز عمان خواهد بود و محل جديد مذاكره نيز از سوي اين كشور نهايي شده است.

با وجود صحبت‌هاي مختلفي كه درباره محل مذاكره مطرح شده، طرف ايراني تاكيد كرده كه در نهايت آنچه اهميت دارد محتواي صحبت‌ها و جديت طرف مقابل براي به نتيجه رسيدن آن خواهد بود. در همين چارچوب در روزهاي گذشته تحولات ديپلماتيك مختلفي در دستور كار قرار داشت. نماينده ويژه رييس‌جمهور امريكا همراه با وزير خارجه اين كشور به فرانسه سفر كرد كه به نظر مي‌رسد بخشي از گفت‌وگوها به مذاكرات با ايران اختصاص داشته و از سوي ديگر وزير خارجه ايران نيز با حضور در مسكو، ضمن ديدار با مقامات اين كشور، آخرين تحولات را با مقامات روس در ميان گذاشت.

وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران گفت: اگرچه ترديدهاي جدي نسبت به نيات و انگيزه‌هاي طرف امريكايي داريم ولي در مذاكرات فردا با جديت و اراده كامل شركت مي‌كنيم. «سيد عباس عراقچي» وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران روز جمعه و در نشست خبري مشترك با «سرگئي لاوروف» وزير خارجه روسيه در مسكو درباره مسائل مختلف روابط دوجانبه و همچنين موضوعات بين‌المللي صحبت كرد. 

عراقچي در ابتداي اين نشست خبري اظهار كرد: من ديروز ديدار بسيار خوب و مهمي را با رييس‌جمهور روسيه داشتم و پيام مكتوب مقام معظم رهبري را به ايشان ارايه كردم. اين پيام بسيار مهمي بود و ابعاد روابط دو كشور را در بر مي‌گيرد و مسائل منطقه را نيز شامل مي‌شود. عراقچي ديدار خود با پوتين را ديداري سازنده توصيف كرد و گفت: روابط ايران و روسيه در مسير درستي به پيش مي‌رود. او همچنين گفت: در ديدار امروز با آقاي لاوروف طيف مختلفي از موضوعات را مرور كرديم و هفته آينده كميسيون مشترك اقتصادي ايران و روسيه در مسكو برگزار مي‌شود. وزير خارجه ايران خبر داد: رييس‌جمهور ايران از آقاي پوتين دعوت كرده كه در چارچوب روابط دوجانبه به ايران سفر كند و اميدواريم در سال جاري ميلادي اين سفر انجام شود و منتظر هستيم كه تاريخ اين سفر هرچه زودتر مشخص شود.

وزير خارجه ايران با اشاره به اينكه در ديدار همتاي روسی خود «در ارتباط با مذاكرات غيرمستقيم بين ايران و امريكا» نيز صحبت كرده است، ادامه داد: ما از نقش روسيه در توافق برجام بسيار راضي هستيم و نقش بسيار مفيدي را در گذشته در اين مسير ايفا كرده است و انتظار داريم كه در هر توافق جديدي، روسيه نقش مكمل كننده خود را ادامه بدهد و خوشحال هستم كه آقاي لاوروف امروز بنده را از نقش سازنده و كمك‌كننده خود در اين مسير مطمئن كردند. عراقچي با بيان اينكه «ما چين و روسيه را به صورت مستمر در جريان اين تحولات قرار مي‌دهيم» ادامه داد: اگرچه ترديدهاي جدي نسبت به نيات و انگيزه‌هاي طرف امريكايي داريم ولي در مذاكرات فردا با جديت و اراده كامل شركت مي‌كنيم و براي دستيابي به يك راه‌حل صلح‌آميز درباره فعاليت‌هاي صلح‌آميز ايران حركت خواهيم كرد و اگر اراده مشابه از سوي طرف مقابل وجود داشته باشد و درخواست‌هاي غيرمنطقي، غيرواقعي و غيرعملي نداشته باشند، رسيدن به توافق محتمل است. وزير خارجه با بيان اينكه «مواضعي كه پشت ميز مذاكره ارايه و مطرح مي‌شود مورد حساب قرار مي‌گيرد و منتظر هستيم كه مواضع طرف مقابل را بشنويم» گفت: اگر در طرف مقابل جديت وجود وجود داشته باشد و به درخواست‌هايي غيرواقعي، غيرعملي و غيرمنطقي نداشته باشد و چنين درخواست‌هايي را مطرح نكنند رسيدن به توافق محتمل است.

