همگرایی3 جانبه اقتصادی
گروه ایران|
دیدارهای دوجانبه «روحانی» و «علی اف» دیروز و در دومین روز سفر به باکو بعد از حضور «پوتین» رییس‌جمهور روسیه به دیدارهای سه جانبه‌یی تبدیل شد که به اعتقاد تحلیلگران دوران تازه‌یی از روابط انتظام یافته را در منطقه حساس آسیای میانه و قفقاز نوید می‌دهد. تیم همراه رییس‌جمهور هم در جریان گفت‌وگو با رسانه‌های گروهی کشور آذربایجان تلاش کردند تا ابعاد تبعات اقتصادی، سیاسی، امنیتی و... این سفر را تشریح کنند. جواد ظریف در گفت‌وگو با رسانه‌های آذربایجانی از عزم ایران برای توسعه مناسبات با همسایگان ایران خبر داد و از ارتقای سطح روابط به روابط استراتژیک سخن گفت. روحانی اما قبل از آغاز نشست سه جانبه با روسای جمهور آذربایجان و روسیه در نشست صمیمی با ایرانیان مقیم آذربایجان درباره برنامه‌ریزی‌های اجرایی دولت یازدهم برای گسترش سیاست تنش‌زدایی و افزایش سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی در فضای بین‌المللی صحبت کرد. بعد از نشست با ایرانیان مقیم باکو، روحانی عازم دیدار سه جانبه با پوتین و علی اف شد. دیدارهایی که می‌تواند در بخش‌هایی چون حمل و نقل، انرژی، ترانزیت کالا، انتقال فناوری و... تحولات چشمگیری را در مناسبات این کشورها ایجاد کند.
رییس‌جمهوری با اشاره به اینکه برگزاری نشست سه‌جانبه سران ایران، آذربایجان و روسیه فرصتی برای طرح دیدگاه‌ها، تبادل نظرات، پیگیری روابط، مناسبات و پیشبرد منافع مشترک فراهم می‌کند، گفت: «توسعه روابط همه‌جانبه با کشورهای همسایه از اولویت سیاست خارجی ایران است.» بسیاری از تحلیلگران مهم‌ترین دستاورد این دیدارهای سه‌جانبه را راه‌اندازی کریدور ترانزیتی شمال - جنوب ارزیابی کردند که می‌تواند سطح تجارت این منطقه را افزایش دهد.
گسترش مناسبات اقتصادی
رییس دولت تدبیر و امید در ابتدای سخنان خود از الهام علی‌اف، رییس‌جمهوری آذربایجان برای میزبانی و برگزاری این اجلاس مهم قدردانی کرد. روحانی دیروز در نشست سه جانبه سران ایران، روسیه و آذربایجان در باکو با بیان این مطلب افزود: «از آنجایی که براساس اصول و موازین سیاست خارجی ایران، توسعه روابط همه‌جانبه با کشورهای همسایه از اولویت برخوردار است، ایران، از هر نوع ایده و ابتکاری برای افزایش تعامل و همکاری با همسایگان استقبال می‌کند.»
رییس شورای عالی امنیت ملی تصریح کرد: «از آنجایی که این 3کشور همسایه به دلایل مختلف بالاخص موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی، با طیف گسترده‌یی از موضوعات، فرصت‌ها، چالش‌ها و برخی تهدیدات مشترک در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، فناوری، زیست محیطی و... مواجه هستند، تعامل و همکاری مشترک آنها بیش از گذشته ضرورت دارد.»
رییس‌جمهوری گفت: «ما در ایران بر این اعتقادیم که در شرایط امروز جهان، یک کشور به تنهایی قادر به مقابله با چالش‌ها و استفاده از فرصت‌ها نبوده و دستیابی به سطح قابل قبولی از صلح، رفاه و توسعه برای مردم هر کشور، نیازمند تعامل و همکاری با سایر کشورها بالاخص کشورهای همجوار و همسایه است.»
