بازار در انتظار تعيين تكليف دامنه نوسان
بازار سهام همواره پرپاشنه رخدادهاي سياسي و اقتصادي مي‌چرخد و با هر خبر مثبت يا منفي به راحتي و در عرض چند ثانيه تغيير مسير مي‌دهد.
بازار سهام همواره پرپاشنه رخدادهاي سياسي و اقتصادي مي‌چرخد و با هر خبر مثبت يا منفي به راحتي و در عرض چند ثانيه تغيير مسير مي‌دهد. بورس سال‌هاست روند ريزشي و اصلاحي دارد و طي اين مدت مديران در تلاش بودند كه با محدوديت دامنه نوسان چاره‌اي براي بازار پيدا كنند و به نوعي مسير بورس را مثبت سازند؛ اما تجربه چندسال نشان داد كه محدوديت دامنه نوسان كاري براي بازار نمي‌كند و تنها جلوي معاملات مثبت را مي‌گيرد و كاربرد خاصي در شرايط سخت ندارد. بورس تهران چهارسال بي‌اعتمادي و نبود نقدينگي را تجربه كرد، طي اين مدت مسوولان تلاش كردند كه با محدوديت دامنه نوسان شرايط بازار را ترميم بخشند اما محدوديت تنها خريد و فروش را محدود كرد و نتوانست نظر سهامداران را تغيير دهد. در اصل در زمان محدوديت دامنه نوسان تنها سرمايه‌گذاران زمان معاملات خود را تغيير دادند و به نوعي در زمان‌هاي مختلف اقدام به فروش كردند كه دامنه محدود مشكل ساز نشود. مهر ماه سال گذشته دامنه نوسان بازار سرمايه به مثبت و منفي سه درصد افزايش يافت و از ان زمان تا به امروز به واسطه افزايش ريسك‌هاي سياسي و تنش همچنان دامنه نوسان محدود باقي مانده است. اكنون به واسطه مذاكرات ايران و امريكا بازارهاي مالي و شرايط سياسي كشور به يك آرامش نسبي رسيده است و در چنين شرايطي انتظار مي‌رود كه آرام آرام دامنه نوسان بازگشايي شود و به عدد سابق خود بازگردد. معضل اصلي اينجاست كه دامنه نوسان بازار سرمايه به اندازه‌اي محدود بوده كه حتي سرمايه‌گذاران اصلي آن را فراموش كرده‌اند و اكنون بازگشايي يك‌باره آن مي‌تواند يك تنش كوچك و كوتاه‌مدت در بازار ايجاد كند. اما بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه با آرام شدن شرايط سياسي و اقتصادي بازگشت آرام آرام دامنه نوسان لازم و ضرروي است چراكه بازار بايد به واقعيت‌هاي خود بازگردد. چند وقتي مي‌شود كه مذاكرات ميان ايران و امريكا شروع شده و بسياري از كارشناسان نسبت به اين مذاكرات خوش‌بين هستند و به نوعي عقيده دارند كه مذاكرات در بلندمدت به نتيجه‌اي مطلوب خواهد رسيد و در نهايت شرايط كشور تغيير خواهد كرد. اين تغييرات در بخش اقتصادي كشور هم خواهد بود و اين موضوع مي‌تواند به صعود بورس كمك شاياني كند. حال در چنين شرايطي انتظار مي‌رود كه دامنه نوسان افزايش پيدا كند.
بازنگري در شرايط
مونا حاجي علي اصغر، كارشناس بازار سرمايه درخصوص دامنه نوسان گفته بود: در هفته‌هاي اخير، بازار سرمايه ايران شاهد تحولات مثبتي بوده است؛ رشد نسبي در حجم و ارزش معاملات و شكل‌گيري روندصعودي در بسياري از نمادهاي بورسي، از نشانه‌هاي بازگشت نشاط به اين بازار است. اما در كنار اين رشد، بحث تغيير دامنه نوسان همچنان يكي از موضوعات داغ ميان فعالان حرفه‌اي بازار به شمار مي‌رود. ابزاري كه در صورت بازطراحي صحيح، مي‌تواند به تعادل‌بخشي بهتر بازار، چه در دوران ركود و چه در شرايط رونق، كمك كند. اگرچه افزايش نوساناتقيمتي در اين روز‌ها، گوياي پويايي نسبي بازار است، اما وجود محدوديت در دامنه نوسان قيمت، كشف واقعي و دقيق ارزش دارايي‌ها را در برخي نمادها با مانع روبرو كرده است.
1- مديريت نوسانات و جلوگيري از رفتار‌هاي هيجاني: در بازارهاي صعودي، عدم انعطاف در دامنه نوسان مي‌تواند به شكل‌گيري صف‌هاي خريد طولاني يا رفتار‌هاي هيجاني منجر شود. طراحي منطقي و منعطف دامنه نوسان، نه‌تنها به پويايي معاملات كمك مي‌كند، بلكه زمينه‌ساز تعادل پايدار در روند بازار خواهد شد.