عراقچي ادامه داد: در حال حاضر ما مذاكرات غيرمستقيم با امريكايي‌ها خواهيم داشت. او با برشمردن دلايل ايران براي عدم انجام مذاكره مستقيم با امريكا خاطرنشان كرد: راه ديپلماسي باز است، مذاكرات غير مستقيم چيز پيچيده‌اي نيست و مي‌توان از طريق آن به توافق رسيد. اين ديپلمات عاليرتبه جمهوري اسلامي ايران با بيان اينكه در دور اول مذاكرات غيرمستقيم بين ايران و امريكا در مسقط، «ميزاني از جديت را در طرف مقابل مشاهده كرديم» تاكيد كرد: ما فقط در مورد موضوع هسته‌اي گفت‌وگو خواهيم كرد و موضوعات ديگر شامل اين مذاكرات نمي‌شود و همان طور كه امروز چندين بار مطرح كردم كه اگر آنها جديت داشته باشند و درخواست‌هاي آنها غيرواقعي و غيرمنطقي نباشد، امكان توافق وجود دارد.

عراقچي همچنين در بخش ديگر از صحبت‌هاي خود در نشست مطبوعاتي با وزير خارجه روسيه تصريح كرد: در حوزه همكاري‌هاي اقتصادي ايران و روسيه، ما همكاري‌هاي خود را با توجه به وجود تحريم‌ها تنظيم كرده‌ايم، البته مشروعيتي براي تحريم‌ها قائل نيستيم و براي مقابله با تحريم‌ها با گروه دوستان «منشور سازمان ملل متحد» كه آخرين نشست آن هفته گذشته در مسكو برگزار شد، نشست‌ها و مشورت‌هايي را آغاز كرده‌ايم . وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران همچنين با بيان اينكه در جريان گفت‌وگوهاي امروز در مورد مسائل منطقه، از جمله موضوع فلسطين و جنايت‌هاي رژيم صهيونيستي در غزه، سوريه، قفقاز جنوبي، افغانستان و... صحبت كرديم، به تجاوزات امريكا به يمن نيز اشاره كرد و گفت: آنچه در يمن در حال رخ دادن است، يك جنايت است. او با تاكيد بر اينكه «روابط ايران و روسيه با امضاي معاهده مشاركت جامع راهبردي ارتقا جديدي پيدا كرده» تاكيد كرد: رويدادهايي كه رخ خواهد داد، تاثيري بر روابط ايران و روسيه نخواهد گذاشت، روابط دو كشور راهبردي است و دو كشور به اين تصميم خود پايبند هستند. وي با يادآوري اينكه «اين معاهده يك چشم‌انداز حداقل ۲۰ ساله را به ما نشان داده است» گفت: تصويب اين معاهده در دستوركار مجلس شوراي اسلامي ايران قرار دارد و اميدواريم كه به زودي امضا شود.

همچنين «سرگئي لاوروف» وزير امور خارجه روسيه در نشست خبري با «سيدعباس عراقچي» همتاي ايراني خود كه از روز گذشته به مسكو سفر كرده، گفت كه درباره توافق هسته‌اي (برجام) با وزير امور خارجه ايران گفت‌وگو كرده است. لاوروف درباره مذاكرات تهران- واشنگتن گفت: روسيه آماده تسهيل روند مذاكرات ميان ايران و امريكا درباره برنامه هسته‌اي ايران است. وزير امور خارجه روسيه افزود: بايد در مذاكرات ايران- امريكا درباره برنامه هسته‌اي ايران منافع مشروع ايران در نظر گرفته شود. لاوروف در اين نشست خبري گفت كه روسيه تلاش‌ها براي مرتبط ساختن مسائل غيرهسته‌اي به گفت‌وگوهاي ايران و امريكا درباره برنامه هسته‌اي ايران را «خطرناك» مي‌داند.

