اشتباه بزرگ ترامپ در دریای چین‌جنوبی
گروه جهان| طلا تسلیمی|
دریای چین جنوبی دست‌کم تا سال پیش مهم‌ترین مساله راهبردی در منطقه آسیا-اقیانوسیه بود و به‌طور قطع این آب‌ها همواره در فهرست پنج منطقه حایز اهمیت در جهان قرار دارد. دلایل این مساله هم واضح است: حجم کالاهای تجاری که از این آب‌ها می‌گذرد سالانه به حدود 5.3تریلیون دلار می‌رسد و این منطقه یکی از منابع مهم طبیعی محسوب می‌شود. در همین حال، چین برای سلطه بر این آب‌ها تلاش می‌کند و تنش‌ها در منطقه هم در حال افزایش است. در حقیقت با شکست پکن در دادگاه بین‌الملل در مقابل فیلیپین در تابستان گذشته بر سر مالکیت بخش عمده‌یی از این آب‌ها، زمینه برای حضور یک ابرقدرت فراهم شد و انتظار عمومی هم این بود که امریکا از هیچ فرصتی در این زمینه چشم‌پوشی نکند. اما به نظر می‌رسد که در همین یک سال گذشته شرایط کاملا تغییر کرده است!
نفوذ چین
یکی از مقامات ارشد وزارت دفاع امریکا (پنتاگون) معتقد است که اگر قرار باشد جنگ جهانی سوم در یک دهه آینده روی دهد، نخستین تیر در دریای چین جنوبی شلیک خواهد شد. وی این جمله را جولای گذشته در گفت‌وگو با هری جی. کازیانیس، تحلیلگر و خبرنگار نشریه «د ویک» بیان کرد؛ اما به نظر می‌رسد که دولت جدید امریکا اهمیت زیادی برای این منطقه قائل نیست. اکنون در پی پاره‌یی از عوامل از جمله واکنش آرام چین به حاکمیت در منطقه، تلاش رودریگو دوترته رییس‌جمهوری فیلیپین برای داشتن روابطی خوب با چین به دلایل اقتصادی و تغییر دولت در امریکا، دریای چین جنوبی از فهرست اولویت‌های واشنگتن برای سیاست‌گذاری‌های خارجی حذف شده و این یک اشتباه بزرگ است.
اگرچه به وضوح کره‌شمالی از نظر امنیتی باید اولویت دولت دونالد ترامپ باشد، اما امریکا نمی‌تواند سلطه تدریجی چین را بر این گذرگاه مهم بین‌المللی نادیده بگیرد. پکن تاکنون 7 جزیره در میان صخره‌ها و پایگاه‌هایی در زیر آب ساخته است و در این آب‌ها پایگاه‌های نظامی و بنادری دارد و به زودی قادر خواهد بود تا به‌طور دایم شمار زیادی زیردریایی، بمب‌افکن و جت‌های جنگنده در منطقه مستقر کند.
سیاست بی‌نتیجه
بعد از گذشت چهار ماه از فعالیت ترامپ در کاخ سفید به نظر می‌رسد که بالاخره توجه گروه مشاوران رییس‌جمهوری به دریای چین جنوبی جلب شده است؛ اما آنها هم همان روند منسوخ و بی‌نتیجه‌یی را در پیش گرفته‌اند که دولت باراک اوباما در پیش گرفته بود: برای اعلام حضور در منطقه به دریانوردی در نزدیکی جزایر مصنوعی چین اتکا می‌کند تا بدین‌ترتیب ادعای مالکیت پکن را بر آب‌های منطقه به چالش بکشند. اما این مساله می‌تواند یک اشتباه محاسباتی برای دولت امریکا باشد که به‌طور قطع چین از آن استفاده خواهد کرد.
