حجم ناوگان هوايي ايران نصف ايرلاين‌هاي همسايه
تازه‌ترين گزارش منتشر شده درباره ناوگان صنعت هوانوردي كشور، حكايت از آن دارد كه از ٣۴۶ هواپيماي موجود فقط ١۴٠ هواپيما آماده پرواز هستند. برطبق اين آمار، كمتر از يك دوم هواپيماهاي ناوگان هوايي كشور فعال است و اين در شرايطي است كه تعداد هواپيماهاي فعال در كشورهاي همسايه چندين برابر اين رقم است.
تازه‌ترين گزارش منتشر شده درباره ناوگان صنعت هوانوردي كشور، حكايت از آن دارد كه از ٣۴۶ هواپيماي موجود فقط ١۴٠ هواپيما آماده پرواز هستند. برطبق اين آمار، كمتر از يك دوم هواپيماهاي ناوگان هوايي كشور فعال است و اين در شرايطي است كه تعداد هواپيماهاي فعال در كشورهاي همسايه چندين برابر اين رقم است. درحال حاضر تركيش ايرلاينز به عنوان بزرگ‌ترين شركت هواپيمايي تركيه حدود 365 فروند هواپيماي فعال دارد، يا شركت قطر ايرويز در حال حاضر بيش از ۲۰۰ فروند هواپيما دارد، درواقع تعداد هواپيماهاي فعال بزرگ‌ترين ايرلاين‌هاي كشورهاي همسايه از كل هواپيماهاي ناوگان هوايي ايران، بيشتر است. اما ماجرا زماني بغرنج مي‌شود كه به گفته كارشناسان صنعت هوايي كشور تعداد هواپيماهاي قابل اتكاي ايران ۷ يا ۸ فروند است و باقي هواپيماهاي كشور شديدا فرسوده هستند، يعني به غير از ۳ هواپيماي ايرباس برجامي، ۱۳ فروند‌اي‌تي‌آر و چند فروند ايرباس ۳۴۰ ماهان، كل ناوگان كشور بايد بازيافت شود. بازيافت هواپيما بدين معني است كه بدنه هواپيما كه از جنس آلومينيوم است به قطعات كوچك بريده شده و به كارخانه‌هاي مربوطه جهت ذوب و تبديل به آلومينيوم نو شود، همچنين ساير قطعات اعم از سيم‌هاي مسي، قطعات فولادي، پلاستيك‌ها و... نيز تا جاي ممكن بازسازي شوند.
جابه‌جايي 1.5 ميليون مسافر در ماه
حالا و در شرايطي كه مذاكرات ايران و امريكا به خوبي پيش مي‌رود، اميدها براي گشايش شرايط اقتصادي و ورود هواپيماهاي نو به ناوگان هوايي كشور افزايش يافته است، به نظر مي‌رسد تحريم‌ها نقش مستقيم بر عدم توسعه ناوگان هوايي داشته است؛ عدم امكان خريد هواپيماي نو و حتي كاركرده از شركت‌هاي معتبر، كاهش شديد درآمد نفتي كشور بواسطه تحريم و تهاتر بخشي از پول صادرات نفت و گاز، افزايش ريسك توليد هواپيما در داخل؛ به‌علت عدم دسترسي به دانش فني و تجهيزات روز ضروري براي ايمني.
به گفته دبير انجمن شركت‌هاي هواپيمايي، بر اساس آماري كه در اختيار داريم تقريبا ماهانه 1.5 ميليون مسافر از طريق ناوگان هوايي كشورمان جابه‌جا مي‌شوند.
مقصود اسعدي ساماني ادامه داد: روزانه چيزي حدود 530 پرواز داخلي و خارجي در فرودگاه‌هاي كشورمان انجام مي‌شود كه روزانه با 420 پرواز داخلي 50 هزار مسافر در مسيرهاي داخلي جابه‌جا مي‌شوند. آمارها بيانگر آن است كه اينگونه نيست كه ناوگان هواپيماهاي فعال كشور تنها 7 فروند هواپيما داشته باشد. اسعدي ساماني تاكيد كرد: وقتي هواپيما گواهينامه عمليات پرواز داشته باشد، قاعدتا صلاحيت جابه‌جايي مسافر را دارد و تا زماني كه اورهال شود مي‌تواند پرواز داشته باشد. به گفته او، البته درست است كه سن ناوگان هوايي كشورمان نسبت به ميانگين جهاني بالاتر بوده و به حدود 27 سال مي‌رسد اما برخي شركت‌هاي هواپيمايي داخلي كشورمان توانستند كه هواپيماهاي جديد وارد كنند و سن ناوگان در اين ايرلاين‌ها كمتر از 20 سال هم مي‌رسد. دبير انجمن شركت‌هاي هواپيمايي در پاسخ به اين سوال كه آيا ميانگين سن 27 سال براي ناوگان هوايي عدد بالايي محسوب نمي‌شود، اظهاركرد: در دنيا هواپيما هايي با سن بالاتر از 27 سال در حال پرواز هستند و سن هواپيما عامل محدود‌كننده نيست. البته طبيعتا بالا بودن سن هواپيما باعث مي‌شود كه هزينه شركت‌هاي هواپيمايي افزايش پيدا كند اما فعلا چاره‌اي هم نداريم. اعلام عدد 27 سال براي سن ناوگان هوايي كشور هنگامي معنادار مي‌شود كه با ميانگين سن ناوگان ايرلاين‌هاي ديگر كشورها مقايسه شود. ميانگين سن ايرلاين هندي اينديگو با حدود ۳۰۰ فروند هواپيما كمتر از چهار سال، ايرلاين فونتير امريكا حدود ۴.۵ سال و شنزن ژاپن حدود ۹سال است. همچنين ميانگين سن ايرلاين آلماني لوفت هانزا با ۳۰۰ فروند هواپيما نيز به ۱۲ سال مي‌رسد. هواپيمايي ايرفرانس بيش از ۲۰۰ فروند هواپيما با ميانگين سني ۱۴ سال‌دارد و ايرلاين سعودي عربين نيز با ميانگين سن ناوگان هشت‌ساله فعاليت مي‌كند. به عبارتي ميانگين سن هواپيماهاي فعال در ناوگان مسافري ايران به بيش از دو‌برابر ايرلاين‌هاي معتبر و بزرگ كشورهاي توسعه‌يافته مي‌رسد.