او افزود كه ايران تماما آماده جست‌وجوي توافقي با امريكا درباره برنامه هسته‌اي خود در چارچوب معاهده منع اشاعه تسليحات اتمي است. ما با اين فرض پيش مي‌رويم كه تنها گزينه براي توافق، توافقي است كه منحصرا درباره مسائل هسته‌اي باشد. وزير امور خارجه روسيه درباره روابط مسكو - تهران گفت: ما در واقع، يك ارزيابي مشترك داريم و آن اين است كه روابط روسيه و ايران داراي ويژگي‌هايي واقعا خاص است. اين ويژگي‌ها كاملا با روحيه مشاركت راهبردي جامع همخواني دارد و به‌رغم شرايط بسيار دشوار در منطقه و جهان، همچنين به‌رغم تلاش‌ها براي اعمال فشار بر كشورهاي ما به منظور محدود كردن توسعه ايران و روسيه، هدفي كه آشكار اعلام شده است، به صورت پويا در حال ارتقا است.

همچنين «ماركو روبيو» وزير امور خارجه امريكا روز (جمعه) طي اظهاراتي در آستانه دور دوم مذاكرات تهران- واشنگتن گفت كه امريكا اميدوار است مذاكرات با ايران ثمربخش باشد و مسائل پيرامون برنامه هسته‌اي ايران به‌طور صلح‌آميز حل‌وفصل شود.
هيات‌هاي ديپلماتيك بلندپايه ايران قرار است شنبه (۳۰ فروردين) در رم و به ميزباني عمان كه محل دور اول مذاكرات طرفين در شنبه گذشته (۲۳ فروردين) بود گفت‌وگو كنند. روبيو در جمع خبرنگاران در پاسخ به اينكه آيا ديروز در گفت‌وگو با همتايان اروپايي‌اش به مذاكرات ايران نيز پرداخته شد، ادعا كرد:
اروپايي‌ها بزودي بايد تصميم مهمي درباره «سازوكار ماشه» (سازوكار بازگرداني سريع تحريم‌هاي سازمان ملل عليه ايران) بگيرند، چون ايران به‌وضوح به توافق فعلي پايبند نيست.

روبيو با ناديده گرفتن اينكه افزايش فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران اقدام جبراني قانوني ايران طبق بند ۳۶ توافق هسته‌اي و در پاسخ به بدعهدي طرفين توافق در عمل به تعهداتشان بوده است، بيان كرد: همانطور كه ديديد، (مديركل) آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ديروز در تهران بود و در بيانيه‌اي عمومي اعلام كرد كه ايران به سلاح هسته‌اي نزديك‌تر از هميشه است. رييس‌جمهور (دونالد ترامپ) صراحتا گفته كه ايران سلاح هسته‌اي نخواهد داشت و اين اتفاق نخواهد افتاد. او افزود: همه ما ترجيح مي‌دهيم كه يك راه‌حل صلح‌آميز و پايدار حاصل شود. اين راه‌حل بايد نه‌تنها مانع دستيابي ايران به سلاح هسته‌اي در حال حاضر شود، بلكه در آينده نيز همين تاثير را داشته باشد، نه صرفا براي ۱۰ سال با نوعي شروط انقضا (بندهاي غروب توافق هسته‌اي) يا چيزي مشابه. 

