تناقض در هزینه شهرنشینی

گروه اقتصادکلان|

در حالی که سال گذشته بانک مرکزی با انتشار گزارش بودجه خانوار شهری از سر به سر شدن درآمد و هزینه در سال 1394 خبر داد، گزارش مرکزی آمار ایران در رابطه با بودجه خانوار شهری در سال1394 که به تازگی انتشار یافته نشان می‌دهد در این سال به‌طور متوسط درآمد یک خانوار شهری یک‌میلیون و 648هزار تومان از هزینه‌ها پیشی گرفته است. این آمار در حالی از سوی متصدی امور آماری کشور انتشار یافته که اختلاف قابل توجه میان متوسط هزینه و درآمد خانوار شهری در محاسبات دو دستگاه مرکز آمار و بانک مرکزی، صحت یا عدم صحت هریک از این آمارها را با تردید همراه کرده است. سال پیش بانک مرکزی متوسط درآمد سالانه خانوار شهری را 35‌میلیون و 258هزار تومان اعلام کرد در حالی که متوسط هزینه‌های سالانه به روایت این دستگاه 35‌میلیون و 265هزار تومان بود. اختلاف تنها 7هزار تومانی میان درآمد و هزینه‌های سالانه خانوار شهری نقدهایی را هم در خصوص عدم کفایت درآمد خانوار برای پس‌انداز یا امور تفریحی و سفر برانگیخت اما این‌بار مرکز آمار ایران درآمد متوسط سالانه خانوار شهری را 27‌میلیون و 887هزار تومان و متوسط هزینه‌های سالانه را 26‌میلیون و 239هزار تومان اعلام کرد که حاکی از مازاد یک‌میلیون و 648هزار تومانی است.

نکته مهم دیگر در این گزارش، اختلاف شایان توجه متوسط درآمد و هزینه خانوار شهری بر اساس محاسبات مرکز آمار و بانک مرکزی است. به گونه‌یی که متوسط هزینه‌های سالانه خانوار شهری در آمار بانک مرکزی حدود 9‌میلیون تومان بالاتر از رقم محاسبه شده توسط مرکز آمار ایران است. همچنین اختلاف حدود 7‌میلیون و 400 هزار تومانی متوسط درآمد در محاسبات مرکز آمار و بانک مرکزی مشاهده می‌شود.

به گزارش «تعادل»، اختلاف 9‌میلیون تومانی متوسط هزینه‌های سالانه خانوار شهری در حالی است که در سال 94 میزان تورم سالانه اعلام‌شده از سوی این دو دستگاه به نسبت به هم نزدیک بود. تورم سالانه این سال از سوی بانک مرکزی 11.9‌درصد اعلام شد و این شاخص از سوی مرکز آمار 11.3‌درصد محاسبه شد. بر اساس اعلام مرکز آمار، این دستگاه از جامعه آماری متشکل از 18هزار و 871 خانوار استفاده کرده در حالی که جامعه آماری بانک مرکزی متشکل از 12هزار و 667 خانوار بوده است. این اختلافات نااطمینانی از آمار منتشره از سوی این دو دستگاه را پررنگ‌تر می‌کند.

افزایش هزینه‎‌ها بالاتر از تورم

در حالی که مرکز آمار ایران تورم سال 94 را 11.3‌درصد اعلام کرده بود، متوسط هزینه‌های خانوار شهری به روایت همین دستگاه 113.7‌درصد افزایش یافته که بالاتر از متوسط تورم در همین سال است. نتایج بررسی‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد متوسط هزینه سالانه یک خانوار شهری در سال 94 به میزان 26میلیون و 239هزار تومان بوده که از این مقدار 23.8‌درصد مربوط به هزینه‌های خوراکی و دخانی و 76.2‌درصد مربوط به هزینه‌های غیرخوراکی است. همچنین متوسط هزینه سالانه خانوار شهری در مقایسه با رقم مشابه در سال 93 به میزان 11.7‌درصد افزایش یافته است. هزینه‌های خوارکی و دخانی خانوار در سال 1394 نسبت به سال 1393 معادل 7.4‌درصد و هزینه‌های غیرخوراکی معادل 13.1‌درصد افزایش یافته است.

