استراتژی تعمیق ساخت داخل به سبک وزارت صنعت

گروه صنعت سمانه عابدی

صنایع ایران اغلب به دلایلی چون قاچاق، فقدان برند ملی و ناکافی بودن دانش صادرات دچار مشکلاتی هستند که در برخی مواقع آنها را به آستانه ورشکستگی می‌رساند. چنانچه در این سال‌ها خبر تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی شنیده شده که در این زمینه وزارت صنعت، معدن و تجارت دولت یازدهم برای احیای صنایع مختلف استراتژی تعمیق ساخت داخل در کنار مشارکت با خارجی‌ها را پیگیری می‌کند. از همان آغاز به کار وزارت صنعت در این دولت برنامه‌هایی برای تحقق این مساله پیگیری شده و این وزارتخانه به دنبال آن است که با ادغام صنایع کوچک، فروش و واگذاری صنایع تحت تملک بانک‌ها و همکاری با برندهای معتبر صنایع مختلف صنعت ایران را احیا کند. در این راستا در صنایعی چون خودرو، کشتی‌سازی، نساجی و لوازم خانگی این موضوع تا حدودی پیگیری شده است. در همین زمینه با توجه به اینکه بازار 70میلیونی ایران تشنه لوازم خانگی به روز است در این سال‌ها برندهای خارجی که بیشتر مربوط به کشور کره است در ایران بازار گرمی داشتند و توانستند در خانه‌های ایرانی جا خوش کنند. این شرکت‌ها توانستند در موقعیتی که صنایع ایران تحت تحریم بودند و نمی‌توانستند خطوط تولید را به روزرسانی کنند بیشترین بهره را از آن ببرند. بر این مبنا وزارت صنعت به دنبال تحقق استراتژی تعمیق ساخت داخل است تا بتواند در کنار واردات سهمی را برای صنایع داخلی قایل شود. هر چند با توجه به تجربه حضور طولانی‌مدت این برندهای لوازم خانگی در ایران که تنها از واردات به مونتاژ رسیدند چندان نمی‌توان به داخلی‌سازی امیدوار بود. در این زمینه، مدیرکل دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت به طور تلویحی بر این مساله اذعان دارد که وزارت صمت تلاش گسترده‌یی کرده تا بتواند این برندها را به سمت داخلی‌سازی سوق دهد و جنجال‌های اخیری که بر سر تخلف یک برند کره‌یی به وجود آمده ممکن است شرایط را برای صنعت لوازم خانگی تغییر دهد.

با این حال در کنار برندهای کره‌یی که بازار ایران را تسخیر کرده‌اند به گفته عباس هاشمی، بخش خصوصی ایران درحال مذاکره با برندهایی چون جنرال الکتریک، ویرپول و حتی بوش مذاکراتی داشته اما این مذاکرات به صورت رسمی نبوده است و وزارت صنعت تنها زمینه را برای انجام مذاکرات مهیا می‌کند. این مذاکرات در شرایطی انجام می‌شود که برنامه ادغام شرکت‌های کوچک تولید لوازم خانگی از سوی وزارت صنعت درحال انجام است. برنامه‌یی که درخصوص خودرو‌سازی نیز مطرح می‌شد اما عملا اتفاق نیفتاد. حال آنکه باید دید این برنامه در مورد لوازم خانگی عملی می‌شود یا خیر؟ در این مورد هاشمی در پاسخ به سوال خبرنگار«تعادل» گفت: هزینه‌های نمایشگاهی، تخفیفات تبلیغات صدا و سیما و تبلیغات محیطی، معافیت‌های مالیاتی، اولویت‌های تسهیلات نوسازی و همراهی در سفرهای بین‌المللی، تخصیص بودجه تحقیق و توسعه و مشارکت در تدوین برنامه‌ها ازجمله ابزارهای تشویقی برای صنایعی است که ادغام می‌شوند. معاون وزیر صنعت بر این مساله اذعان دارد که باید فرهنگ خودمان را بپذیریم. برای تحقق این امر باید جنبه‌های مفید اجرای این طرح را برای واحدها عنوان کنیم که در این خصوص جلساتی را نیز داشتیم. هاشمی همچنین افزود: تعداد بنگاه‌های کوچک که با مقیاس‌های غیراقتصادی فعالیت می‌کنند و عدم اتصال این صنعت به شبکه تولیدکنندگان لوازم خانگی یکی از مشکلات اساسی صنعت لوازم خانگی است. وی با بیان اینکه قیمت تمام شده محصولات لوازم خانگی باعث شده تا نتوانند رقابت مناسبی در سطح بازار داشته باشند، افزود: در بخش تحقیق و توسعه صنعت لوازم خانگی نیز اقدام کارآمدی صورت نگرفته است همچنین فقدان ورود برندهای قوی ایرانی و قاچاق کالا به صورت «سی بی‌یو» از مشکلات این صنعت است. مدیرکل صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت تصریح کرد: حجم بالای واردات کالا به صورت غیرقانونی و محدودیت زیرساخت‌های کشور برای توسعه صادرات لوازم خانگی شرایط فعالیت را برای این صنعت سخت کرده است. البته باید تاکید کنم، وزارت صنعت درحال تدوین سند راهبردی، نقاط ضعف و قوت صنعت لوازم خانگی را شناسایی و درصدد رفع مشکل برآمده است. همچنین براساس مصوبه دولت و قانون حمایت از مصرف‌کنندگان، واردکنندگانی امکان واردات کالا دارند که نماینده رسمی در کشور داشته باشند. طبق آمار 27شرکت داخلی توانسته‌اند به عنوان نماینده رسمی برندهای مطرح جهان نمایندگی رسمی دریافت کنند.

