چشم‌انداز اشتغال زنان در بازار کار ایران
گروه اقتصاد کلان|
گرچه امسال مساله اشتغال در راس دغدغه‌های دولت قرار گرفته اما باوجود افزایش روزافزون آمار فارغ‌التحصیلان و جویندگان کار زن، کمتر سازوکاری در رابطه با بهبود وضعیت اشتغال زنان مطرح شده است. محورهایی هم که اخیرا در باب اشتغال مطرح شده اغلب به بخش تولید و صنعت محدود می‌شود که در آن سهم زنان بسیار جزئی است.
اما نکته جالب اینجاست که بخش مهمی از جمعیت فعال را زنان تحصیلکرده‌یی تشکیل می‌دهند که هزینه و زمان زیادی را در آموزش‌های دانشگاهی صرف کرده‌اند. بدین ترتیب، اگر در گذشته عدم اشتغال زنان به‌دلیل نداشتن تحصیلات یا مهارت قابل توجیه بود امروز به واسطه افزایش سطح تحصیلات در میان زنان، عدم اشتغال به‌دلیل عدم شایستگی شغلی هم قابل توجیه نخواهد بود.
در این میان، حتی در شهر تهران که از نظر آمار اشتغال نسبت به سایر شهرها وضعیت بهتری دارد هم آمار اشتغال زنان از 15درصد تجاوز نمی‌کند. اشتغال زنان در مشاغلی همچون خدمات محتمل‌تر است که در این حوزه‌ها هم انتظار نمی‌رود تحولی در سازوکار اشتغالی زنان پیش‌بینی شده باشد. البته بخش خدمات بیشتر از سایر فعالیتهای اقتصادی متاثر می‌شود و بهبود وضعیت اقتصادی کشور، وضعیت اشتغال را نه انحصارا برای زنان که برای زن و مرد به صورت توام بهبود خواهد بخشید. یکی دیگر از بخش‌هایی هم که زنان در آن اشتغال چشم‌گیرتری دارند، کشاورزی است. با وجود این بخش مهمی از شاغلان زن در این حوزه بدون مزد مشغول به کار هستند که از این جهت هم بهبود در وضعیت بخش کشاورزی الزاما به معنای بهتر شدن وضعیت زنان شاغل در این حوزه نیست.
باتوجه به اینکه میزان مشارکت اقتصادی زنان با مردان قابل مقایسه نیست این انتظار وجود دارد که برای بهبود وضعیت اشتغال در میان زنان، سازوکار تعریف شده‌یی وجود داشته باشد. مساله اشتغال زنان امروز مساله منابع انسانی و سرمایه‌هایی است که در دهه‌های اخیر در آموزش و تعلیم آنها سرمایه‌گذاری شده است و عدم اشتغال آنان نیز ضربه‌های خود را بر بدنه اقتصاد برجای خواهد گذاشت.
یکی از مهم‌ترین گزینه‌ها برای تقویت اشتغال زنان، حمایت از کارآفرینی با ارائه تسهیلات ویژه منحصرا به زنان شاغل و صاحب ایده در این حوزه است. راه‌اندازی کارگاه‌های کوچک تولیدی بیشتر در شهرهای کوچک و روستاها با توجه به پتانسیل‌های منطقه‌یی گزینه خوبی است که به واسطه آن می‌توان مشاغل مستقیم و غیرمستقیم زیادی ایجاد کرد. نکته مثبت دیگر در حمایت از کارآفرینی زنان در شهرهای کوچک و مناطق روستایی این است که سطح محرومیت در این مناطق بالاتر است و زنان هم شانس کمتری برای راه یافتن به بازار کار یا کارآفرینی دارند.
صنایع تبدیلی و بسته‌بندی کوچک مقیاس در حاشیه روستاها، صنایع دستی و امور خدماتی مربوط به گردشگری روستایی از گزینه‌هایی است که می‌توان به‌عنوان حوزه‌های قابل‌قبول برای اشتغال زنان در روستاها و حاشیه شهرها مطرح کرد. البته این امید وجود دارد که اشتغال زنان تنها به امور رفاهی و خدماتی محدود نشود، چراکه امروزه زنان در حوزه‌هایی به کسب دانش و تحصیلات پرداخته‌اند که الزاما به خدمات محدود نمی‌شود و کنار گذاشتن آنها از بازار اشتغال به معنای دور ریختن سرمایه‌هایی است که برای آموزش نیمی از جمعیت کشور صرف شده است.
