گروه ایران|
هفته جاری را شاید بتوان یکی از روزهای پرحاشیه خاورمیانه دانست. روزهایی که کشورهای عربی شمشیر را برای هم از رو بستند و سرانجام با اتلافی نه چندان منصفانه روابطشان را با قطر قطع کردند. عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی و مصر ازجمله کشورهایی بودند که دیپلمات‌های خود را فراخواندند، به سفرای قطر 48ساعت فرصت دادند خاک کشورشان را ترک کنند و به اتباع قطری نیز اطلاع دادند که ظرف دو هفته باید خاک کشورهایشان را ترک کنند. ساعاتی پس از آن خطوط هوایی قطر پروازهای خود را به عربستان سعودی لغو کرد. در همان روز وزیر امورخارجه کشورمان در توییتر خود بر لزوم همکاری بین کشورهای منطقه تاکید کرد و نوشت:«همسایگان ثابتند و نمی‌توان جغرافیا را تغییر داد. فشار راه‌حل نیست. گفت‌وگو ضروری است به خصوص در ماه مبارک رمضان.» در پی این قطع ارتباط همچنین شرکت‌های هواپیمایی امارات، الاتحاد و فلای دوبی امارات نیز دیروز اعلام کردند که پروازهای خود به مقصد قطر را متوقف کرده‌اند. العربیه نیز گزارش داد که عربستان مانع فرود هواپیماهای قطری در این کشور شد و این هواپیماها به دوحه بازگشتند.
در همین رابطه وزارت امور خارجه مصر در بیانیه‌یی اعلام کرد که حریم هوایی و بنادر دریایی این کشور به روی قطر کاملا بسته است. عربستان سعودی همچنین ورود یا عبور قطری‌ها از این کشور را به دلایل امنیتی ممنوع اعلام کرد. با محاصره قطر از سوی 3کشور همسایه بحرین، امارات و عربستان سعودی، قطر تنها از طریق آب‌های بین‌المللی و آب‌های منطقه‌یی ایران و آسمان ایران می‌تواند با جهان خارج ارتباط برقرار کند. تنها راه ارتباطی زمینی قطر با مرز عربستان سعودی است که سعودی‌ها مرز مشترک زمینی با قطر را بسته‌اند. کشتی‌های قطر نیز تنها می‌توانند از طریق آب‌های بین‌المللی از خلیج فارس خارج شوند. فرماندهی ائتلاف عربی علیه یمن به رهبری عربستان نیز از تصمیمش برای پایان دادن به حضور قطر در این ائتلاف به بهانه اقداماتش که به زعم آن موجب تقویت تروریسم و حمایت از تشکیلات آن در یمن ازجمله القاعده و داعش می‌شود، خبر داد.
تلاش دستگاه دیپلماسی ایران برای حل بحران قطر
اما نکته قابل توجه به قبل از این قطع ارتباط برمی‌گردد. طی روزهای گذشته و پیش از چنین جریان‌هایی امیر قطر در گفت‌وگویی تلفنی با حسن روحانی بر تقویت همکاری بین دو کشور تاکید کرده بود. رییس‌جمهوری کشورمان در تماس با شیخ تمیم حمد آل ثانی بر حل مشکلات منطقه‌یی تاکید و فرقه‌گرایی را از آفت‌های بزرگ و بر هم زننده امنیت منطقه توصیف کرده بود. این درحالی است که 3روز پیش از این تماس تلفنی نشانه‌هایی از بروز تنش میان کشورهای عربی و قطر دیده شده بود. هر چند بسیاری از کارشناسان جهت ناگهانی این کشورها علیه قطر را با سفر دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری امریکا به عربستان و معادلات سنگین آنها بی‌ربط نمی‌دانند. همچنین شبکه خبری الجزیره نیز هفته پیش متن ایمیل‌های هک شده سفیر امارات در امریکا را منتشر کرد؛ ایمیل‌هایی که نشان می‌دهد کشور امارات متحده عربی، تلاش‌هایی برای دخالت در ایران، قطر و کویت انجام داده است. مساله‌یی که مقامات اماراتی را به‌شدت عصبانی کرده بود و این عصبانیت تا جایی پیش رفت که تصمیم گرفتند قطر را منزوی کنند. حال ایران که در چنین مواقعی غالبا نقشی میانجیگر را ایفا می‌کند، تمام تلاش خود را به کار بسته است تا با
تعامل و مذاکره توسط کشورهای مختلف به چنین تحریم‌ها و اتلاف‌هایی پایان دهد. وزیر امور خارجه کشورمان در همین راستا رایزنی‌های زیادی را انجام داد. او علاوه بر نوشته خود در توییتر مبنی بر حمایت همسایگان از همدیگر در ادامه رایزنی‌ها برای حفظ تعامل میان همسایگانی که به گفته خودش نمی‌توان جای آنها را تغییر داد همان روز با وزیر امور خارجه قطر درخصوص وضعیت منطقه به صورت تلفنی گفت‌وگو و تبادل نظر کرد. محمدجواد ظریف همچنین روز گذشته با فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجه اتحادیه اروپا و شیخ صباح الخالد الصباح همتای کویتی خود نیز گفت‌وگوی تلفنی کرد. ظریف بر همین اساس درخصوص آخرین تحولات منطقه و بحران عربی با چند تن از همتایان خود نیز تلفنی به تبادل نظر پرداخت. او در این تماس‌های جداگانه که با وزیران خارجه ترکیه، اندونزی، عراق، عمان، تونس، مالزی، لبنان، الجزایر، قطر، کویت و همچنین خانم موگرینی صورت گرفت بر ضرورت گفت‌وگو برای حل مسائل پیش آمده تاکید کرد.
