انحصارزدایی از واسطه‌گری ارزی
گروه بانک و بیمه محسن شمشیری
طبق اعلام معاون نظارتی بانک مرکزی 2هزار صرافی به جرگه صرافان کشور در آینده‌یی نزدیک خواهند پیوست. اما برخی فعالان بازار ارز و صرافی‌ها معتقدند که اعلام این خبر به معنای تطبیق صرافی‌های قبلی با شرایط و مقررات، مجوز‌دار شدن صرافی‌های بدون‌مجوز، و اضافه شدن صرافی‌های جدید است و این موضوع از سال گذشته در دستور کار قرار گرفته و به‌تدریج در ماه‌ها و سال‌های آینده ادامه خواهد داشت.
به گزارش «تعادل» کارشناسان معتقدند که هدف بانک مرکزی از اجرای این برنامه، تثبیت بازار ارز، برون‌سپاری خرید و فروش ارز، رقابتی شدن بازار و کاهش انحصار، رضایت مردم در نقاط مختلف کشور، ساماندهی و تخصصی شدن کار صرافی‌هاست.
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، حمید تهران‌فر، معاون نظارتی بانک مرکزی با اشاره به اینکه روزانه به‌طور متوسط 30 تا 40 پرونده تاسیس صرافی جدید بررسی و پردازش می‌شود، تاکید کرد: در بانک مرکزی به‌روی متقاضیان جدید تاسیس صرافی باز است و مهلت تعیین شده (28 مرداد 94) مربوط به صرافان قدیم است و صرافانی که برای نخستین‌بار اقدام به فعالیت می‌کنند را شامل نمی‌شود.
وی اظهار داشت: تاکنون نام450 صرافی مجاز در سایت بانک مرکزی درج شده و 400 صرافی دیگر هم تا پایان مهلت 28 مرداد 94 تقاضایشان به سرانجام می‌رسد و نام آنها در سایت بانک مرکزی درج خواهد شد.
معاون نظارتی بانک مرکزی ضرب‌الاجل 28 مرداد 94 را غیرقابل تمدید عنوان کرد و افزود: انتظار داریم صرافان در نخستین فرصت تقاضای خود را برای تمدید مجوز اعلام کنند.
معاون نظارتی بانک مرکزی خاطرنشان کرد: از 28 مرداد 93 که دستورالعمل فعالیت صرافان به تصویب شورای پول و اعتبار رسید، به صرافانی که در آن زمان فعال بودند یک‌سال فرصت داده شد فعالیت خود را با مقررات شورای پول و اعتبار تطبیق دهند و مجوز لازم را از بانک مرکزی دریافت کنند و اکنون این مهلت به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود.
تهران‌فر با تاکید بر اینکه مقررات قبلی مربوط به صرافی‌ها تسهیل شده، گفت: براساس مقررات قبلی قرار بود صرافان با 20میلیارد تومان سرمایه در کشور فعالیت کنند که این 20میلیارد تومان در شهرهای بزرگ مانند تهران، مشهد و اصفهان به 4میلیارد تومان و در سایر شهرها (غیر از کلان‌شهرها) به 2میلیارد تومان کاهش یافته و این تغییر بزرگی در مقررات صرافی‌ها در جهت تسهیل فعالیت و بهبود محیط کسب و کار بوده است.
معاون نظارتی بانک مرکزی تاکید کرد: صرافانی که با بانک مرکزی کار می‌کنند براساس صورت‌های مالی که ارائه می‌دهند، مالیات پرداخت می‌کنند و فعالیت آنها شفاف است ولی صرافی‌های غیرمجاز که شفافیت لازم در کارشان نیست زیرزمینی فعالیت می‌کنند، مالیات هم نمی‌پردازند و قانون‌گریزی می‌کنند.
تهران‌فر درخصوص صرافی‌هایی که پروانه خود را از اتحادیه صنف طلا و جواهر گرفته‌اند، گفت: طی سال‌های اخیر قانونگذار اجازه این امر را به اتحادیه طلا وجواهر نداده و قرار بر این شد که تمام صرافی‌ها از بانک مرکزی مجوز بگیرند.
وی ادامه داد: طبق ماده 96 قانون برنامه پنجم مرجع تخصصی اعطای مجوز و نظارت بر صرافی‌ها بانک مرکزی است و اتحادیه صرافان هم طی اطلاعیه‌یی اعلام کرده صرافی‌هایی که دارای پروانه از اتحادیه صنف طلا و جواهر هستند به بانک مرکزی مراجعه کنند و از آنجا مجوز بگیرند که خیلی‌ها مراجعه کردند و برخی هم که مراجعه نکرده‌اند دیگر عذرشان پذیرفته نیست و اتمام حجت شده است.
معاون نظارتی بانک مرکزی به قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز اشاره و تصریح کرد: براساس این قانون کلیه معاملات ارزی باید از مبادی مجاز انجام شود؛ مبادی مجاز در مبادلات ارزی، شعب بانک‌های دارای مجوز از بانک مرکزی و صرافی‌های دارای مجوز هستند و خرید و فروش ارز غیر از این مبادی مبنای قانونی ندارد.