شرايط سختگيرانه تاسيس ايرلاين در ايران
براساس آمار در حال حاضر ٢۴ شركت هواپيمايي در كشور فعال است اما در برخي كشورهاي همسايه بيش از ٣٠ شركت هواپيمايي فعاليت مي‌كنند. در برخي كشورها تنها با يك هواپيماي اجاره‌اي مي‌توان شركت هواپيمايي راه‌اندازي كرد، در حالي كه در ايران تاسيس شركت هواپيمايي شرايط سختگيرانه‌تري دارد. اسعدي ساماني، در گفت‌وگو با ايلنا در اين باره گفت: در ايران متقاضي براي تاسيس شركت هواپيمايي بايد حداقل ۳ فروند هواپيماي ملكي در اختيار داشته باشد، البته اين تعداد هواپيما براي فعاليت در فول AOCبه حداقل ۵ فروند هواپيما شامل ٣ فروند هواپيماي ملكي و ٢ فروند اجاره‌اي مي‌شود. ساماني ادامه داد: در بسياري از كشورها با يك فروند هواپيماي اجاره‌اي هم مي‌توان شركت هواپيمايي راه‌اندازي كرد. او تاكيد كرد: با توجه به نياز سرمايه‌گذاري در حوزه صنعت هوانوردي بايد از هرگونه ورود سرمايه‌گذاري در اين بخش حمايت كرد و كمك كنيم سرمايه وارد حمل و نقل هوايي شود. به گفته دبير انجمن شركت‌هاي هواپيمايي، در حال حاضر مقرراتي كه سازمان هواپيمايي براي صدور مجوز تعيين كرده، سختگيرانه است و متقاضي بايد استانداردهاي زيادي را رعايت كند تا مجوز فعاليت پروازي را بگيرد.
فعاليت فقط 5 هواپيماي باري در كشور
اسعدي ساماني همچنين درباره آخرين وضعيت هواپيماهاي كارگو و باري صنعت هوانوردي كشورمان اظهار كرد: ٩ فروند هواپيماي باري داريم كه از اين تعداد ۵ فروند هواپيما فعال هستند البته نياز به هواپيماهاي باري را مراودات بين‌المللي تعيين مي‌كند و در حال حاضر مي‌توان گفت عملا كارگو فعاليت قابل توجهي در كشورمان ندارد.
او با اشاره به علت كاهش عمليات هواپيماهاي باري تاكيد كرد: با اجراي قانون هدفمندي يارانه‌ها و آزاد شدن نرخ سوخت هواپيماي باري ميزان عملكرد هواپيماهاي كارگو افول كرد. به گفته دبير انجمن شركت‌هاي هواپيمايي جابه‌جايي گوشت، دارو، ميوه، تره بار و صيفي‌جات با هواپيما انجام مي‌شود اما به دليل هزينه بالا ديگر صادرات و انتقالات هوايي بار صرفه اقتصادي ندارد در حال حاضر هزينه حمل و جابه‌جايي هر كيلو تره بار و صيفي جات ٢.۵ دلار تمام مي‌شود كه براي تجار به صرفه نيست. اسعدي ساماني تاكيد كرد: در سال 96 توانستيم 24 ميليون مسافر را از طريق ناوگان هوايي جابه‌جا كنيم و اگر روند جهاني رشد 6 درصدي افزايش جابه‌جاي مسافر هوايي را در ايران هم در نظر بگيريم در سال گذشته بايد به عدد جابه‌جايي 36 ميليون مسافر مي‌رسيديم، اما به دليل محدوديت ناوگان اين عدد محقق نشد و حدود 18 ميليون مسافر با ناوگان هوايي كشورمان جابه‌جا شد. او معتقد است: نيروهاي متخصص صنعت هوايي كشورمان امروز توان تعمير انواع تايپ هواپيمايي را دارند و ديگر نيازي به متخصص‌هاي خارجي براي چك، نگهداري و اورهال و تعمير هواپيما نداريم. حتي برخي از كشورها هواپيماهايي خود را براي تعمير و اورهال به ايران مي‌فرستند. دبير انجمن شركت‌هاي هواپيمايي ادامه داد: اين موضوع هم درست كه تعداد هواپيماهاي ناوگان كشورمان براساس سند چشم‌انداز افزايش پيدا نكرده و با اعداد تعيين شده فاصله دارد و در حال حاضر تعداد ناوگان در حدي نيست كه بتواند تمام تقاضاي مورد نياز را پاسخ دهد اما همين ناوگان ظرفيت جابه‌جايي 1.5 ميليون مسافر در ماه را دارد. به گفته فعالان بخش هوانوردي، ناوگان هوايي كشور به ۵۰۰ فروند هواپيما نياز دارد اما متاسفانه سياست‌هاي اشتباه طي چند دهه گذشته موجب عدم توسعه ناوگان حمل و نقل هوايي شده كه به موازات فرسودگي ناوگان جاده‌اي و ريلي؛ وضعيت «پرمخاطره‌اي » ايجاد شده است.