اثر ژانویه‌ای و بازارهای فصلی
هر سال با نزدیک شدن ماه مهر یا نزدیک شدن به پایان سال شاهد شکل‌گیری کشمکش میان تشکل‌ها و نهادهایی هستیم که اصرار به برگزاری نمایشگاه‌های فصلی دارند. از یک سو انتقادهایی به نحوه برپایی این نمایشگاه‌ها وارد است و ازسوی دیگر قیمت‌های این نمایشگاه‌ها با توجه به اینکه اکثر آنها عرضه مستقیم است به حدی پایین قرار می‌گیرد که بسیاری از مصرف‌کنندگان را به سوی خود جذب می‌کند.
نحوه برگزاری و کالاهایی که در این نمایشگاه‌ها عرضه می‌شود مورد انتقاد کارشناسان و فعالان صنفی است چراکه آنها بر این باورند که هنوز زیرساخت‌های مناسب برای برپایی این‌گونه نمایشگاه‌ها در کشور فراهم نشده و بیشتر این نمایشگاه‌ها به صورت غیرقانونی برگزار می‌شوند. انتقاد از عملکرد نمایشگاه‌های فصلی موجب شد تا سال گذشته زمزمه‌هایی از برگزار نشدن نمایشگاه‌ها به گوش برسد تا جایی که در همین زمینه مجتبی خسروتاج قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد که در سال۹۴ نمایشگاه‌های فروش شب عید و بهاره را برگزار نخواهیم کرد و فروش فوق‌العاده و حراج با نظارت اتحادیه‌ها انجام خواهد شد.
با وجود این هنوز این نمایشگاه‌ها در قالب نمایشگاه‌های خیریه برگزار می‌شود. در این رابطه علی فاضلی رییس اتاق اصناف ایران اعلام کرد متاسفانه برخی نهادهای غیرمرتبط در حوزه اقتصاد با برگزاری فروش‌های فصلی بدون مجوز سبب تحریک بازار می‌شوند که از نظر حرفه‌یی قابل‌قبول نیست. وی تصریح کرد: متولی برگزاری نمایشگاه یا فروش‌های فوق‌العاده اتاق‌های اصناف و سازمان‌های صنعت معدن و تجارت هستند و هرگاه تشخیص دهند درمورد کالایی کمبود وجود دارد، اقدام به برگزاری نمایشگاه‌های فصلی خواهند کرد. وی ادامه داد: اکنون انبارها مملو از کالاهای داخلی است و با توجه به تعدد بنگاه‌های صنفی ضرورتی برای برگزاری نمایشگاه وجود ندارد. فاضلی گفت: هم در اتاق‌های اصناف و هم وزارت صنعت معدن و تجارت و هم به تشخیص استانداران به تفاهم رسیدیم که فعلا نیازی به برگزاری نمایشگاه نیست لذا نباید بنگاه‌های صنفی که به امیدی شفل ایجاد کرده‌اند و در همه جا همراه دولت بوده‌اند را ناامید کنیم. وی افزود: آنچه اکنون تحت عنوان نمایشگاه اما فروش فصلی است، ترویج دلالی و عرضه کالاهای بی‌کیفیت و بعضا قاچاق است و توسط کسانی اداره می‌شود که اهلیت ندارند. وی ادامه داد:
هیچ کدام از نمایشگاه‌ها یا فروش‌های فصلی مجوز ندارند و به‌دلیل نبودن نماینده اتاق اصناف، سازمان صنعت، سازمان حمایت و تعزیرات کالای غیراستاندارد و بی‌کیفیت می‌فروشند که به نوعی توهین و اجحاف به مردم و بنگاه‌های صنفی است. رییس اتاق اصناف ایران تصریح کرد: بازار تابع رهبری و حامی دولت و قانون است لذا نباید بازار تحریک شود و ما هر گاه احساس کنیم در جهت رفاه حال مردم نمایشگاه‌های فصلی برگزار خواهیم کرد. فاضلی هشدار داد: در برخی موارد مشاهده شده که در نمایشگاه‌های بدون مجوز مواد غذایی یا لوازم آرایشی و بهداشتی غیر استاندارد و همچنین پوشاک دست دوم شسته شده عرضه می‌شود و نظارتی هم از سوی هیچ دستگاه نظارتی وجود ندارد.
