اعتراض‌های خیابانی؛ عرصه رویارویی غنی و عبدالله
گروه جهان
شرایط امنیتی و سیاسی در افغانستان روز‌به‌روز پیچیده‌تر می‌شود. در تازه‌ترین تحول، اعجاز الحق یکی از نزدیکان عبدالله عبدالله، رییس اجرایی دولت وحدت ملی افغانستان بر اثر تیراندازی پلیس کابل به سوی معترضان جنبش موسوم «رستاخیز تغییر» کشته شده است. درگیری زمانی آغاز شده که نیروهای پلیس ساعت یک نیمه‌شب سه‌شنبه به چادرهای معترضان در میدان زنبق هجوم برده‌اند.
به گزارش خبرگزاری جمهور افغانستان، عبدالله عبدالله ضمن تایید مرگ یکی از معترضان گفته که در جریان درگیری سه‌شنبه دست‌کم 6 نفر دیگر هم مجروح شده‌اند. رییس اجرایی دولت وحدت ملی با انتقاد از عملکرد پلیس کابل و نیروهای امنیتی در هدف قرار دادن معترضان گفته است: «از نهادهای امنیتی جدا تقاضا می‌کنیم که بر اساس مسوولیت قانونی خود در برخورد با شهروندان خویشتنداری را رعایت کنند. حقیقت باید روشن شود زیرا کتمان واقعیت‌ها به اعتماد مردم و حکومت صدمه می‌زند.»
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان نیز از دولت خواسته عاملان حادثه سه‌شنبه و حوادث مشابه را هر چه سریع‌تر شناسایی و مورد پیگرد قضایی قرار دهد.
دو روز پس از حمله انتحارى ۳۱ مه که «چهارشنبه سیاه» لقب گرفت و دست‌کم ١۵٠ کشته و صدها مجروح بر جاى گذاشت، صدها نفر در کابل در اعتراض به کوتاهی دولت در حفظ امنیت این شهر دست به راهپیمایی زدند، اما این راهپیمایی به خشونت گرایید و ۶ نفر در نتیجه شلیک پلیس به سوی معترضان کشته و بیش از 10 نفر دیگر زخمی شدند. پس از این واقعه معترضان جنبشی موسوم به «رستاخیز تغییر» به راه انداختند که هدفش اصلاح نهادهای امنیتی در افغانستان است.
این جنبش در واکنش به اقدام اخیر پلیس کابل در برچیدن چادرهای اعتراضی هشدار داده که تسلیم سرکوب و اختناق نخواهند شد. خبرگزاری اسپوتنیک به نقل از شاه‌آقا بشارت، یکی از معترضان افغانستانی نوشته است: «حکومت به سوی دیکتاتوری و خفه کردن صدای عدالت‌خواهانه مردم در حرکت است. در طول تاریخ حکومت‌های دیکتاتور از سوی مردم با خشونت ساقط شده‌اند و اکنون به نظر می‌رسد که با ادامه روند فعلی، این‌بار نوبت این حکومت مستبد است.»
عبدالله عبدالله در شرایطی از تحولات سه‌شنبه در کابل انتقاد کرده که اشرف غنی، رییس‌جمهوری افغانستان در همان روز (دیروز) در مراسم بزرگداشت از دهه نزول قرآن بدون اشاره مستقیم به درگیری پلیس و معترضان گفت که مردم افغانستان به خصوص شهروندان کابل در یک ماه گذشته روزهای بدی را گذراندند که او به همه آنها تسلیت می‌گوید.
تقابل غنی و عبدالله
اشرف غنی پیش‌تر نیز از تحصن معترضان در میادین شهر کابل انتقاد کرده و گفته بود که برپای چادرهای اعتراضی اقدامی غیرقانونی است که مشکلات زیادی را برای شهروندان شهر کابل ایجاد کرده است. در مقابل اما، عبدالله تحصن معترضان را اقدامی قانونی و مدنی خوانده است. رییس اجرایی دولت وحدت ملی افغانستان در دیدار با معترضان، تحصن به رویدادهای اخیر را حق قانونی و مدنی آنان خوانده و گفته تامین امنیت و اصلاحات در نهادهای امنیتی خواست همه ملت افغانستان است.
به باور کارشناسان، میان آنچه از سوی اشرف غنی مطرح شده با موضعی که عبدالله در این باره اتخاذ کرده، تفاوت اساسی دارد و دو رهبر حکومت وحدت ملی، دقیقا در برابر همدیگر قرار گرفته‌اند. معنای این سخن آن است که اعتراض‌های خیابانی و بحرانی که پیرامون آن شکل گرفته، عرصه تازه‌یی برای تقابل رهبران دو جناح تشکیل‌دهنده حکومت وحدت ملی شده است.
خبرگزاری افغانستانی آسیا در این باره نوشته: معترضان تاکید کرده‌اند که تا زمان تحقق خواسته‌های اصلی خود یعنی برکناری مقام‌های ارشد امنیتی و مجازات عوامل سرکوب و کشتار تظاهرات اعتراضی آنها به اعتراض خود پایان نخواهند داد و خیابان‌ها را ترک نخواهند کرد. با در نظر گرفتن حمایت عبدالله از اعتراض‌ها، می‌توان گفت که معترضان از این پس می‌توانند با پشتوانه رییس اجرایی دولت وحدت ملی، مستحکم‌تر و مصمم‌تر از پیش به اعتراض خود ادامه داده و بر خواسته اصلی خود پافشاری و تاکید کنند.
در چنین شرایطی از دید آگاهان، اهرم‌های اشرف غنی و مهره‌های مورد اعتماد او در سیستم‌های امنیتی برای مقابله با معترضان و مواجهه مطلوب با بحران ایجاد شده نیز محدودتر می‌شود؛ زیرا تاکنون به نظر می‌رسید که عبدالله از معترضان فاصله گرفته و در کنار دفتر ریاست‌جمهوری قرار گرفته است و به این ترتیب، امکان استمرار اعتراض‌ها و تحقق خواسته اصلی آنها بسیار اندک است. اما اینک تحلیلگران می‌گویند با اعلام موضع تازه رییس اجرایی، اعتراض‌ها هم وارد فصل تازه‌یی خواهد شد و بی‌تردید کار اشرف غنی و یارانش در دفتر ریاست‌جمهوری برای مدیریت بحران خیمه‌نشینان خیابانی، سخت‌تر از هر زمان دیگری خواهد شد. آن هم در شرایطی که حملات انتحاری گسترده چند هفته گذشته باعث ایجاد بحران اعتماد مردم نسبت به دولت، سیاست‌های آن و به‌طور مشخص شخص اشرف غنی، رییس‌جمهوری افغانستان شده است.
بی‌بی‌سی نوشته است: «واقعیت این است که اشرف غنی به صورت گسترده‌یی متهم به بی‌کفایتی، خودخواهی و بازی با کارت قومی در کشوری است که عمیقا چند دسته شده است. در حالی که ظاهرا تمایلی به ایجاد یک ائتلاف یا رابطه کاری منسجم با عبدالله، رییس اجرایی هم ندارد... امروز اشرف غنی مخالفان زیادی در کابل دارد، کسانی که هنوز در ابراز خواسته‌هایشان چند دسته‌اند اما تقریبا همه در یک مورد اتفاق‌نظر دارند: بی‌میلی به همکاری با دولت فعلی افغانستان.»
