زلزله‌شناسان امریکایی در تهران
گروه راه و شهرسازی آزاده کاری
«زلزله در شهر تهران قطعی است و میزان شدت آن بین 7 تا 8 ریشتر خواهد بود. زمان بازگشت زلزله در تهران هر 173 سال است. از آخرین زمان بازگشت وقوع زلزله 15 تا 20سال می‌گذرد و ما باید هر لحظه آماده وقوع آن باشیم.» اینها صحبت‌هایی است که این روزها در رسانه‌ها زیاد می‌بینیم و می‌شنویم. بارها نیز شایعاتی درخصوص پیش‌بینی زمان زلزله در تهران منجر به ایجاد ترس و نگرانی بین شهروندان شده است و شاهد بودیم که در جریان یکی از این شایعات بسیاری از مردم تهران شب را در پارک‌ها و فضای باز به سر بردند. اما فارغ از اینکه آیا زلزله در تهران چه زمانی رخ خواهد داد، موضوع مهم این است که شهر تهران روی تعداد زیادی گسل زلزله قراردارد و مدیریت شهری همواره باید برای مقابله با این رویداد طبیعی آماده باشد.
اما آنچه تاکنون شاهد بوده‌ایم این است که مسوولان به برگزاری همایش و سمینار در این خصوص بسنده کرده‌اند و اگر زلزله‌یی در تهران رخ دهد با توجه به وسعت بافت‌های فرسوده و نیز زیرساختارهای نامناسب شهری شاهد فاجعه انسانی در این کلان‌شهر خواهیم بود.
در همین حال، دیروز شکرچی‌زاده معاون وزیر راه و شهرسازی در نشستی با اشاره به ورود مرکز تحقیقات به فرونشست‌های زمین و موضوع زلزله به صورت تخصصی و دقیق، از برگزاری سلسله نشست‌هایی در مورد زلزله تهران خبر داد.
وی همچنین درباره استفاده از تجربیات استادان صاحبنام امریکایی برای بحث مقابله با زلزله خبر داد و گفت: در هفته جاری همایشی با حضور استادان امریکایی در بحث شبکه
شتاب‌نگاری در زلزله برگزار می‌شود.
اول دی؛ سالروز زلزله بم
علی بیت‌الهی رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفت‌وگو با «تعادل»، درخصوص این همایش گفت: اول دی سال جاری به‌مناسبت سالگرد زلزله بم با همکاری یک مرکز زلزله‌شناسی امریکایی همایشی را با حضور پرفسور بزرگ نیا که در این مرکز سمت مدیریتی دارد و همچنین به همراه برخی مدیران ایرانی صاحب‌نظر در این حوزه برگزار می‌کنیم.
علاوه بر این، یک ویدیو کنفرانس نیز با حضور کارشناسان زلزله‌شناسی این مرکز در زمینه زلزله‌شناسی، مهندسی زلزله و شتاب‌نگاری زلزله خواهیم داشت. بیت‌الهی در پاسخ به اینکه آیا بهتر نیست از تجربیات ژاپنی‌ها که در زمینه زلزله پیشرو محسوب می‌شوند استفاده کنیم، اظهار کرد: سال گذشته با مرکز زلزله‌شناسی ژاپن ایکادا همکاری‌هایی داشتیم و نشست‌های مختلفی در رابطه با مدیریت بحران هنگام زلزله با این مرکز تحقیقاتی برگزار کردیم. امریکایی‌ها نیز استادان برجسته‌یی در این حوزه دارند و از سوی دیگر خصوصیات زلزله‌های ایران و امریکا تاحدودی شبیه هم است و در شهرهایی مانند کالیفرنیا در زمینه ساختمان‌سازی فعالیت‌های ویژه‌یی انجام شده است که می‌توانیم از این تجربیات استفاده کنیم.
شرایط مطلوب نیست
رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در پاسخ به اینکه هم‌اکنون مسوولان شهری تا چه اندازه آمادگی مقابله با زلزله را دارند، گفت: واقعیت این است که شرایط را اصلا مطلوب نمی‌دانم. این موضوع فقط مختص کلان‌شهر تهران نیست و همه شهرهای بزرگ کشور با آن مواجه‌اند. دلیل آن را هم در ناتوانی مدیریت حوادث کوچکی که هر روز در گوشه و کنار شهر رخ می‌دهد می‌توان مشاهده کرد. هنگام وقع زلزله مشکلات مربوط به ترافیک، امداد رسانی، راه‌های خروج، آتش‌سوزی و برقراری راه‌های ارتباطی موارد مهمی‌اند که فکر نمی‌کنم مدیریت شهری آمادگی لازم را در این خصوص داشته باشد.