دستیابی به منافع مشترک
رییس دولت یازدهم افزود: «سیاست خارجی ایران در قبال سایر کشورها و به طریق اولی کشورهای همسایه مبتنی بر همکاری، هم‌افزایی و یافتن راه‌های دستیابی به منافع مشترک، سود متقابل و در یک کلمه سیاست برد - برد است.»رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: «اشتراکات و علائق تاریخی در کنار قرابت‌های فرهنگی، دینی و مردمی این 3کشور ازجمله زمینه‌ها و بسترهای مناسب و در عین حال ظرفیت‌های بالقوه‌یی است که شناسایی و استفاده به‌موقع و بهینه از آنها می‌تواند موجد فرصت‌های گسترده‌یی برای توسعه روابط سه جانبه باشد.»
روحانی همچنین تصریح کرد: «ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل اقتصادی، منابع خدادادی و عظیم طبیعی، انرژی و همچنین موقعیت جغرافیایی، بخش دیگری از فرصت‌های موجود برای توسعه روابط و همکاری‌ها بین 3کشور مهم و همسایه است. »
روحانی گفت: «روابط دوجانبه ایران و آذربایجان در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی ظرف چند سال اخیر با تحول مثبت و سازنده‌یی همراه بوده و دو کشور با تاکید بر حسن همجواری و احترام متقابل، گام‌های ارزنده‌یی را برای توسعه روابط برداشته‌اند.»
رییس دولت یازدهم اظهار داشت: «در عرصه تلاش برای توسعه هر چه بیشتر روابط تجاری و اقتصادی بین دو کشور می‌توان به امضای موافقتنامه گمرکی، توافقنامه فروش برق، توافقتنامه اتصال خطوط راه آهن ایران و آذربایجان، قرارداد احداث پل ریلی روی رودخانه آستاراچای در مرز ایران و آذربایجان، موافقتنامه ادامه ساخت و بهره‌برداری از سدها و نیروگاه‌های خداآفرین و قیزقلعه سی و سایر موارد اشاره کرد.»
تشویق و حمایت متقابل از سرمایه‌گذاری
روحانی در ادامه تاکید کرد: روابط دوجانبه با فدراسیون روسیه نیز با توجه به عزم و اراده رهبران دو کشور، طی دو سال گذشته از روند مطلوبی برخوردار بوده است.
رییس دولت تدبیر و امید ادامه داد: همکاری و رایزنی‌های نزدیک ایران و فدراسیون روسیه در چند سال اخیر در مسیر حل موضوع هسته‌یی ایران، رسیدن به توافق با کشورهای عضو گروه 1+5 و اجرای برجام، همچنین همکاری و تعامل مثبت و سازنده این دو کشور در مدیریت بحران سوریه، نمونه و الگوی ارزنده دیگری از تعامل و همکاری منطقه‌یی این دو کشور بوده که می‌تواند به سایر حوزه‌های مشترک و حتی به همکاری‌های سه جانبه نیز تسری یابد.
رییس‌جمهوری با اشاره به امضای اسناد متعدد پایه از جمله موافقتنامه تسهیل روادید، تشویق و حمایت متقابل از سرمایه‌گذاری، همکاری‌های گمرکی، ایجاد کریدور سبز گمرکی، توافقات در حوزه علوم و فناوری، گسترش تعامل و همکاری بین استان‌ها و مناطق و موارد متعددی از این نوع تصریح کرد: این موارد موید آن است که بستر و زمینه‌ها برای جهش در مناسبات تجاری و اقتصادی بین دو کشور بیش از گذشته فراهم شده و می‌توان به آینده‌یی با چشم‌انداز بسیار مثبت امیدوار بود.
روحانی همچنین افزود: از دیدگاه ایران، تعامل 3کشور ایران، آذربایجان و روسیه در یک فرمت سه جانبه نه تنها می‌تواند به توسعه و تقویت ظرفیت‌ها و قابلیت‌های بالقوه موجود بین 3کشور در حوزه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مساعدت نماید، بلکه می‌تواند با ایجاد هم افزایی و همگرایی، فرصت‌های جدیدی را در مقابله با چالش‌های موجود در منطقه فراهم کند.