تهران‌فر همچنین از هموطنان خواست که خرید و فروش ارز را از طریق کارگزاران مجاز انجام دهند و اضافه کرد: دلالان ارزی بسیار کارشان خطرناک است و به دفعات شکایاتی به بانک مرکزی آمده و در پاره‌یی موارد ارزی که دلالان به مردم داده‌اند، ارز تقلبی و جعلی بوده است.
وی به اقدامات بانک مرکزی و نیروی انتظامی در برخورد با دلالان ارزی اشاره کرد و افزود: نیروی انتظامی با برنامه‌ریزی دقیق در بهمن و اسفندماه سال گذشته در چند نوبت بازار را از وجود دلالان پاک کردند و این کار با درایت و با برنامه‌ریزی منسجم همچنان ادامه دارد.
تثبیت نرخ ارز و لغو تحریم‌ها دلیل ساماندهی 2هزار صرافی است
لواسانی دبیرکل کانون صرافان ایران در گفت‌وگو با روزنامه تعادل، در پاسخ به این پرسش که اعلام این خبر که تعداد صرافی‌ها به 2هزار واحد با چه هدفی انجام می‌شود و بانک مرکزی چه هدفی را دنبال می‌کند و آیا هدف آن ایجاد رقابت بیشتر است یا اهداف دیگری را دنبال خواهد کرد؟ گفت: ابتدا باید توجه داشت که افزایش تعداد صرافی‌ها به 2هزار واحد قرار نیست که یک‌باره و در یک مقطع خاص انجام شود و این موضوع به‌تدریج و در چند ماه و چند سال اخیر و آینده به تدریج تحقق خواهد یافت.
وی افزود: دوم این که، درحال حاضر در کنار صرافی‌های مجاز، تعداد قابل توجهی از صرافی‌های غیرمجاز فعالیت دارند و لذا نباید تصور شود که صرافی‌هایی که به تازگی قرار است مجوز دریافت کنند، برای نخستین‌بار وارد کار صرافی می‌شوند.
زیرا بخشی از صرافی‌هایی که مجوز‌دار خواهند شد کسانی هستند که از قبل فعالیت داشته‌اند و حالا در برنامه ساماندهی صرافی‌ها، دارای مجوز خواهند شد. به عبارت دیگر، منظور از 2هزار صرافی، 2هزار صرافی دارای مجوز است و شامل صرافی قدیمی و درحال تطبیق، صرافی فاقد مجوز و صرافی جدید می‌شود.
وی ادامه داد: سوم اینکه برنامه اصلی بانک مرکزی، سیاست تثبیت نرخ ارز و کاهش نوسان‌های ارزی و در عین حال برون‌سپاری خرید و فروش ارز است. براین اساس، از آنجا که بانک‌ها در تمام ساعات شبانه‌روز قادر به خرید و فروش ارز نیستند، لذا باید تعداد صرافی‌ها به اندازه‌یی افزایش یابد که در نقاط مختلف کشور، امکان عرضه و تقاضای ارز وجود داشته باشد و ضمن تامین نیاز مشتریان، به حفظ تعادل بازار ارز و ایجاد شرایط رقابتی و جلوگیری از نوسان‌های بازار ارز کمک کنند.
لغو تحریم‌ها به صرافی‌های بیشتر
نیاز دارد
وی در پاسخ به این پرسش که دلیل نیاز به صرافی‌های جدید در شرایط کنونی چیست، گفت: ابتدا باید توجه داشت که این 2هزار صرافی، همگی جدید نیستند و اکثر آنها همان صرافی‌های مجوز‌دار قبلی و بدون مجوزهایی هستند که در سال‌های اخیر به بازار اضافه شده‌اند و لذا برای مجوز‌دار شدن و تطبیق شرایط صرافی‌ها، تقاضای خود را به بانک مرکزی ارائه داده‌اند یا در آینده ارائه خواهند داد. اما بخش دیگری از این 2هزار صرافی به خاطر رونق کسب‌وکار و بازار ارز، لغو تحریم‌ها و تخصصی شدن کار صرافی به بازار ارز اضافه می‌شوند. وی افزود: با لغو تحریم‌ها، شبکه بانکی فعال‌تر خواهد شد و به کار حواله‌های ارزی، اعتبارات اسنادی وارد می‌شود و در نتیجه صرافی‌ها کار سنتی خود یعنی صرافی و خریدوفروش ارز و تبدیل ارز را انجام خواهند داد. از آنجا که کار صرافی‌ها قابل حذف شدن نیست و مردم در هر لحظه از شبانه‌روز ممکن است به صرافی مراجعه کنند و نیاز مردم در نقاط مختلف کشور رو به افزایش است لذا با رشد اقتصادی و لغو تحریم‌ها و بهبود فضای کسب‌وکار فعالیت صرافان نیز افزایش می‌یابد و لذا بانک مرکزی و صرافان با هدف تثبیت نرخ ارز و ایجاد تعادل در بازار و جلوگیری از
نوسان‌ها، به دنبال افزایش تعداد صرافی‌ها، مجوز‌دار شدن آنها، رقابتی شدن بازار ارز، نظارت بر صرافی‌ها و شفاف شدن و فعالیت روان و رونق بازار هستند.
