سقوط آزاد قیمت نفت
مهدی خاکی‌فیروز دیروز برای بازیگران تالار بورس نایمکس روز بسیار پراضطرابی بود، روزی که شاخص‌های اصلی نفت‌خام ازجمله برنت و WTI حدود 2 درصد کاهش را نشان دادند. بورس‌های نفت‌خام جهان، چنین روزهای پرتلاطمی را به‌ندرت تجربه می‌کنند. البته روند کاهش قیمت نفت‌خام مدتی‌است که آغاز شده است ولی نوسان آن، از حدود چند سنت برای هر بشکه در روز بیشتر نمی‌شد.
بالاترین قیمت نفت‌خام WTI در دو سال اخیر در اول سپتامبر 2013 و با عدد 53/110 دلار ثبت شده بود و ارزان‌ترین قیمت نیز 16 دسامبر 2012 و 73/86 دلار بود. اکنون بازار به‌سرعت به این عدد نزدیک می‌شود و ممکن است در روزهای آتی، رکورد کمترین قیمت بار دیگر شکسته شود.
آن‌طور که گزارش‌های کارشناسی امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران نشان می‌دهد، پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول از رشد اقتصادی جهان، کاهش تولید صنعتی آلمان، افزایش ذخیره‌سازی نفت‌خام امریکا و همچنین تعدیلات اداره اطلاعات انرژی امریکا در مورد برآورد قیمت و مصرف جهانی نفت منجر به کاهش قیمت نفت‌خام در بازارهای جهانی روز گذشته شد.
صندوق بین‌المللی پول (IMF) در آخرین گزارش خود برآورد کمتری از رشد اقتصادی جهان در سال‌های جاری و آینده ارایه داد که براساس آن میزان رشد مذکور برای سال‌های 2014 و 2015 به ترتیب 3/3 و 8/3درصد تخمین زده می‌شود. این درحالی‌است که در ماه جولای پیش‌بینی رشد 4درصدی برای رشد اقتصادی جهان در سال 2015 مطرح شده بود.
بنا به باور کارشناسان، شرایط نه‌چندان مساعد اقتصادی، رو به وخامت بیشتری گذارده و دست‌اندرکاران بازارهای نفت درباره فضای عمومی اقتصاد نگران هستند.
گزارش IMF ضعیف‌تر شدن وضعیت اقتصادی را به تصویر می‌کشد و هر چه بر شدت این ضعف افزوده شود، باید انتظار کاهش بیشتری برای تقاضای نفت داشت. علاوه بر آن، صندوق بین‌المللی پول احتمال وقوع رکود برای منطقه یورو در سال آینده را 40درصد اعلام کرده و اشاره کرده که ژاپن نیز با رکود خفیفی مواجه خواهد شد.
از سوی دیگر، وزارت اقتصاد آلمان اعلام کرد که تولید صنعتی این کشور در ماه آگوست، 4درصد نسبت به ماه پیش از آن کاهش یافته که بزرگ‌ترین کاهش از ژانویه 2009 تاکنون محسوب می‌شود. کارشناسان اقتصادی، کاهش تولید صنعتی آلمان را در ماه مورد نظر 5/1درصد پیش‌بینی کرده بودند. این وضعیت برای بزرگ‌ترین اقتصاد اتحادیه اروپا موجب بروز نگرانی و دغدغه در خصوص گسترش و تسری کاهش تولید در کل منطقه شد.
در کنار دو عامل مذکور باید به جریان مستمر افزایش تولید و عرضه نفت در بازارهای جهانی و استمرار مازاد عرضه اشاره داشت؛ زیرا همچنان‌که تولید نفت رو به فزونی است، تقاضای آن رو به کاستی گذاشته و بازارهای جهانی نفت در تغییر و تبدیل از وضعیت «کمبود» به «وفور» نفت حرکت کرده‌اند و حجم تولید انبوه نفت شیل نیز در سال آینده، بر حجم نفت مازاد خواهد افزود که این امر سبب شده باوجود تشدید تنش و بحران در خاورمیانه و شمال آفریقا از ماه ژوئن با روند نزولی قیمت نفت مواجه شویم.
برخی تحلیلگران معتقدند که بدین‌ترتیب، این احتمال وجود دارد که توازن قدرت تغییر کرده و از وابستگی کشورهای مصرف‌کننده نفت به‌ویژه امریکا به‌شدت کاسته شود چرا که کاهش واردات نفت این کشور، شتاب بیش از انتظار به خود گرفته است.
افزون بر گزارش صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و آژانس جهانی انرژی EIA نیز گزارش‌هایی ارایه کردند که به روند کاهشی قیمت نفت‌خام دامن زد.
دیروز بازارهای آتی نفت‌خام نیز کاهش‌هایی حدود 50 سنت را تجربه کردند. مایو دراگی رییس بانک مرکزی اروپا در نشست خبری هفته گذشته خود، از انتشار 1000میلیارد یورو اوراق قرضه به پشتوانه دارایی مالی ABS خبر داده بود که در بازارهای آتی تاثیر کاهشی گذاشت. هرچند بورس‌بازان، خالص وضعیت خرید خود را در قراردادهای اختیاری و آتی نایمکس به میزان 9/7هزار قرارداد افزایش دادند و آن را به سطح 201هزار قرارداد رساندند تا مانع از افت شدیدتر قیمت‌ها شوند.
در این هفته عربستان‌سعودی نیز قیمت رسمی فروش نفت‌خام خود را به مقصدهای مختلف کاهش داد. البته این اقدام عربستان برای دفاع از سهم خود در بازار است به‌ویژه در آسیا پاسیفیک که عربستان، تخفیف‌های بیشتر را به این بخش اعطا کرده است. عربستان سعودی به‌طور متوسط 7/2 دلار در فرمول‌های قیمت‌گذاری نفت‌خام خود تجدیدنظر کرده است. البته باتوجه به آنکه عربستان بودجه خود را با نفت 58 دلاری بسته است احتمالا در مقابل قیمت‌های پایین‌تر مقاومت خواهد کرد.
حمله امریکا و متحدان این کشور در منطقه خلیج فارس به مواضع گروه تروریستی داعش ادامه دارد و بازار نفت مطمئن شده که جریان عرضه نفت‌خام خاورمیانه استمرار خواهد یافت. بلومبرگ گزارش داده که تولید نفت اوپک که عمدتا متعلق به خاورمیانه است، 413هزار بشکه در روز افزایش یافته است.
