نفت‌خام به مرز 90 دلار نمی‌رسد
بازار جهانی نفت این روزها در ظاهر عوامل زیادی برای ملتهب بودن دارد. به‌واسطه بحران‌های سیاسی و اجتماعی که در گوشه و کنار جهان در حال اتفاق افتادن است در ظاهر قیمت نفت باید روندی صعودی طی کند. از سویی درگیری عراق به‌عنوان دومین تولید‌کننده سازمان اوپک در بحران، نزاع حماس و رژیم غاصب صهیونیستی از سویی دیگر و رابطه متلاطم روسیه و اتحادیه اروپا نیز درنهایت هر کدام به‌تنهایی می‌توانند بازار نفت را وارد وضعیت بحران کنند، اما قیمت‌های نفت تا روز گذشته همچنان پایین می‌آمد. البته دیروز قیمت نفت با اندکی افزایش به 28/99 دلار در هر بشکه رسید. مهران امیر معینی مدیر پژوهش موسسه مطالعات انرژی در این خصوص به «تعادل» می‌گوید: «قیمت نفت نمی‌تواند به مرز 90 دلار برسد و روند نزولی در همین حوالی متوقف خواهد شد.»
بهای نفت وست‌تگزاس اینترمدیت امریکا و سبد نفتی اوپک به زیر ۱۰۰دلار در هر بشکه (۱۵۹لیتر) رسیده است. نفت برنت دریای شمال هم که در بازار انرژی از اهمیت ویژه‌یی برخوردار است، با سقوط به زیر بشکه‌یی ۱۰۰دلار فاصله چندانی ندارد. در شروع تحرکات داعش در عراق بسیاری از تحلیلگران حوزه انرژی از مشکلاتی که در بازار نفت به‌وجود خواهد آمد، هشدار می‌دادند. هشدارها در اداره اطلاعات انرژی امریکا به شکلی بود که کشورهای تولید‌کننده نفت را ترغیب می‌کرد با افزایش تولید کمبود احتمالی نفت عراق در بازار را جبران کنند؛ در ادامه اما ماجرا طبق پیش‌بینی‌ها رقم نخورد. اندکی بعد از این ماجرا قیمت نفت روندی نزولی درپیش گرفت و تنها در برخی روزهای خاص برای مثال روزی که مرز سوریه به عراق توسط داعش تسخیر شد قیمت نفت با افزایش مواجه شد.
تغییری در عرضه رخ نداده است
نگاهی به آمارهای بولتن سالانه و گزارش‌های ماهانه اوپک نشان می‌دهد عربستان در ماه‌های اخیر تولید خود را به شکل قابل‌توجهی افزایش داده است. عرضه عراق نیز آنچنان که پیش‌بینی می‌شد تغییر نکرد درنتیجه بازار نفت با ثباتی که روندی کاهشی در پی دارد، پیش می‌رود.
بحران غزه به این دلیل که رژیم اشغالگر قدس صادرات نفت ندارد تاثیری بر قیمت‌ها نگذاشته است؛ سوریه نیز با سهمی 390هزار بشکه‌یی در روز که تقریبا 4/0درصد نیاز جهانی انرژی است از بازیگران نقش چندم این بازار محسوب می‌شود.
مذاکرات ژنو آرامش روانی را به بازار نفت بازگرداند
برخی معتقدند اخبار منتشر شده درخصوص مذاکرات ایران و سران 1+5 تاثیر مثبتی بر روند کاهشی قیمت‌های نفت داشته اما مهران امیر معینی می‌گوید: «ممکن است این مساله در کاهش قیمت‌ها تاثیرگذار بوده باشد اما این نقش چندان پررنگ نبوده است؛ عوامل مختلفی دست در دست هم داده‌اند تا بازار نفت این روزها با روندی کاهشی روبه‌رو باشد.»
امیر معینی با اشاره به نزول جایگاه ایران در میان کشورهای تولید‌کننده اوپک می‌گوید: «باتوجه به اینکه در طول سال‌های گذشته جایگاه ما به‌عنوان صادر‌کننده نفت در اوپک تغییر کرده و اکنون نیز در جایگاه پنجم هستیم تاثیر کنونی ایران بر بازار نفت مانند تاثیر گذشته نیست.» این عضو موسسه مطالعات انرژی می‌گوید: «البته از این جهت می‌توان تحلیل کرد که مذاکرات ژنو با کاهش نگرانی عرضه نفت توسط ایران باعث برگشت آرامش به بازار نفت شده است.»
