ورود نفتی‌ها به وزارت خارجه امریکا
ایان برمر: تغییرات بسیار بزرگی در راه است
گروه جهان
رسانه‌های امریکایی به نقل از مقام‌های نزدیک به تیم انتقالی رییس‌جمهوری منتخب نوشته‌اند که دونالد ترامپ قصد دارد رکس تیلرسون، مدیرعامل شرکت نفتی اکسون موبیل را برای پست وزارت خارجه معرفی کند. ایان برمر، تحلیلگر برجسته امریکایی در مورد انتخاب تیلرسون در توییترش نوشته است: «بین امریکایی‌ها، تیلرسون بهترین رابطه شخصی را با ولادیمیر پوتین دارد. تغییرات بسیار بزرگی در راه است.»
فاکس‌نیوز نوشته، شرکت تیلرسون در ده‌ها کشور فعال است و در کشورهایی مانند روسیه، یمن یا دیگر نقاط قابل توجه نیز قراردادهایی بسته است. روزنامه‌های وال‌استریت‌ژورنال و واشنگتن‌پست هم او را فردی معرفی کرده‌اند که با رهبران سیاسی مانند ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه روابطی نزدیک داشته است. اکسون موبیل از جمله در سال ۲۰۱۱ قراردادی را با شرکت روس‌نفت امضا کرد.
پیش از این کلیان کانوی، از مشاوران ارشد رییس‌جمهوری منتخب امریکا گفته بود شمار نامزدهایی که در فهرست ترامپ برای در درست گرفتن پست مهم وزارت خارجه هستند، افزایش یافته است. چهره‌هایی که پیش‌تر احتمال معرفی آنها زیاد بود، عبارت بودند از: میت رامنی، سیاستمدار ارشد حزب جمهوری‌خواه- رودی جولیانی، شهردار پیشین نیویورک- باب کورکر، رییس کمیته روابط خارجی سنا و ژنرال بازنشسته دیوید پترائوس، رییس پیشین سازمان سیا. البته ترامپ اندکی بعد گفت که رودی جولیانی از حضور در کابینه صرف‌نظر کرده است. جسیون میلر، سخنگوی تیم انتقالی رییس‌جمهوری منتخب نیز در توییتر نوشت: معرفی وزیر خارجه تا هفته آینده صورت نخواهد گرفت.
فاکس‌نیوز نوشته، تیلرسون مهندسی بود که کار خود را در سال ۱۹۷۵ در رده‌های پایینی و میانی شرکت اکسون آغاز کرد و به مرور پیشرفت کرد تا نهایتا در سال ۲۰۰۶ به عنوان مدیرعامل آن انتخاب شد. به گفته این شبکه خبری، تیلرسون بیش از ۴۰میلیون دلار در سال درآمد و بیش از ۱۰۰میلیون دلار نیز در شرکتی که در ده‌ها کشور جهان فعال است، سهام دارد. ان‌بی‌سی می‌گوید: او به هیات‌مدیره شرکت خود خبر داده که قصد دارد از پست مدیرعامل کناره‌گیری کند. رویترز نوشته او سال آینده بازنشسته خواهد شد. تیلرسون ۶۴ سال دارد و سن بازنشستگی در اکسون نیز ۶۵ سالگی است. روزنامه واشنگتن‌پست از احتمال مخالفت شماری از جمهوری‌خواهان در تایید تیلرسون نوشته و گزارش داده که در حال حاضر دو نفر از سناتورهای ارشد این حزب، جان مک‌کین و لیندسی گراهام در مورد معرفی او ابراز نگرانی کرده‌اند. فاکس‌نیوز تاکید کرده که معرفی تیلرسون می‌تواند به معنی چرخشی محسوس در سیاست خارجی دولت بعدی امریکا باشد.
شبکه خبری ان‌بی‌سی که نخستین گزارش در مورد احتمال معرفی تیلرسون را به عنوان وزیر خارجه منتشر کرده، گفته رییس‌جمهوری منتخب قصد دارد جان بولتون، نماینده پیشین امریکا در سازمان ملل متحد را به عنوان معاون وزیر خارجه معرفی کند.