هاشمی همچنین با اشاره به وضعیت واحدهای تولیدی لوازم خانگی مانند ارج، پارس الکتریک و آزمایش گفت: در واگذاری این واحدها، برند، امکانات و زمین آنها هر کدام به طور جداگانه قیمت‌گذاری می‌شود. این واحدها خریداران بسیاری دارند اما با تاکید وزیر صنعت به بانک، خریدار این واحد‌ها نمی‌توانند کاربری آن را تغییر دهند. واگذاری این واحدها لزوما برای تولید است. او همچنین تاکید کرد: زمین این واحدها قابل واگذاری نیست بنابراین به خریداران آن توصیه می‌کنیم اگر از منابع داخلی استفاده می‌کنند به آنها کمک می‌شود اما بیشتر در نظر داریم به برند خارجی واگذار شود که با آورده‌یی این واحدها را احیا کنند و با دانش روز به آن رونق ببخشند. حداقل 7 یا 8 بار درخصوص ارج جلسه داشتیم. به دلیل اینکه مالکیت بانک وجود دارد شرایط سخت است اما با این حال امیدوارم سریع‌تر حل و فصل شود. وی در مورد وضعیت کارخانه آزمایش گفت: آزمایش مالک شخصی دارد و شرایط واگذاری آن متفاوت از ارج است.

ادعای بی‌مهری نسبت به وزارت صنعت

معاون وزیر صنعت همچنین درخصوص تاثیر دستورالعمل جدید ارزی معاون اول رییس‌جمهور بر صنایع گفت: وزارت صنعت به دنبال آن است که ارز تک نرخی شود. این ایده خوب و منطقی است که سرمایه‌گذار و صاحب صنعت این اطمینان را دارد که با نرخی ثابت می‌تواند واردات و صادرات انجام دهد بدون اینکه نگرانی داشته باشد مابه‌التفاوت ارزی از آن مطالبه شود. هاشمی در پاسخ به سوال خبرنگار«تعادل» که صادر‌کنندگان از واسطه بودن بانک‌ها ابراز نگرانی می‌کنند، گفت: تولید‌کنندگان خواهان ثبات ارزی هستند و نرخ ارز چندان برای تولید‌کنندگان اهمیت ندارد و آنها در واقع خواهان آن هستند که بتوانند برنامه‌ریزی کنند. فرآیند فعالیت‌های تولید و بازرگانی که به نوعی با خارج از کشور در ارتباط هستند با در ارتباط بودن با سیستم بانکی، امنیت ایجاد می‌کند. در همین راستا تولید‌کنندگان و صادرکنندگان و حتی واردکنندگان می‌توانند اطمینان خاطر داشته باشند که پولشان به جای نامربوط نمی‌رود. وی همچنین در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار«تعادل» مبنی بر اینکه وزارت صنعت به عنوان متولی تجارت چگونه می‌تواند از صادرکنندگان و واردکنندگان در این خصوص حمایت کند،گفت وزارت صنعت همواره درخصوص اظهارنظر در مورد نرخ ارز دچار بی‌مهری‌هایی می‌شود که می‌گویند شما چرا دخالت می‌کنید در اموری که به شما مربوط نیست. وی درخصوص اینکه به وزارت صنعت برای حمایت از بزرگان لوازم خانگی انتقاد می‌شود، گفت: این بی‌انصافی است که وزیر را متهم به حمایت از صنایع بزرگ می‌کنند. برندهای مختلف لوازم خانگی در ایران کار می‌کنند. نمایندگی‌هایی در این سال‌ها در کشور داشتند و بیشتر وارد می‌کردند که وزارت صنعت این برندها را ملزم به تولید کرد.