اما دلیل اصلی اقتصادی این اختلاف‌نظر‌ها در چیست؟
شاید علت این موضوع را بتوان در موضوع اثر ژانویه‌یی در بازارهای مصرفی ایران جست‌وجو کرد. در بازارهای مالی جهان همواره در مقاطع خاصی از سال شاهد بهبود خرید و قیمت‌های بازار سرمایه هستیم. این موضوع که به‌ویژه در ابتدای سال نوی میلادی اتفاق می‌افتد اصطلاحا به اثر ژانویه‌یی معروف شده است. شبیه این پدیده را هم می‌توان در بازارهای مصرفی ایران جست‌وجو کرد. افزایش خرید در مقاطعی از سال همیشه تکرار می‌شود. برای مثال با شروع سال تحصیلی، انتهای هر سال، شروع ماه مبارک رمضان و مقاطعی از بهار تقاضا برای کالاها افزایش پیدا می‌کند. دولت از چند دهه قبل برای پاسخ گفتن به افزایش تقاضا و جلوگیری از افزایش قیمت بحث بازارهای فصلی را مطرح کرد اما در عین حال این بازارها فصل پرتقاضا برای اصناف را با مخاطراتی روبرو می‌کند. در حقیقت اصناف در مقاطعی از سال با کاهش سود روبه‌رو هستند و تلاش دارند در فصل‌های پرتقاضا این کاهش سود را جبران کنند. در مقابل اما این بازارها که اکثرا با هدف تنظیم بازار شکل می‌گیرد بخشی از تقاضای موردانتظار اصناف را به سمت خود جلب می‌کند. در همین رابطه ابراهیم درستی نائب رییس اتاق اصناف تهران می‌گوید اتاق اصناف
ایران ۱۰۰درصد مخالف برپایی نمایشگاه پاییزه بوده و هر اقدامی در این زمینه غیرقانونی است. به گفته وی اکنون انبارها مملو از کالاهای داخلی است و باتوجه به تعدد بنگاه‌های صنفی ضرورتی برای برگزاری نمایشگاه وجود ندارد. درستی تاکید داشت اصناف با برگزاری نمایشگاه‌های فصلی به‌شدت مخالفند اما با فروش فوق‌العاده موافق و از این موضوع حمایت می‌کند. وی همچنین از وجود ۴۰۰هزار واحد صنفی در تهران خبر داد و افزود: برگزاری نمایشگاه‌های فصلی اجحاف به بنگاه‌های صنفی در سراسر کشور است.
همچنین نایب‌رییس اول اتاق اصناف ایران گفت: در تهران بازار اشباع و کالاهای مختلف به قیمت خوب عرضه می‌شود بنابراین بنا به تشخیص اتاق اصناف ایران نیازی به برگزاری نمایشگاه فصلی وجود نداشت. جلال‌الدین محمد شکریه درمورد دلایل برگزار نشدن نمایشگاه‌های فصلی توسط اتاق اصناف ایران در سال جاری گفت: نمایشگاه‌های فصلی عرضه کالا امسال در تهران برگزار نشد اما در سایر استان‌ها طبق روال سال‌های قبل برگزار شد.
نایب‌رییس اول اتاق اصناف ایران افزود: در تهران بازار اشباع و کالاهای مختلف به قیمت خوب عرضه می‌شود بنابراین بنا به تشخیص اتاق اصناف ایران نیازی به برگزاری نمایشگاه فصلی وجود نداشت. با وجود این هنوز بخشی از بدنه جامعه نسبت به برگزار نشدن نمایشگاه‌های عرضه مستقیم معترض است.