وی در پاسخ به این پرسش که مهلت 28 مرداد 94 به چه منظوری انتخاب شده و چرا آخرین مهلت اعلام شده گفت: این مهلت از سال گذشته و توسط شورای پول واعتبار و بانک مرکزی تعیین شده تا صرافی‌هایی که تقاضای مجوز دارند، تقاضای خود را مطرح کنند و در نتیجه بخش قابل توجهی از صرافی‌های غیرمجاز در یک‌سال اخیر فرصت ارائه تقاضای مجوز را داشته‌اند.
وی افزود: صرافی‌های قدیمی و جدید برای تطبیق خود با مقررات فعلی باید از این فرصت استفاده کنند و این موضوع به ایجاد رقابت، شفافیت، تقویت نظارت و عملکرد بهتر صرافی‌ها و ساماندهی آنها کمک خواهد کرد.
وی ادامه داد: علاوه بر فرصت اعلام شده توسط بانک مرکزی، برخی صرافی‌ها و متقاضیان و واحدهایی که به دنبال تطبیق شرایط جدید هستند، در حال مذاکره و ارتباط و رایزنی هستند که ممکن است کار آنها در ماه‌های آینده انجام شود و لذا برنامه افزایش تعداد صرافی‌ها به 2هزار واحد، برنامه‌یی نیست که به مقطع 28مرداد 94 محدود شود و علاوه بر ساماندهی بخشی از صرافی‌ها تا این تاریخ، تعدادی از صرافی‌های جدید و تطبیق تعدادی دیگر در ماه‌های آینده انجام خواهد شد.
وی تاکید کرد: کارساماندهی و مجوز‌دار شدن صرافی‌ها یک کار تدریجی و زمان‌بر است و به مطالعات، کار پژوهشی، مکان‌یابی، نیازسنجی، مسائل اجرایی و تامین سرمایه و... نیاز دارد و در سال‌های آینده به تدریج تحقق خواهد یافت. وی در پاسخ به این پرسش که کارشناسان و فعالان بازار ارز چه واکنشی نسبت به این خبر افزایش صرافی‌ها به 2هزار واحد نشان داده‌اند، گفت: ما از برنامه ساماندهی و مجوز‌دار شدن صرافی‌های فاقد مجوز و تطبیق صرافی‌ها و افزایش آنها استقبال می‌کنیم زیرا این اقدام باعث کاهش انحصارات، افزایش رقابت، کاهش مشکلات و تخصصی شدن کار صرافی خواهد شد. وی افزود: در سال‌های اخیر عده‌یی سرمایه‌دار و افراد غیرمتخصص به دلیل شرایط سال‌های اخیر وارد بازار صرافی شدند اما حالا احساس می‌کنند که این کار پر سود و پرضرر است و بهتر است که به کار قبلی خود بازگردند. واقعیت این است که کار صرافی در عین حال که پرسود است اما پر زیان نیست، هست و نوسانات باعث می‌شود که صراف زیان کند و ارز را با نرخ کمتر و ضرر بفروشد.
لذا اگر شرایط رقابتی شود و نوسان کاهش یابد عملا به نفع صرافان سنتی و تخصصی است و کسانی که به کار صرافی به عنوان کارتخصصی مشغول هستند از رقابت و ثبات استقبال می‌کنند.
ساماندهی غیرمجازها
تعداد صرافی‌های مجاز محدود است و تعداد زیادی صرافی غیرمجاز در حال حاضر مشغول فعالیت هستند که در سال‌های اخیر به خاطر مشکلاتی که در بازار وجود داشت، وارد کار صرافی شدند و جمعی از سرمایه‌داران به کار صرافی پرداختند.
براین اساس، این فرصت ایجاد شده که صرافی‌های غیرمجاز از فرصت ساماندهی صرافی‌ها استفاده کنند و از امتیاز مجوز‌دار شدن بهره ببرند.
همچنین کسانی که تمایل به فعالیت صرافی ندارند از بازار خارج شوند و به کار قبلی خود بپردازند و کسانی که می‌خواهند همچنان در کار صرافی به فعالیت خود ادامه دهند، به صورت تخصصی کار صرافی را انجام دهند و قواعد و ضوابط آن را رعایت کنند.
وی افزود: همچنین باید توجه داشت که صرافی‌های غیرمجاز مالیات نمی‌دهند و تحت نظارت قرار ندارند و جوابگوی مشتری و رضایت مشتری نیستند و لذا اگر تمام صرافی‌ها به تدریج مجاز اعلام شوند و تحت نظارت قانون قرار گیرند، ضمن اینکه به افزایش رقابت آنها منجر می‌شود، باعث شفافیت و بهبود عملکرد و برقراری حقوق و عدالت کسب وکار صرافی کمک خواهد کرد.