رییس‌جمهوری تصریح کرد: با وجود ظرفیت‌های فراوان و وسیع برای توسعه روابط تجاری و اقتصادی بین 3کشور همسایه در حوزه‌هایی نظیر انرژی، برق، حمل و نقل، امور بانکی و سرمایه‌گذاری، توریسم، ترانزیت کالا، گمرکات، راه آهن، بنادر و کشتیرانی، متاسفانه و به دلایل مختلف هنوز استفاده از این ظرفیت‌ها با موانع و مشکلات متنوعی همراه است که برطرف کردن آنها نیازمند آسیب‌شناسی و اراده جدی برای یافتن راه‌های عملی و اجرایی است.
وی افزود: در این راستا به نظر می‌رسد، تنظیم و تدوین و امضای اسناد پایه، موافقتنامه‌های سه جانبه و غیره از نقش مهم و برجسته‌یی برخوردار است.
اجلاس باکو و کریدور ترانزیتی شمال - جنوب
همزمان با سفر روحانی به باکو که با هدف حضور در نشست سه‌جانبه سران روسیه، ایران و آذربایجان صورت گرفته دامنه وسیعی از تحلیل‌های کارشناسی در سطح رسانه‌های گروهی ایجاد شده که در هرکدام از آنها به بخشی از دستاوردهای این سفر پرداخته شده است. اگر «امنیت» را مهم‌ترین عامل کلیدی در فرآیند ارتباطی کشورهای همسایه در ساختار روابط بین‌المللی قلمداد کنیم در کنار آن اقتصاد یکی از محورهایی است که در اغلب دیدگاه‌های کارشناسی به عنوان مهم‌ترین دستاورد سفر رییس‌جمهور به باکو به آن اشاره می‌شود. ولی کوزه‌گر کالجی، کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل ازجمله چهره‌هایی است که معتقد است دیدار ولادیمیر پوتین با رجب طیب اردوغان در «سن پطرزبورگ» تنها یک روز پس از اجلاس سه‌جانبه باکو، موجب شده است سفر رییس‌جمهوری ایران به باکو و دیدار با روسای جمهور روسیه و آذربایجان از اهمیت خاصی برخوردار باشد.
به گزارش ایسنا، کوزه‌گر کالجی با اشاره به مهم‌ترین محور این دیدارهای سه جانبه به این نکته اشاره می‌کند: «محور اصلی اجلاس سه‌جانبه باکو، رایزنی و مذاکره درمورد کریدور ترانزیتی شمال - جنوب است. موافقتنامه کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال - جنوب در شهریورماه ۱۳۷۹ در سن پطرزبورگ روسیه به امضای وزرای حمل و نقل 3کشور ایران، هند و روسیه رسید. این کریدور، ارتباط ترانزیتی کشورهای شمال اروپا و روسیه از طریق ایران و دریای خزر به کشورهای حوزه اقیانوس هند، خلیج فارس و جنوب آسیا برقرار می‌کند و مهم‌ترین حلقه تجارت بین آسیا و اروپا است که در مقایسه با مسیرهای سنتی از نظر مسافت و زمان تا ۴۰درصد کوتاه‌تر و از نظر هزینه تا ۳۰درصد ارزان‌تر است. از این منظر، اجلاس سه‌جانبه باکو فرصت ارزشمندی است تا 3کشور روسیه، آذربایجان و ایران که به لحاظ جغرافیایی کاملا هم‌سو با کریدور ترانزیتی شمال - جنوب هستند، ظرفیت‌های این حوزه و راهکارهای توسعه آن را مورد بررسی قرار دهند.»این تحلیلگر در پایان تاکید می‌کند: «پیش‌بینی می‌شود با اتصال خطوط ریلی ایران به آذربایجان ۱۰میلیون تن کالا از مسیر راه‌آهن قزوین- رشت - آستارا- آستارا مبادله شود که تحرک قابل توجهی در حوزه تجارت را به دنبال خواهد داشت.»