نظر ایران برای حل تنش چند کشور عربی
سفیر سابق ایران در قطر هم در واکنش به قطع ارتباط عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی و مصر با کشور قطر گفت: نباید از این موضوع غافل شویم که امنیت ایران یک امنیت جمعی است. بر همین اساس نظر جمهوری اسلامی ایران به هیچ عنوان این نیست که به اختلافات میان کشورهای همسایه دامن زده شود بلکه اعتقاد ما این است که با مذاکره باید این مساله حل شود. عبدالله سهرابی در گفت‌وگو با ایرنا با تاکید بر اینکه نظر ایران حل تنش چند کشور عربی با قطر به شیوه مذاکره است و به هیچ عنوان نمی‌خواهد به این اختلافات دامن زده شود، افزود: اگر غربی‌ها اجازه دهند جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد با توجه به نگاه مثبتی که به مسائل منطقه دارد و راهبرد و سیاست ما، دخالت نکردن در امور دیگران، حفظ استقلال کشورها و حفظ امنیت همگان است به حل تنش اخیر میان قطر و کشورهای همسایه کمک کند. این کارشناس مسائل خلیج فارس هشدار داد: اختلافات درون عربی دو کشور عربستان و قطر اکنون در شرایط حادی قرار دارد به گونه‌یی که اگر غفلتی صورت گیرد و مصلحت مردم منطقه رعایت نشود، دامنه این تنش گسترش خواهد یافت. او با بیان اینکه در شرایط کنونی، نگاه‌های مختلفی به حوزه خلیح فارس که یکی از نقاط بسیار حساس و استراتژیک و ژئوپلیتیک منطقه است، وجود دارد، اظهار کرد: برخی کشورها مثل امریکا همواره نگاه طمع‌آلود به منطقه ما دارند و به همین دلیل می‌بینیم با حضور رییس‌جمهوری این کشور در منطقه، شاهد تنش‌های بسیار بالایی در بین کشورهایی هستیم که در کنار همدیگر زندگی مسالمت‌آمیز داشته‌اند و امنیت آنها به هم پیوند خورده است. وی گفت: ترامپ در نطق‌های انتخاباتی خود اعلام کرده بود که جوانان ما بیکار هستند و ما باید بازار پیدا کنیم و طبیعی است با هدف تحقق شعارهایی که در انتخابات داده بود، نخستین سفرش را به خاورمیانه و کشور عربستان انجام داد و متاسفانه سعودی‌ها نیز با یک اشتباه استراتژیک و انحراف سیاسی آن را پذیرفتند. سفیر سابق ایران در قطر در مجموع چنین نتیجه گرفت که هدف اول امریکایی‌ها در تحولات اخیر منطقه، جذب اعتبارات مالی با هدف رفع مشکلات خود، در مرحله دوم به حاشیه راندن موضوع فلسطین و اشغالگری‌های اسراییل و در نهایت جمع کردن پرونده گروه‌های تروریستی تکفیری همچون داعش است که خودشان طراح آن بودند و حالا می‌خواهند با محکوم کردن کشور قطر توسط عربستان، سیاست‌های خود را در منطقه پیاده کنند.