صادرات نفت روسیه تغییری نکرده است
عدم تاثیر مشکلات روسیه و اتحادیه اروپا بر بازار نفت را می‌توان از این جنبه تحلیل کرد که میزان صادرات نفت از روسیه با وجود بحران اوکراین تغییری نکرده است. تحریم‌های اتحادیه اروپا و امریکا هم به‌صورت مستقیم بخش انرژی این کشور را هدف قرار نداده‌اند. بحران روسیه و اتحادیه اروپا اگر خللی در وضعیت سرمایه‌گذاری این کشور ایجاد کند در دوره میان‌مدت دیده خواهد شد که فعلا تاثیری بر بازار نخواهد گذاشت.
کاهش تقاضا در فصل گرم
پیش از این «تعادل» در گزارشی روند نزولی قیمت نفت‌خام را بررسی کرده و در گفت‌وگو با تحلیلگران به این نتیجه رسیده بود که بخشی از این کاهش قیمت مربوط به فصل گرم است. مهران امیر معینی در این خصوص می‌گوید: «در فصل گرم با کاهش تقاضا روبه‌رو هستیم و این مساله در بازار نفت طبیعی است؛ در نتیجه می‌توان بخشی از وضعیت کنونی بازار را به این مساله نسبت داد.»
به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، میزان کل مصرف نفت در جهان در سه‌ماهه سوم سال ۲۰۱۳ حدود 7/92میلیون بشکه در روز بوده است. این میزان در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۱۴ یک میلیون بشکه در روز کاهش یافته است.
این کاهش دو دلیل اصلی دارد؛ یکی فصل گرما و بعدی بحران اقتصادی که هنوز بسیاری از کشورها با آن دست به گریبان هستند.
روند کاهشی به مرز 90دلار نخواهد رسید
گذشته از تمام مباحث ذکر شده، نکته‌یی مهم‌تر وجود دارد که مربوط به توقف روند کاهشی قیمت نفت است. این سوال به‌وجود می‌آید که این روند در کجا متوقف خواهد شد؟ مدیر پژوهش موسسه مطالعات انرژی می‌گوید: «مطمئنا قیمت نفت نمی‌تواند کاهش زیادی داشته باشد چراکه خیلی از سوخت‌های جایگزین آن با قیمت‌های 90 تا 100 دلاری توجیه اقتصادی دارند.» او ادامه می‌دهد: «درصورتی که این قیمت‌ها به زیر 90دلار برسد نفت‌خام جایگزین بسیاری از سوخت‌ها می‌شود که این مساله با سیاست‌های کشورهای صنعتی در متنوع کردن سبد انرژی در تضاد است.»
به‌همین دلیل است که کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند روند کاهشی قیمت نفت هرگز به مرز 90 دلار نرسد. یکی از مهم‌ترین استدلال‌ها برای این پیش‌بینی این نکته است که تکنولوژی‌هایی که اکنون در غرب از آنها استفاده شده و با سوخت‌های غیرفسیلی کار می‌کنند در صورت کاهش چشمگیر قیمت نفت توجیه اقتصادی خود را از دست می‌دهند.
مهران امیر معینی در این خصوص می‌گوید: «کاهش و رسیدن قیمت نفت به مرز 90دلار تنها درصورتی امکان دارد که اتفاق عجیبی در غرب رخ داده باشد، درواقع تنها در حالتی که کشورهای توسعه یافته در تکنولوژی‌های خود تغییرات بنیادین ایجاد کرده و باعث کاهش چشمگیر هزینه سوخت در این تکنولوژی‌ها شده باشند چنین تغییری در بازار نفت توجیه‌پذیر است.»
البته آن‌طور که تحلیلگران و کارشناسان می‌گویند چنین تغییری در وضعیت هزینه سوخت کشورهای توسعه‌یافته زمان‌بر است. عضو موسسه مطالعات انرژی می‌گوید: «کاهش هزینه سوخت‌های جایگزین نفت‌خام در غرب در صورت اتفاق افتادن مسلما بازار را متحول خواهد کرد اما نمی‌توان به این زودی منتظر چنین تغییری در بازار بود.»
باتوجه به شرایط موجود، چشم ناظران بازار انرژی تنها به عراق دوخته شده است. البته صادرات نفت این کشور فعلا ثابت است. کردها با وجود اینکه با دولت مرکزی سر مسایل حقوقی فروش نفت اختلاف‌نظر دارند یا هر از گاهی از تشکیل دولت مستقل دم می‌زنند، اما صادرات نفت شمال عراق از این موضوع تاثیری نپذیرفته است.