2- افزايش نقدشوندگي و تسهيل معاملات: محدوديت دامنه نوسان موجب قفل شدن برخي سهم‌ها در صف‌هاي خريد مي‌شود، پديده‌اي كه در روند‌هاي صعودي مي‌تواند بسياري از سرمايه‌گذاران را از مشاركت فعال در معاملات بازدارد. افزايش دامنه نوسان اين امكان را فراهم مي‌كند تا بازار با قدرت تصميم‌گيري واقعي‌تر عمل كند و روند نقدشوندگي بهبود يابد.
3- تقويت تحليل و جلوگيري از رفتار‌هاي توده‌وار: بازاري با دامنه نوسان منطقي، زمينه بيشتري براي ارزيابي‌هاي دقيق و تحليل‌محور فراهم مي‌كند. چنين فضايي به كاهش تشكيل حباب‌هاي قيمتي كمك كرده و سرمايه‌گذاران را به سوي رفتار‌هاي حرفه‌اي‌تر سوق مي‌دهد.
4- هماهنگي با استاندارد‌هاي جهاني و جذب سرمايه‌گذاري خارجي: يكي از تفاوت‌هاي اصلي ميان بازار سرمايه ايران و بازارهاي توسعه‌يافته، محدوديت دامنه نوسان است. اصلاح اين ابزار نه‌تنها مسير جذب سرمايه‌گذاران خارجي را تسهيل مي‌كند، بلكه برند بازارسرمايه ايران را در سطح بين‌المللي تقويت خواهد كرد.
فراتر از ابزار‌ها؛ ضرورت ايجاد بستر‌هاي مكمل بازنگري در دامنه نوسان اگرچه يك ضرورت جدي براي تحرك بيشتر بازار است، اما به‌تنهايي كافي نخواهد بود.
اثرگذاري اين تغييرات نيازمند فراهم شدن زيرساخت‌ها و بستر‌هاي مكمل مانند:
حضور بازارگردان‌هاي حرفه‌اي و مسووليت‌پذير در نمادهاي پرتراكنش و كم‌معامله
ثبات در سياست‌گذاري‌هاي اقتصادي و ايجاد اعتماد پايدار ميان سرمايه‌گذاران
دسترسي شفاف‌تر به اطلاعات مالي شركت‌ها و ارايه تحليل‌هاي بنيادي دقيق
تمركز بر فرهنگ‌سازي براي معامله‌گري بلندمدت و كاهش نگاه صرفاً كوتاه‌مدت.
اصلاحات هوشمندانه؛ راهي براي توسعه بلندمدت بازار سرمايه بازنگري در دامنه نوسان تنها يك ابزار نيست، بلكه بخشي از نقشه راهي براي تقويت زيرساخت‌هاي بازار سرمايه و ورود به دوره‌اي از رشد پايدار و حرفه‌اي است. اكنون كه بازار سرمايه ايران پس از ركود نسبي، نفس تازه‌اي گرفته است، بهترين زمان براي اجراي اصلاحات ساختاري و هوشمندانه فراهم شده است؛ اصلاحاتي كه پايه‌هاي حركت آينده بازار را مستحكم‌تر خواهد كرد.
بازار از نگاه معاملات
در اولين روز كاري هفته يعني شنبه ۶ ارديبهشت ۱۴۰۴، شاخص كل بورس تهران با افزايش ۱۵ هزار و ۱۴۹ واحدي معادل ۰.۴۸ درصدي روبه رو شد و به تراز ۳ ميليون و ۱۵۱ هزار واحدي رسيد. همچنين شاخص كل هم وزن نيز نسبت به معاملات روز گذشته افزايش ۸ هزار و ۶۶ واحدي را تجربه كرد و به عدد ۹۰۶ هزار و ۵۹۷ واحدي رسيد. در سوي ديگر معاملات نيز شاخص كل فرابورس افزايش ۱۰۹ واحدي را تجربه كرد و به عدد ۲۶ هزار و ۳۲۱واحدي رسيد. طي روز شنبه از ميان ۶۹۴ نماد بازار سرمايه ۴۵۰ نماد مثبت و ۱۷۴ نماد منفي بودند. همچنين ۲۴۹ نماد معادل ۳۶ درصد از كل نمادها صف خريد را تجربه و ۶۳ نماد معادل ۹ درصد از نمادها نيز صف فروش را تجربه كردند. در اين بين بيشترين ارزش بازار به صنايع حفاري، چاپ و نشر، پيمانكاري صنعتي، شيرينيجات، فرآورده‌هاي نفتي، فعاليت‌هاي مهندسي، نوشيدني، لاستيك و پلاستيك، خرده فروشي به استثناي وسايل نقليه موتوري، ماشين‌آلات، محصولات فلزي، سيمان آهك و گچ، سخت افزار و تجهيزات، ماشين آلات الكتريكي، محصولات كشاوري، بنادر و كشتيراني، حمل و نقل از طريق خطوط راه اهن، كاشي و سراميك، ساير محصولات غذايي، كاني‌هاي فلزي، انبوه‌سازي املاك و مستغلات، شكر، محصولات لبني، ساير مواد معدني، ساير محصولات كاني غير فلزي، آهن و فولاد رسيد. همچنين نمادهاي نوري، وبملت، فولاد، شستا، وغدير، شپنا، پارس، شپديس، تاپيكو و پارسان در رروز شنبه بيشترين تاثير را در شاخص كل بورس تهران داشتند.