وی با بیان اینکه در حوزه مرتبط با وقوع زلزله و حوادث طبیعی قانون و آیین نامه به اندازه کافی وجود دارد، تصریح کرد: بعد از زلزله رودبار این مهم مورد توجه قرار گرفت اما اکنون مشکل در نبود نظارت و عملیات اجرایی است. حضور نیروهای متخلف که در سال‌های اخیر وارد حوزه ساخت و ساز شده و از این طریق تجارت و درآمدزایی خوبی به راه انداخته‌اند، باعث تنزل کیفیت ساختمان‌ها شده است. از سوی دیگر سیستم نظارتی قوی در این حوزه وجود ندارد و اکنون شهر با تعداد زیادی ساختمان‌های بی‌کیفیت مواجه است که تاب مقاومت در برابر کوچک‌ترین زلزله را هم ندارد. امیدوارم هر چه زودتر مسوولان شهری فکر ی برای این مورد کنند و سیستم نظارت مجدا احیا و به شکل جدی پیگیری شود.
نسخه جدید مقررات ملی ساختمان
شکرچی‌زاده اما در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به بازبینی مقررات ملی ساختمان در دولت یازدهم گفت: نسخه جدید مقررات ملی ساختمان تا پایان این دولت منشتر می‌شود.
به گفته وی، یکی از موضوعات مهم در حوزه ساختمان و ابنیه فنی توجه به انرژی و بهینه‌سازی مصرف انرژی است. در این خصوص نیز در مبحث 19 مقررات ملی ساختمان مجموعه‌یی منتشر شد که جزئیات فنی و اجرایی آن مرتبط با ساختمان‌ها بود. رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی افزود: در حوزه بهبود کیفیت مصالح راه و ساختمان در زمینه بتون فعالیت‌هایی داشته‌ایم. سالانه 5میلیارد دلار بتون در کشور مصرف می‌شود و در این راستا پروژه بتون هزار و 404 را برای ارتقاء کیفیت تهیه و دنبال کرده‌ایم.
افزایش تلفات با شبکه گاز
شکرچی‌زاده با اشاره به وجود شبکه گازرسانی در کشور و تاثیر آن در افزایش تلفات زلزله گفت: گاز منبع خطرآفرین خصوصا در زمان زلزله است. ما شبکه گاز را در کشور گسترش دادیم اما طبق تجارب قبلی دنیا گاهی 30 تا 50 درصد تلفات زلزله به دلیل انفجار گاز است. در این راستا به موضوع ابداع سیستم قطع گاز اتوماتیک در وقوع زلزله پرداختیم.
شکرچی‌زاده گفت: حدود 20 سال است تدوین مبحث 19 مقررات ملی ساختمان انجام شده اما مطالعات نشان می‌دهد که فقط در 15درصد ساختمان‌ها مبحث 19 رعایت می‌شود.
وی بیان کرد: سالانه 5 میلیارد دلار اتلاف انرژی در ساختمان‌ها داریم اما کسی مبحث 19 را رعایت نمی‌کند و امروز به راحتی شهرداری در ساختمان‌هایی که مبحث 19 رعایت نمی‌شود پایان کار می‌دهد.
به گفته رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در حوزه‌های حمل و نقل، ساختمان و ابنیه، معماری و شهرسازی و مالی و اقتصادی حوزه فعالیت‌های ما از سال 92 گسترده‌تر شد.
وی درخصوص اقدام‌هایی که در بخش حمل و نقل انجام شده توضیحاتی ارائه داد و گفت: در حوزه حمل و نقل 2 پروژه در مراحل مناسب اجرایی قرار دارد. سامانه مدیریت روسازی راه‌های کشور با همکاری آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک در حال پیگیری است. بیش از 55 هزار کیلومتر راه‌های شریانی را برداشت کرده‌ایم. علاوه بر این از سامانه PMS را رونمایی شده است. این سامانه کمک می‌کند منابع مالی محدود راه‌ها مدیریت شود و به جای درمان به دنبال پیشگیری باشیم.
وی افزود: پروژه دیگر تهیه برنامه عملیاتی طرح جامع ایمنی جاده‌ها است. امروز به مرز 17 هزار نفر تلفات سوانح رانندگی رسیده‌ایم که قابل قبول نیست و باید کاهش یابد. در حوزه ایمنی جاده‌یی مرکز تحقیقات تهیه برنامه اجرایی طرح جامع ایمنی را انجام می‌دهد که تا پایان دولت تحلیل خواهد شد. شکرچی‌زاده اظهار کرد: در حوزه مربوط به مسائل مالی و اقتصادی برای تامین منابع مالی در پروژه‌های زیرساختی مشکل داریم. در مسکن، ساخت بزرگراه‌ها و ساختمان‌ها نیازمند تامین منابع هستیم.
