ضرورت تشکیل صندوق تضمین پرداخت حق بیمه
حمیدرضا حاجی اشرفی کارشناس ریسک و بیمه
اگر به فرهنگ کار و تصور مردم کشورمان به مقوله کار با دقت نگاه کنیم. همه جویندگان کار به دنبال استخدام در مشاغلی هستند که از روز اول تحت پوشش بیمههای بازنشستگی و درمانی قرار گیرند و از امنیت پایدار شغلی و اقتصادی در حین کار و دوران پیری و بازنشستگی برخوردار باشند. بنا به دلایل مختلف عقل و منطق بیشترین سهم از تولید اشتغال را بنگاههای کوچک و متوسط و مشاغل خانگی بهعهده خواهند داشت.
انسان همواره در هر زمینهیی به مقایسه میپردازد کسانی که میخواهند وارد مشاغل خانگی، کوچک و متوسط چه به عنوان کارآفرین چه به عنوان یک کارگر و حقوقبگیر شوند همواره از خود میپرسند مگر ما از کارمند فلان شرکت دولتی، بانک و سازمان بنام کمتر هستیم که همواره امنیت شغلی پایدار دارند و در طول مسیر زندگی و بازنشستگی تامین هستند.
البته این طرز تفکر و نگاه وجود تضمین و امنیت شغلی در مشاغل سازمانهای بزرگ و فقدان امنیت شغلی در مشاغل کوچک و نوپا با توجه به ذهنیت ناشی از سوابق و تجربیات موجود چند ده ساله در این دو دسته از بنگاه اقتصادی کشورمان کاملا صحیح و مبتنی بر واقعیت است. از نظر نگارنده، اتفاقا پاشنه آشیل و بزرگترین نقطه ضعف و مانع توسعه مشاغل خویشفرما و کوچک در کشور در همین مقوله نهفته است. نگاهی به نداشتن بیمه بازنشستگی و عمر زمانی و حوادث اکثر کشاورزان و زیرشاخههای این بخش و نداشتن پوشش بیمه بازنشستگی، عمر زمانی و حوادث اکثر صاحبان مشاغل آزاد و خویشفرما نشان میدهد با وجود فعالیت دهها ساله بیمههای بازرگانی -سازمان تامین اجتماعی و چند ساله صندوق بیمه عشایر و روستاییان هنوز بسیاری از مردم در کشورمان فاقد پوششهای بیمه بازنشستگی و درمان مکمل و عمر زمانی و حوادث هستند. و به خصوص در یک صندوق حق بیمه پرداختی و ذخیرهگیری ناکافی است و حقوق بازنشستگی پیشبینی شده با نرخ تورم افزایشی در سالهای بعد متناسب نیست.
مطالعه و بررسی مشکلات تولید، مالی و بازاریابی مشاغل خانگی و کوچک در بدو شروع فعالیت حکایت از ناتوانی در پرداخت منظم حق بیمه مستمری، درمان از سوی آنان است. از سوی دیگر فقدان وجود طرح بیمه بیکاری ناشی از نوسانات اقتصادی همواره وجود دارد. دولت نه تنها تاکنون برنامه و طرحی برای تامین پوششهای بیمهیی جامع در این زمینه نداشته بلکه در بسیاری مواقع بنگاههای کوچک و متوسط به لحاظ تحت پوشش قرار ندادن کارگران خود و نپرداختن بهموقع حق بیمهها بهواسطه کمبود نقدینگی مشمول جریمه میگردند.
این موضوع خود یکی از پارادوکسهای عجیب در تصمیمگیری کلان مدیریتی برای ارتقای تولید ملی و افزایش اشتغال است که از موانع توسعه بنگاههای کوچک و متوسط تلقی میشود.
اگر دولت بخواهد در مسیر اجرای برنامه ششم توسعه واقعا تعداد مشاغل خانگی، کوچک و متوسط را افزایش دهد نخستین گام وی حل این پارادوکس است. بهترین راهکار بیرون آوردن اختیار پوشش دادن بیمههای مستمری و درمان و بیکاری نیروهای کار و کارآفرینان در طرح ایجاد اشتغال از دست مدیران واحدهای تعاونی و خصوصی کوچک و متوسط و مشاغل خانگی و ایجاد ارتباط مستقیم بیمهگذاران با یک صندوق تضمین پرداخت حق بیمه شاغلان تازه است. بهترین گزینه برای حل معضل امنیت شغلی و رفع معایب ناشی از قطع و وصل مکرر پرداخت حق بیمههای کارگران و شاغلین واحدهای کسب و کار نوپا در برنامه ششم اتخاذ چنین تصمیمی است. بهطوریکه مسوولیت و ترس و دلهره کارآفرینان و نیروهای کار از جرایم به علت کمبود منابع مالی و برخوردار نبودن از پوششهای لازم بیمهیی برداشته شود و از سوی دیگر انگیزه و تمایل فعالیت در موسسات کوچک و خویشفرما از سوی تکتک نیروهای کار افزایش یابد.
پرورش این ذهنیت و ارتقای اطمینان برای نیروهای کار که در ایران ۱۴۰۰فرقی بین هیچ ایرانی در برخوردار بودن از امنیت شغلی و رفاه و خدمات جامع بیمهیی و حقوق و دستمزد شاغلین در موسسات مختلف وجود ندارد. بدون شک بیانگر حصول موفقیت دولت در ایجاد تعادل و عدالت بین همه نیروهای کار در همه مشاغل و سازمانها برای تکتک ایرانیان خواهد بود. بدون شک در صورت تحقق چنین موفقیتی کشور ما به بالاترین سطح اشتغال و تولید ملی دست یافته است.