نان و غلات بیشترین هزینه خوراکی

در سال 1394 متوسط هزینه خوراکی و دخانی یک خانوار شهری برابر با 6‌میلیون و 243 هزار تومان بوده که در این میان آرد، رشته، نان، غلات و فرآورده‌های آن با 22‌درصد بیشترین سهم را داشته است. هزینه‌های مربوط به گوشت با 21درصد، میوه‌ها و سبزی‌ها با 17.6درصد، شیر و فرآورده‌های آن و تخم پرندگان با 11.6‌درصد و نوشابه‌ها، غذاهای آماده و دخانی‌ها با 7.7‌درصد در مراتب بعدی اهمیت قرار دارند. در سبد خوراکی خانوار شهری در سال 94 در هزینه‌های مربوط به آرد، نان و غلات افزایش 12.7 درصدی در مقایسه با سال 93 رخ داده است. همچنین گوشت با افزایش هزینه 4.5درصدی در سال 94 در مقایسه با 95 همراه بوده است. همچنین هزینه‌های میوه و سبزی 3‌درصد نسبت به رقم مشابه در سال 93 افزایش داشته است.

مسکن، غول هزینه‌های غیرخوراکی

در سال 1394، متوسط هزینه‌های غیرخوراکی یک خانوار شهری برابر با 19‌میلیون و 996هزار تومان بوده که در مقایسه با سال 1393 به میزان 13.1‌درصد افزایش یافته است. هزینه مسکن با سهم 44.2 درصدی از کل هزینه‌های غیرخوارکی خانوار شهری در صدر هزینه‌های خانوار در سال 94 به ثبت رسیده است. همچنین هزینه‌های حمل و نقل و ارتباطات با 15.1درصد، بهداشت و درمان با 13.8درصد، کالا و خدمات متفرقه با 12.5‌درصد و پوشاک و کفش با 5.5‌درصد در مراتب بعدی قرار دارد. همچنین در سال 1394 هزینه‌های بهداشت و درمان خانوار شهری در مقایسه با سال 1394 به میزان 23.3‌درصد افزایش یافته که بیشترین افزایش در هزینه‌های غیرخوراکی خانوار شهری است. پس از آن حمل و نقل و ارتباطات با 14‌درصد در رده دوم افزایش هزینه قرار دارد. افزایش هزینه مسکن هم در سال 94 در مقایسه با سال 93 به میزان 12.5‌درصد گزارش شده است.

افزایش 15.6 درصدی متوسط درآمد

نتایج بررسی مرکز آمار ایران در رابطه با هزینه و درآمد خانوار شهری در سال 1394 نشان می‌دهد متوسط افزایش درآمد خانوار شهری بالاتر از رقم تورم ثبت شده برای همین سال است. براساس نتایج مرکز آمار ایران، متوسط درآمد اظهار شده سالانه یک خانوار شهری در سال 1394 برابر با 27‌میلیون و 887هزار تومان بوده که نسبت به سال 1394 به میزان 15.6‌درصد افزایش داشته است. 50.3‌درصد درآمد از محل درآمدهای متفرقه، 33.4‌درصد از مشاغل مزد و حقوق‌بگیری و 16.3‌درصد از محل مشاغل آزاد تامین شده است. همچنین بررسی متوسط درآمد سالانه یک خانوار شهری برحسب فعالیت اصلی محل کار سرپرست خانوار نشان می‌دهد خانوارهایی که فعالیت اصلی محل کار آنها بهداشت و مددکاری اجتماعی بوده با درآمد اظهار شده سالانه 46‌میلیون و 719هزار تومان بیشترین درآمد و خانوارهایی که فعالیت اصلی محل کار سرپرست آنها خانوارهای معمولی دارای مستخدم است، با درآمد اظهار شده سالانه 18‌میلیون و 165هزار تومان کمترین درآمد را در سال 1394 داشته‌اند.