منتقد تحریم، حامی تجارت آزاد
روابط تیلرسون با روسیه به اواخر دهه 90 برمی‌گردد. وی در سال 1999 برای نخستین‌بار با ولادیمیر پوتین دیدار کرد. اکسون موبیل در سال 2011 شراکت با روس‌نفت برای اکتشاف در دریای سیاه و شمالگان را آغاز کرد. پوتین دو سال بعد نشان دوستی یکی از برترین نشان‌های افتخار کشورش را به وی اعطا کرد. سال 2014 کریمه به روسیه ملحق شد که به وضع تحریم‌هایی از سوی امریکا و اتحادیه اروپا علیه این کشور منجر شد. این تحریم‌ها رییس شرکت روس‌نفت را نیز هدف گرفتند. تیلرسون در ماه مه 2014 به خبرنگاران گفت: تحریم‌ها هیچ تاثیری بر کار اکسون در روسیه ندارد اما با گذشت زمان اکسون متضرر شد. وی همچنین از مخالفان سرسخت تحریم‌های روسیه بود. وال استریت ششم دسامبر نوشت: تیلرسون یکی از گزینه‌های ترامپ برای تصدی سمت وزارت خارجه است و در صورت لغو تحریم‌های روسیه، ارزش سهام اکسون افزایش خواهد یافت.
رکس تیلرسون همچنین از حامیان تجارت آزاد است. گمانه‌زنی‌ها مبنی بر انتخاب تیلرسون به عنوان وزیر خارجه در شرایطی بالا گرفته که اکسون همواره از تجارت آزاد حمایت کرده که با توجه به تجارت در 6قاره و 50کشور کاملا منطقی است. ترامپ در کمپین انتخاباتی خود از قرارداد تجارت آزاد امریکای شمالی و موافقتنامه تجارت آزاد ترنس-پاسیفیک انتقاد می‌کرد.
نداشتن پیشینه سیاسی
شرکت اکسون که یکی از غول‌های صنعت نفت است مدت‌ها مورد انتقاد حامیان محیط زیست قرار گرفته است. این شرکت برای مقابله با اعتراضات حمایت خود از وضع مالیات کربن را اعلام کرده است؛ اما وال‌استریت ژورنال گزارش داد اکسون اقدامی جدی در این زمینه انجام نداده است. البته حمایت اکسون از مالیات کربن به این معنا نیست که استفاده از سوخت‌های فسیلی متوقف می‌شود. تیلرسون در جلسه‌یی که سال 2016 با حضور سرمایه‌گذاران برگزار شد، گفت: «جهان مجبور است به استفاده از سوخت‌های فسیلی ادامه دهد.» در این جلسه 81 درصد سهامداران با حمایت اکسون از توافق آب و هوای پاریس مخالفت کردند.
زمانی‌که وال‌استریت‌ژورنال برای نخستین‌بار اعلام کرد: تیلرسون یکی از گزینه‌های مورد نظر ترامپ برای تصدی سمت وزیر خارجه است، حتی تیلرسون و شرکت اکسون‌موبیل نیز غافلگیر شدند. تیلرسون هیچ سطحی از تجربه در امور سیاسی و دولتی ندارد. وی تمام عمر کاری خود را در شرکت اکسون موبیل گذرانده و هرگز نماینده منافع کشورش نبوده است. این در حالی‌است که دیگر وزرای خارجه امریکا مانند هیلاری کلینتون و جان کری پیش از خدمت در این پست، عضو سنا بوده‌اند. تیلرسون دارای مدرک مهندسی عمران است و نخستین‌بار به عنوان مدیر تولید به شرکت اکسون پیوست و با طی کردن پله‌های ترقی به ریاست این شرکت انتخاب شد.
خبرها درباره معرفی احتمالی تیلرسون برای پست وزارت خارجه در زمانی بیان می‌شود که تحلیل‌های مقام‌های اطلاعاتی امریکا درباره دخالت روسیه در انتخابات منتشر شده است. اشاره این خبرگزاری به تحقیقاتی است که به دستور باراک اوباما، رییس‌جمهوری امریکا در حال انجام است و در آنها گفته شده روسیه با هدف کمک به دونالد ترامپ در انتخابات مداخله کرده است. هم ترامپ و هم چهره‌های نزدیک به او، دخالت روسیه در کارزار انتخاباتی به نفع نامزد حزب جمهوری‌خواه و پیروزی او را رد کرده‌اند.
