پویایی جریان سپرده‌های بانکی بیانگر رشد اقتصادی

پرویز خسروشاهی|

اعلام آمار رشد اقتصادی کشور برای 9‌ماهه سال 1395 از سوی بانک مرکزی، واکنش‌های زیادی در پی داشت. یکی از واکنش‌ها، ادعای محسوس نبودن تاثیر آن بر زندگی مردم‌، اشتغال و... است. روشن است که چنین ادعاهایی چون به صورت شهودی و براساس نمونه‌های موردی و غیرتصادفی مطرح می‌شود، قابل اعتماد نیست.

به‌ نظر می‌رسد تنها مطلب قابل اعتنا در این زمینه، این است که چون بخش بزرگی از رشد اقتصادی سال 95 صرف جبران کوچک شدن قابل توجه اقتصاد کشور در سال‌های 1392،1391و1394 شده است لذا شیوع این تصور که آثار رشد مذکور محسوس نیست شاید دور از انتظار نباشد. اما با استفاده از برخی قرائن شاید بتوان در این زمینه داوری قابل ‌قبول‌تری انجام داد. یکی از این قرائن مهم که درگیر چالش تغییر سال پایه و از این قبیل محاسبات آماری نیست، روند تغییرات سپرده‌های بانکی است. سپرده‌های جاری یا دیداری بانک‌ها، کارکرد معاملاتی و سپرده‌های مدت‌دار یا غیردیداری بانک‌ها کارکرد پس‌انداز و سرمایه‌گذاری دارند بنابراین وقتی برای ماه‌های متمادی نسبت رشد سپرده‌های جاری به غیرجاری تغییر معنی‌داری کرده و نرخ رشد سپرده‌های دیداری از غیردیداری سبقت می‌گیرد حاکی از تحول در روند رشد اقتصاد است. همانطور که در نمودار اول قابل مشاهده است، رشد سپرده‌های جاری در نیمه اول سال 94 منفی بود. اما در همان زمان سپرده‌های مدت‌دار رشد‌های بالایی را تجربه می‌کردند. پدیده قابل توجه در این ارتباط، توقف روند کاهشی نرخ رشد سپرده‌های جاری در تیر 94 (همزمان با امضای برجام) و کم شدن تدریجی و مستمر فاصله آن با رشد سپرده‌های غیردیداری تا تیر 95 سپس بالاتر قرار گرفتن از سپرده‌های سرمایه‌گذاری و پس‌انداز است. از تیر 95 به بعد، نرخ رشد سپرده‌های جاری حتی از سپرده‌های مدت‌دار هم بیشتر شد. این درحالی است که از اوایل سال 95 روند رشد سپرده‌های غیردیداری کاهشی شد که این روند تاکنون نیز ادامه یافته است. چنین روندهایی به روشنی موید تحرک اقتصادی بوده لذا سازگار با آمار اعلامی برای رشد اقتصادی است. در نمودار دوم نیز رشد سپرده‌های جاری و کوتاه‌مدت همچنین سپرده‌های سرمایه‌گذاری و پس‌انداز در بهمن 95 با بهمن 94 مقایسه شده است و نشانگر افت شدید در نرخ رشد سپرده‌های بلندمدت و غیردیداری و افزایش قابل توجه در رشد سپرده‌های جاری و کوتاه‌مدت است. این هم متناظر با رشد اقتصادی اعلامی

است. بنابراین پویایی‌های جریان سپرده‌های بانکی، حاکی از جهت‌گیری اقتصاد کشور به سوی رونق و موید آمار اعلامی برای رشد اقتصادی کشور است و اتفاقا نشانگر محسوس بودن و اثرگذاری آن بر فعالیت‌های اقتصادی و طبعا زندگی مردم است. البته در این میان نباید از یک ملاحظه مهم غافل بود. براساس گزارش بانک مرکزی، نرخ رشد سرمایه‌گذاری در 9ماهه سال 95 منفی بوده است هر چند این رشد در بخش سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات مثبت است. بنابراین رشد اقتصادی سال 95 بیش از آنکه بر سرمایه‌گذاری‌های جدید متکی باشد با بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود اقتصاد حاصل شده لذا طبیعی است که تاثیر آن بر بیکاری‌های پنهان بیشتر از بیکاری‌‌های آشکار باشد.

مشاهده صفحات روزنامه