قلعه عظیم رشکان در ری
قلعه عظیم «رشکان» در ری واقع شده است. ری پایتخت بهاره پادشاهان اشکانی و مکانی مهم برای برگزاری مراسم نوروز پادشاهان ساسانی بوده و در آن دوره «ارشکیه» نام داشته است. کهن دژ 2300 ساله رشکان در نزدیکی صفاییه شهر ری و تپه چشمه علی قرار دارد و در آن زمان یکی از دژ و قلعه‌های محافظ هسته اولیه ری به‌شمار می‌رفت. این دژ با ساختاری متشکل از لاشه سنگ و ساروج، متعلق به دوره اشکانیان است.
نام قلعه عظیم «رشکان» از کلمه «ارشک» که بنیانگذار این سلسله پادشاهی بوده، گرفته شده است و دیگر پادشاهان این سلسله برای افتخار کلمه ارشک را به‌نام خود اضافه می‌کردند. از این محل وسایل جنگی کهنه زیادی به‌دست آمده که در موزه ایران باستان موجود است. فخرالدوله این بنا را که در جریان فتح ری به‌دست مسلمانان ویران شده بود، مرمت کرد به همین دلیل فخرآباد نامیده می‌شد.
در دوران گذشته شهرها از سه بخش اساسی چون ربض، شارستان و کهن‌دژ تشکیل می‌شد که ربض خارج از شهر بوده و شارستان محدوده مسکونی و کهن دژ به‌عنوان مکانی امن برای زندگی حکام و درباریان به‌شمار می‌رفته است و برای پادشاهان آن دوره دارای اهمیت بسیاری بوده اما متاسفانه امروزه قسمت اعظم این برج از بین رفته است. در این قلعه کاخ‌ها، اموالی گرانبها و اسلحه‌خانه‌هایی وجود داشت. بخش‌های اصلی قلعه تا زمان قاجار نیز بر جا بود. دیوارهای غربی این دژ دارای سوراخ‌هایی برای تیروکمان است.
کاخ سیاوش که دژی است با ساختاری از سنگ و ساروج، به‌دنبال عملیات کاوش و حفاری دژ رشکان، پس از سال‌ها از میان خاک‌های انباشته و زباله‌های شهری بیرون آمد. بنا به گفته کارشناسان و متخصصان میراث فرهنگی، این کاخ متعلق به سیاوش بن مهران آخرین حاکم ساسانی ری بوده و باتوجه به ساختار معماری مصالح سنگ و ساروج و در مواردی آجر‌های مربعی عصر ساسانی، متعلق به اواخر دوران ساسانی است که در طول قرون اولیه اسلامی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
محوطه باستانی دژ رشکان از 1313 تا 1315 از سوی هیات باستان‌شناسی امریکایی به سرپرستی «اریک اشمیت» مورد کاوش قرار گرفته که نمایان شدن بقایای مسجد جامع ری ماحصل این فعالیت به‌شمار می‌رود. کاوش‌های باستان‌شناسی صورت گرفته در این منطقه از سال 1384 تا 1386 منجر به شناسایی آثار معماری ارزشمندی از دوران اشکانی، ساسانی و اسلامی شده که بیانگر وجود ارگی حکومتی است. محوطه باستانی دژ رشکان که بنا به کاوش‌های صورت گرفته مرکز شهر سلجوقی و دیالمه بوده و با شماره 215 در سال 1313 در فهرست آثار ملی قرار گرفته در رژیم گذشته ازجمله املاک ملی بوده که دراختیار سیمان ری گذاشته شده بود. به گفته وی از آنجا که مالکیت محوطه باستانی دراختیار سیمان ری بوده، هیات تصفیه این شرکت در سال
70 بدون اطلاع سازمان میراث فرهنگی ملک مورد نظر را تفکیک و به 25 نفر از کارگران فاقد مسکن خود واگذار کرده است. با اعتباری بالغ بر 14میلیارد و 550میلیون ریال و با خرید قطعه زمینی که اثر تاریخی دژ رشکان در آن واقع شده، سند مالکیت این اثر ارزشمند به‌نام دولت به نمایندگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان تهران درآمد. پروژه ایجاد بزرگراه امام علی(ع) در این محدوده تاریخی متوقف شد تا پژوهش‌های باستان‌شناسی و مستندنگاری روی آثار به‌دست آمده انجام شود.