رشد 11 درصدی تولید لوازم خانگی

بر اساس این گزارش، در 8ماهه امسال تولید لوازم خانگی رشد 11 درصدی داشته است. در این مدت صادرات 170 میلیون دلار و واردات رسمی 485 میلیون دلار است و با احتساب میزان نیاز و تولید داخلی، حدود 30 تا 40 درصد از نیاز کشور را لوازم خانگی قاچاق تشکیل می‌دهد. هاشمی با بیان اینکه 75 درصد از میزان واردات لوازم خانگی کشور مربوط به کولر گازی است، گفت: تولید کولر گازی از اولویت‌های وزارت صنعت است؛ در این زمینه 3واحد بزرگ اعلام آمادگی کرده‌اند و نخستین خط تولید این واحدها تا 6 ماه آینده وارد و مستقر می‌شود. وی داشتن فناوری در تولید برخی لوازم خانگی، امکان تامین بخش عظیمی از مواد اولیه و قطعات از محل تولید داخل و وجود نیروی جوان و متخصص را از نقاط قوت این صنعت ذکر کرد و گفت: صنعت لوازم خانگی با مشکلاتی همچون تامین منابع مالی، تعدد بنگاه‌ها، فعالیت واحدهای کوچک در مقیاس‌های غیراقتصادی، نبود اتصال منظم این صنعت به شبکه‌های جهانی و رقابتی نبودن قیمت تمام شده روبه‌رو است.

4 دلیل اصلی شکست طرح کارت اعتباری

هاشمی در مورد چرایی شکست «طرح کارت اعتباری خرید کالا» نیز گفت: این طرح با هدف حمایت از تولید داخلی تدوین شد؛ از یکم اردیبهشت امسال آغاز به‌کار کرد و تا پایان تیرماه ادامه داشت، اما منجر به نتیجه مطلوب نشد. وی ادامه داد: این طرح به 4 دلیل به نتیجه نرسید. نخستین دلیل «محدود کردن مخاطبان طرح بود»؛ برخی دستگاه‌ها تصور می‌کردند اگر جامعه مخاطب محدود نشود، نمی‌توانند منابع مالی مورد نیاز طرح را تامین کنند. مدیرکل دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت، «فقدان زیرساخت‌های فنی لازم در شبکه بانکی و نمایندگان فروش»، «ناآشنایی نمایندگان فروش و توجیه نشدن کافی آنها»، همچنین «محدودیت زمانی اجرای این طرح» را 3عامل دیگر موفق نبودن این طرح عنوان کرد. هاشمی اضافه کرد: در این زمینه وزیر صنعت به رییس‌جمهوری و رییس سازمان مدیریت و برنامه نامه نوشت، اما پذیرفته نشد که جامعه مخاطب توسعه داده شود.

تولیدکنندگان لوازم خانگی تهدید شدند

در ادامه این نشست که در وزارت صنعت برگزار شد، حبیب‌الله انصاری، دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی نیز با اعلام اینکه با سود 20 تا 22 درصدی بانکی نمی‌توان به توسعه صنعت خوشبین بود، اظهار داشت: واردات بی‌رویه و تعدد تعرفه‌ها در کنار نرخ ارز که هر روز با تغییراتی روبه‌رو می‌شود، امکان توسعه لوازم خانگی را با مشکلاتی همراه کرده است. وی با اشاره به اطلاعیه سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان که در آن تولیدکنندگان لوازم خانگی را تهدید کرده است، افزود: قیمت مواد اولیه تغییر کرده است و سازمان حمایت برای جلوگیری از افزایش قیمت لوازم خانگی به ما اخطار داده که اگر افزایش قیمتی اعمال کنید، کالاهای لوازم خانگی را از گروه دو به گروه یک و مشمول قیمت‌گذاری قرار می‌دهیم. دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی با اشاره به اینکه با وجود شرایط رکود صنعت لوازم خانگی گرانفروشی نداشته و با حداقل سود اقدام به فروش محصولات می‌کند، گفت: اطلاعیه سازمان حمایت برای ما واقعا سوال‌برانگیز است که چرا اینگونه با تولیدکنندگانی که در این شرایط سخت اقدام به فعالیت می‌کنند برخورد شده است.

بازگشت کالاهای ایرانی به ویترین مغازه‌ها

از سوی دیگر محمد طحان‌پور، رییس اتحادیه لوازم خانگی با اشاره به اینکه با اجرای طرح تشدید مبارزه با قاچاق لوازم خانگی، کالای قاچاق از ویترین‌ها حذف و کالاهای تولید داخل و واردات رسمی جایگزین آنها شده است، اظهار داشت: 3مرکز توزیع لوازم خانگی در شهر تهران توجیه شده‌اند که با فروش کالای قاچاق با آنها برخورد می‌شود و متضرر می‌شوند. طحان‌پور با انتقاد از اینکه سال‌هاست از طرف مسوولان این جمله مطرح می‌شود که «قیمت تمام شده کالاهای تولید داخلی، رقابتی نیست»، اما اقدامی در این زمینه انجام نمی‌شود، گفت: باید کمیته‌یی تشکیل و این مساله حل شود. رییس اتحادیه لوازم خانگی گفت: باید به این سوال پاسخ دهیم که چرا تولیدات برخی کشورها رقابتی است اما ما که به مواد اولیه‌یی مانند نفت، گاز و پتروشیمی دسترسی داریم، قیمت کالاهای‌مان رقابتی نیست.

مشاهده صفحات روزنامه