وزير امور خارجه امريكا با ادعاهايي درباره نظارت آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در ايران در اظهاراتي بدور از واقع افزود: بنابراين، ما اين موضوع را بررسي كرديم چراكه اروپايي‌ها (آلمان، انگليس و فرانسه) بايد درباره بازگرداني تحريم‌ها تصميم بگيرند. چون با توجه به اظهارات علني ديروز، بايد انتظار داشته باشيم كه به زودي گزارشي از آژانس دريافت كنند كه نه‌تنها تاييد مي‌كند ايران از تعهداتش تخطي كرده، بلكه به‌طور خطرناكي، به سلاح هسته‌اي نزديك‌تر از هميشه شده است. سپس آنها بايد تصميم بگيرند كه آيا مي‌خواهند اين تحريم‌ها را دوباره اعمال كنند يا خير. اگر ايران به تعهدات خود پايبند نباشد، آنها مجبور مي‌شوند تحريم‌ها را بازگردانند. پس اين موضوع در تمام اين مذاكرات تاثيرگذار خواهد بود و به همين دليل مهم بود كه قبل از گفت‌وگوهاي روز شنبه با آنها صحبت كنيم.

ايران يك سال و نيم پس از خروج امريكا از توافق هسته‌اي در سال ۲۰۱۸ و بازگشت تحريم‌هاي امريكا عليه ايران، همچنين بدعهدي طرفين اروپايي توافق در عمل به وعده خود مبني بر ايجاد سازوكاري براي كاهش تاثير تحريم‌هاي امريكا و عادي‌سازي روابط تجاري با ايران، اعلام كرد كه ذيل بند ۳۶ توافق، در ۵ گام تعيين شده از تعهدات داوطلبانه خود فاصله مي‌گيرد.مقام‌هاي ايراني تاكيد كرده‌اند ايران در صورت پايبندي دوجانبه طرفين توافق به تعهدات‌شان آماده بازگرداني اقدامات انجام شده به حالت قبل خواهد بود. ايران فعال كردن سازوكار ماشه از سوي شركاي اروپايي توافق را به دليل عمل نكردن آنها به تعهداتشان اقدامي مشروع نمي‌داند.

همچنين سه منبع مطلع اسراييلي گفتند «ران درمر» وزير امور راهبردي رژيم صهيونيستي و «ديويد بارنيه» رييس موساد روز (جمعه) در پاريس در يك ديدار غيرعلني با «استيو ويتكاف» نماينده ويژه رييس‌حمهور امريكا در غرب آسيا براي گفت‌وگو درباره مذاكرات هسته‌اي امريكا و ايران ملاقات كردند. پايگاه خبري آكسيوس گزارش داد كه منابع مطلع يادشده گفتند: درمر و بارنيه به صورت محرمانه براي اين ديدار چراغ خاموش به پاريس رفتند تا پيش از دور دوم مذاكرات در رم كه روز شنبه برگزار مي‌شود، روي موضع امريكا تاثير بگذارند.

«بنيامين نتانياهو» نخست وزير رژيم صهيونيستي نگران است كه امريكا به توافقي با ايران برسد كه مشابه توافق سال ۲۰۱۵ دوران اوباما باشد، توافقي كه خود ترامپ از آن خارج شد. آكسيوس نوشت: دفتر نخست‌وزيري اسراييل و سخنگوي ويتكاف از اظهارنظر در اين باره خودداري كردند. 

ويتكاف از روز گذشته و پيش از سفر به رم براي مذاكرات ايران، براي گفت‌وگوهايي درباره روسيه و اوكراين در پاريس بود. به نوشته اين رسانه، فرستاده ويژه كاخ سفيد در اين گفت‌وگوها تاكيد كرد كه هدف دولت ترامپ در قبال ايران، حل‌وفصل ديپلماتيك بحران هسته‌اي و توقف غني‌سازي اورانيوم توسط ايران است. 

به نظر مي‌رسد كه با وجود آنكه دو طرف با احتياط دور نخست مذاكرات با مثبت ارزيابي كردند، هنوز راهي طولاني تا دستيابي به توافق باقي مانده و ايران اعلام كرده كه با جديت، تحولات را دنبال مي‌كند و اگر طرف مقابل آمادگي واقعي نشان دهد، مي‌تواند به توافق فكر كند، موضوعي كه بايد ديد پس از ديدار دوم در رم به كجا خواهد رسيد.