تهران؛ پرخرج‌ترین استان

استان تهران با هزینه سالانه 37میلیون و 457هزار تومان بیشترین و استان کرمان با هزینه سالانه 15‌میلیون و 612 هزار تومان، کمترین هزینه‌ را در سال 1394 داشتند. همچنین استان تهران با 30‌میلیون و 685هزار تومان بیشترین و استان سیستان‌وبلوچستان با 11‌میلیون و 200هزار تومان کمترین متوسط هزینه‌های غیرخوراکی سالانه یک خانوار شهری را در سال 1394 داشتند. استان چهارمحال‌وبختیاری با 8میلیون و 893هزار تومان بیشترین و استان کرمان با 3‌میلیون و 981هزار تومان کمترین متوسط هزینه خوراکی و دخانی سالانه یک خانوار شهری را در سال 94 ثبت کردند. همچنین استان تهران با 37‌میلیون و 464هزار تومان بیشترین و استان ایلام با 19‌میلیون و 798هزار تومان کمترین متوسط درآمد سالانه خانوار شهری را در سال 1394 به نام خود ثبت کردند.

افزایش سرپرستان خانوار بیکار

گزارش مرکز آمار ایران از جزییات بودجه خانوار شهری نشان از افزایش تعداد سرپرستان خانوار بیکار هم دارد. در سال 1394 به میزان 63.6‌درصد از سرپرستان خانوار شاغل بوده‌اند. این درحالی است که در سال 1394 افراد شاغل سرپرست خانوار 64.2‌درصد از کل سرپرستان خانوار را تشکیل می‌داده است. به عبارت دیگر تعداد سرپرستان خانوار شاغل 0.6واحد ‌درصد در گذر از سال 93 تا 94 کاهش یافته است. در همین حال، تعداد سرپرستان خانوار خانه‌دار هم در سال 93، به میزان 1.3‌درصد از کل سرپرستان خانوار بوده که این نسبت در سال 94 به 1.8‌درصد رسیده است.

بین خانوارهای شهری وضع شغلی سرپرست اغلب خانوارها مزد و حقوق‌بگیر خصوصی و پس از آن کارکن مستقل است. همچنین ‌درصد سرپرستان خانوار بی‌سواد با 0.6واحد ‌درصد افزایش از رقم 15.6‌درصد در سال 93 به 16.2‌درصد در سال 94 رسیده است. با این حال، در سطح فوق‌لیسانس و بالاتر هم شاهد افزایش تعداد سرپرستان خانوار بودیم و درحالی که در سال 93 به میزان 3.3‌درصد از سرپرستان خانوار فوق‌لیسانس یا بالاتر بودند این نسبت در سال 94 به 3.5‌درصد افزایش یافته است.

آمارگیری انجام‌ شده در بخش امکانات و تسهیلات مورد استفاده خانوار نشان می‌دهد در سال 94 به میزان 66.4‌درصد از خانوارهای شهری دارای مسکن ملکی بوده‌اند. در سال 93 این رقم 65.7‌درصد بوده است. با این حال نسبت خانوارهای دارای خانه اجاره‌یی و رهنی همچنان ثابت باقی مانده و 24.3‌درصد از کل خانوارهای شهری را تشکیل می‌دهد.

همچنین بررسی خانوارها از نظر تعداد اتاق در اختیار آنها نشان می‌دهد که 40.9‌درصد خانوارهای نمونه دارای 4 اتاق، 36‌درصد دارای 3 اتاق، 12.3‌درصد دارای 5 اتاق، 7‌درصد دارای 2 اتاق، 3.1‌درصد دارای 6 اتاق و بیشتر و 0.8‌درصد دارای یک اتاق هستند.

جاگیری اینترنت در هزینه‌های خانوار

بررسی نتایج این آمارگیری در حوزه تسهیلات عمده مسکن نتایج جالبی را درخصوص تغییر در سبک زندگی خانوار شهری نشان می‌دهد. در حالی که در سال 93، 26.4‌درصد از خانوارهای شهری از اینترنت برخوردار بودند این نسبت در سال 94 به 34.7‌درصد رسیده که می‌توان از آن به عنوان یکی از اعضای جوان اما تاثیرگذار در سبد مصرفی خانوار شهری یاد کرد. همچنین ‌درصد خانوارهای شهری استفاده ‌کننده از تلفن در سال 94 به 79‌درصد رسیده که نسبت به سال پیش از آن کاهش 1.1درصدی را نشان می‌دهد. با این حال 94.7‌درصد از خانوارهای شهری استفاده‌کننده از تلفن همراه استفاده می‌کنند. همچنین 46.6‌درصد از خانوارها دارای اتومبیل شخصی هستند.

مشاهده صفحات روزنامه