دولت اوباما برای رساندن این طرز فکر که «امریکا در هر جایی که قوانین بین‌المللی اجازه بدهد پرواز می‌کند، دریانوردی می‌کند و عملیات خواهد داشت» از یک برنامه راهبردی تحت عنوان «فوناپ/FONOP» یا همان آزادی عملیات هوایی و دریایی استفاده می‌کرد. هدف از این عملیات خیلی واضح بود: امریکا برای اینکه نشان دهد که ادعای یک ملت را در مورد آب‌های یک منطقه به رسمیت نمی‌شناسد، از دریانوردی با کشتی‌های نیروی دریای در نزدیکی جزیره یا پایگاه دریایی مورد نظر استفاده می‌کرد. اما این اقدامات در دولت اوباما نتیجه‌یی نداشت و به‌طور قطع در دوران ترامپ هم بی‌نتیجه خواهد ماند. اگرچه چنین اقدامی به وضوح نشان می‌دهد که امریکا می‌خواهد مانع از تحقق ادعای فزاینده چین در خصوص این آب‌ها شود و وجهه خوبی هم برای دولت ترامپ ایجاد می‌کند، اما از دیدگاه راهبردی هیچ تاثیری در جلوگیری از سلطه پکن در دریای چین جنوبی نخواهد داشت.
چین نه تنها به دنبال حضور بیشتر در منطقه است، بلکه سلطه خود را در زیر آب‌های دریای چین جنوبی افزایش می‌دهد. پکن سعی دارد شبکه راداری در زیر آب‌ها بسازد تا بدین وسیله قابلیت زیردریایی‌های امریکایی و دیگر کشورها را در انجام عملیات پنهانی در منطقه از بین ببرند. از این رو، در حالی که واشنگتن مشغول دریانوردی در آب‌های چین جنوبی است، پکن با استقرار پیشرفته‌ترین ادوات نظامی چه در روی آب‌ها و چه در زیر آنها کار خود را پیش می‌برد. در حالی که جزایر و تجهیزات چینی دایمی هستند، عملیات دریایی امریکا در منطقه موقتی هستند و در نهایت کشتی‌ها از منطقه خارج می‌شوند.
فرصت طلایی امریکا
اما برای دولت ترامپ هنوز زمان باقی است و گزینه‌ها و فرصت‌هایی برای تغییر روند کنونی به نفع خود دارد که به عنوان مهم‌ترین آنها می‌توان به سفر دیپلماتیک به‌موقع تران دای کوانگ، رییس‌جمهوری ویتنام به واشنگتن در هفته آینده اشاره کرد. از آنجایی که ویتنام یکی از مخالفان اصلی چین در منطقه دریای چین جنوبی است، دولت ترامپ فرصتی طلایی برای جبران خواهد داشت.
هانوی سال‌هاست که به دنبال جلب حمایت واشنگتن در زمینه مناقشات در دریای چین جنوبی است و حتی موافقت ترامپ با گشت‌زنی‌های جسته و گریخته کشتی‌های نیروی دریایی امریکا از بنادر ویتنام به این معنی خواهد بود که کاخ سفید در واکنش به فشارهای پکن عقب‌نشینی نکرده است. در حقیقت، دولت ترامپ کارهای زیادی می‌تواند انجام دهد و واضح‌ترین آنها هم تلاش گروه مشاوران وی برای دستیابی به راهبردی جامع‌تر برای مقابله با سلطه پکن در منطقه است. شاید یکی از راهبردهای قابل بررسی ایجاد ممنوعیت برای چین در ساخت جزایر مصنوعی و استقرار پایگاه‌های راهبردی در منطقه باشد. به علاوه، واشنگتن همواره می‌تواند با اقداماتی همچون توافق بر سر بسته‌های تسلیحات با تایپه، پکن را تهدید و مهار کند. واشنگتن هنوز گزینه‌هایی برای مقابله با سلطه پکن در دریای چین جنوبی دارد، اما به‌طور قطع گشت‌زنی‌های دریایی به شیوه دولت اوباما یکی از این راهبردها محسوب نمی‌شود!
