تاثير بازارانرژي تجديدپذير وحفاظت از محيط‌زيست
مديريت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامي سازمان بورس و اوراق بهادار با انتشار گزارشي تحقيقي اعلام كرد: بازار گواهي‌هاي برق تجديدپذير و كاهش آلايندگي ابزارهاي مهمي هستند كه با پياده‌سازي صحيح و استفاده از راهكارهاي پيشنهادي، مي‌توانند به بهبود بهره‌وري انرژي و حفاظت از محيط‌زيست در كشور كمك كنند.
مديريت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامي سازمان بورس و اوراق بهادار با انتشار گزارشي تحقيقي اعلام كرد: بازار گواهي‌هاي برق تجديدپذير و كاهش آلايندگي ابزارهاي مهمي هستند كه با پياده‌سازي صحيح و استفاده از راهكارهاي پيشنهادي، مي‌توانند به بهبود بهره‌وري انرژي و حفاظت از محيط‌زيست در كشور كمك كنند. مديريت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامي سازمان بورس و اوراق بهادار در پژوهشي به بررسي موضوع ابعاد مختلف عرضه گواهي‌هاي برق تجديدپذير پرداخت.
در اين گزارش آمده است: در دنياي امروز، انرژي‌هاي تجديدپذير و كاهش آلايندگي‌ها به عنوان ۲ مقوله مهم در دستور كار بسياري از كشورها قرار دارند. ايران نيز با توجه به چالش‌هاي زيست‌محيطي و نياز به كاهش وابستگي به انرژي‌هاي فسيلي، در حال حركت به سمت توسعه بازارهاي گواهي‌هاي انرژي است. گواهي‌هاي برق تجديدپذير (گواهي سبز) و گواهي‌هاي كاهش انتشار آلايندگي (گواهي سياه) ابزارهاي نويني هستند كه مي‌توانند در اين مسير به عنوان راهكارهاي مالي و حمايتي موثر عمل كنند. در اين گزارش به تحليل و بررسي چالش‌ها و پيشنهادات سياستي و پژوهشي براي تقويت اين ابزارها در بازار ايران پرداخته مي‌شود.
گواهي برق تجديدپذير يا همان گواهي سبز، به عنوان يك ابزار مالي، نشان‌دهنده مالكيت مقدار معيني از برق توليد شده از منابع تجديدپذير نظير خورشيد، باد و زيست‌توده است. اين گواهي‌ها به‌ويژه در كشورهاي پيشرفته به عنوان ابزاري براي تشويق توليد و مصرف انرژي پاك طراحي شده‌اند. در ايران نيز اين ابزار با هدف تسهيل معاملات برق تجديدپذير در بورس انرژي معرفي شده است. اما باوجود پتانسيل بالاي اين ابزار، در مسير تحقق اهداف آن چالش‌هايي نيز وجود دارد.
راهكارهاي پيشنهادي براي بهبود عملكرد بازار گواهي برق تجديدپذير:
۱. ايجاد چارچوب‌هاي قانوني و نظارتي دقيق براي نظارت و شفافيت در بازار
۲. تقويت زيرساخت‌هاي اجرايي و مكانيزم‌هاي بازار براي تسهيل معاملات
۳. حمايت از سياست‌هاي انرژي پاك و ايجاد انگيزه‌هاي مالي براي توليدكنندگان برق تجديدپذير
۴. بهبود قابليت‌هاي نظارتي و پايش براي ارزيابي دقيقتر مصرف انرژي
گواهي كاهش انتشار آلايندگي يا همان گواهي سياه، يك ورقه بهادار است كه مي‌تواند به عنوان ابزاري براي مديريت و كاهش آلاينده‌ها در صنايع مختلف مورد استفاده قرار گيرد. اين ابزار به‌ويژه در بازارهاي سرمايه توسعه‌يافته، به عنوان روشي موثر براي ارتقاء سطح بهره‌وري در حفاظت از محيط زيست و كاهش آلايندگي‌ها شناخته مي‌شود.
در ايران، گواهي‌هاي كاهش انتشار آلايندگي به عنوان ابزاري براي ارتقاء بهره‌وري محيطي و حمايت از سياست‌هاي زيست‌محيطي و توليدي در دسترس قرار دارند. با اين حال، چالش‌هايي هم‌چون نبود سازوكارهاي مناسب براي عرضه اين ورقه‌هاي بهادار، كمبود آگاهي عمومي در مورد اين گواهي‌ها و نبود پتانسيل بازار مناسب براي آنها، موجب شده اين بازار هم‌چنان با موانع زيادي روبرو باشد.
راهكارهاي پيشنهادي براي بهبود عملكرد بازار گواهي كاهش آلايندگي:
۱. شفاف‌سازي و اصلاح چارچوب‌هاي قانوني و نظارتي
۲. ايجاد مكانيزم‌هاي انگيزشي براي توسعه اين بازار و جذب سرمايه‌گذاران
۳. تقويت آگاهي عمومي و آموزش براي افزايش مشاركت در اين بازار
۴. افزايش تقاضا براي گواهي‌هاي كاهش آلايندگي با ارايه مشوق‌هاي مالي و سياست‌هاي حمايتي
براي توسعه بهتر و موثرتر بازار گواهي‌هاي برق تجديدپذير و كاهش آلايندگي، نياز به اعمال سياست‌هاي حمايتي و تنظيمي در سطح ملي و بين‌المللي وجود دارد. بر اين اساس، مديريت پژوهش سازمان بورس چند پيشنهاد سياستي را مطرح كرده است:
۱. توسعه ابزارهاي مالي بر پايه گواهي برق تجديدپذير (RECC)
تاسيس بازار گواهي برق تجديدپذير (REC) در بورس انرژي مي‌تواند به ايجاد ابزارهاي مالي پيشرفت‌هاي هم‌چون قراردادهاي آپشن و آتي براي مديريت ريسك، كاهش نوسانات قيمت و تشويق سرمايه‌گذاري در انرژي‌هاي تجديدپذير كمك كند.
اين ابزارها علاوه بر افزايش پيش‌بيني‌پذيري بازار، مي‌توانند به بهبود بهره‌وري انرژي‌هاي تجديدپذير و كاهش وابستگي به يارانه‌ها كمك كنند.
۲. افشاي مصرف و روند مصرفي انرژي صنايع
يكي ديگر از پيشنهادها، تدوين سياستي ملي است كه صنايع، به‌ويژه صنايع انرژي‌بر و شركت‌هاي بورسي را به افشاي دقيق اطلاعات مصرف انرژي از جمله برق، گاز، گازوئيل و ساير منابع ملزم كند.
اين اقدام علاوه بر ارتقاي شفافيت و اعتماد سرمايه‌گذاران، مي‌تواند به كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي و بهبود بهره‌وري انرژي كمك كند.
۳. الزام شركت‌هاي توزيع نيروي برق به خريد گواهي برق تجديدپذير
شركت‌هاي توزيع نيروي برق بايد ملزم شوند كه گواهي برق تجديدپذير (REC) را خريداري كنند تا از طريق تأمين برق مصرفي مشتركان خانگي و تجاري، استفاده از برق سبز را به‌صورت غيرمستقيم در ميان اين گروه‌ها ترويج كنند. اين سياست باعث ايجاد تقاضاي پايدار براي برق سبز و توسعه بيشتر انرژي‌هاي تجديدپذير خواهد شد.