حضور فعالتر در بازار بینبانکی برای کاهش نرخ سود
چالش صندوقهای سرمایهگذاری و نرخ خودروسازان
بیست و هفتمین همایش سیاستهای پولی و ارزی محلی شد برای تبادل نظریههای کاهش یا تثبیت نرخ سود.
قائممقام بانک مرکزی در بیست و هفتمین همایش سیاستهای پولی و ارزی، ثبات مالی و رشد اقتصادی پایدار، ضمن ابراز امیدواری از روند کاهشی نرخ سود بازار بین بانکی، گفت: بانک مرکزی در تلاش است نقش هدایتگری خود در بازار بین بانکی را با حضور فعالانه در این بازار ایفا کند و امید است شاهد روند کاهشی نرخ سود بازار بین بانکی درماههای آینده باشیم. همچنین نرخ سود بازار بین بانکی با کاهش قابلملاحظه از 28.1 درصد در فروردین ماه سال ۱۳۹۴به 18.8 درصد در پایان این سال و سپس به 19.2 درصد در سال ۱۳۹۵رسید.
به گزارش تعادل، اکبر کمیجانی با اشاره به رشد اقتصادی سال 95 که براساس قیمتهای ثابت سال پایه 90 معادل 12.5 درصد و بدون احتساب نفت 3.3 درصد بوده، برجام را فرصتی مطلوب برای بهرهگیری از ظرفیتهای خالی بخش نفت خواند و گفت: به دلیل تحریمهای بینالمللی، بخش نفت دارای ظرفیتهای خالی بسیاری بود که با اجرای برجام نتیجه آن، رشد 61.6 درصدی این بخش در سال ۱۳۹۵بود. با وجود این و با توجه به استفاده مناسب و کامل از ظرفیتهای بخش نفت در سال، ۱۳۹۵ انتظار نمیرود که رشد این بخش در سال ۱۳۹۶روند مشابهی را نسبت به سال گذشته داشته باشد.
وی از افزایش رشد در بخش صنعت خبر داد و تصریح کرد: با حمایتهای بانک مرکزی از بخش صنعت و معدن و به ویژه تاکید بر تامین مالی سرمایه در گردش بنگاههای اقتصادی و نیز مساعدتهای انجام شده درخصوص بنگاههای کوچک و متوسط، این بخش از رشد منفی 4.6 درصد در سال۱۳۹۴به رقم 6.9درصد در سال ۱۳۹۵رسید و امید میرود رشد این بخش در سال جاری نیز تداوم یابد.
وی افزایش رشد در بخش کشاورزی را ناشی از دو عامل تامین مالی و نیز سطح مناسب بارندگی دانست و گفت: با توجه به حمایتهای بانک مرکزی از بخش کشاورزی در حوزه تامین مالی و همچنین وجود سطح مناسبی از بارندگی در سال۱۳۹۵، رشد این بخش نیز در سال ۱۳۹۵قابل توجه بود و به رقم 4.2درصد در سال گذشته رسید. قائممقام بانک مرکزی با بیان اینکه انتظار میرود رشد بخش غیرنفتی در سال ۱۳۹۶ روند مناسبتری داشته باشد، عنوان کرد: با توجه به بهبود روابط بانکی خارجی، ثبات نسبی ارز، سیاستهای سازگار اقتصاد کلان، رعایت انضباط مالی و پولی، کاهش نرخ تورم و سرایت آثار مثبت برجام بر بخشهای غیرنفتی، انتظار میرود که رشد بخش غیرنفتی در سال، ۱۳۹۶روند مناسبتری را نسبت به سال ۱۳۹۵تجربه کند.
وی در ادامه درخصوص سیاستهای اعتباری بانک مرکزی در بخش مسکن گفت: معرفی ابزار جدید مالی، کاهش نرخ سود تسهیلات پس انداز صندوق یکم، افزایش سقف تسهیلات (تا۱۶۰میلیون تومان برای زوجین، تا ۸۰میلیون تسهیلات انفرادی، تا ۲۰میلیون برای مسکن روستایی) و نیز تقویت منابع مالی از جمله سیاستهای اصلی اعتباری بانک مرکزی در این باره است. کمیجانی از افتتاح ۸۱۸ هزار واحد مسکونی طی سه سال اخیر خبر داد و گفت: عملکرد دولت یازدهم از واحدهای افتتاح شده مسکن مهر از واحدهای افتتاح شده مسکن مهر طی سه سال اخیر ۸۱۸ هزار واحد است و انتظار میرود در مجموع در دولت یازدهم، تعداد واحدهای تحویلی از مرز ۸۴۵هزار واحد نیز عبور کند. لازم به ذکر است تاکنون 1.8 میلیون واحد به متقاضیان مسکن مهر واگذار شده است.
وی افزود: علاوه بر این طی سالهای اجرای طرح مسکن مهر تا پایان سال ۱۳۹۵، تسهیلات بهسازی و نوسازی مسکن روستایی معادل 89.5هزار میلیارد ریال برای ساخت بیش از ۱میلیون واحد مسکونی پرداخت شده است. طی مدت یاد شده در بافتهای فرسوده مناطق شهری نیز تسهیلاتی معادل 28.7هزار میلیارد ریال برای ساخت ۱۵۶هزار واحد اختصاص یافته است.
قائممقام بانک مرکزی از رشد شاخص تولید کارگاههای بزرگ صنعتی در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال قبل خبر داد و تاکید کرد: شاخص تولید کارگاههای بزرگ صنعتی حدود ۷۰درصد ارزش افزوده بخش صنعت را به خود اختصاص میدهد. رشـد ایـن شـاخص در سـال ۱۳۹۵نسبت به سال قبل معادل 7.9 درصد بوده است. همچنین در میان ۲۴گروه عمده صنعتی، شاخص ۱۶گروه که در مجموع 83.7 درصد از وزن شاخص را به خود اختصاص میدهند، در سال ۱۳۹۵نسـبت بـه سـال ۱۳۹۴رشد مثبت داشته است. این در حالی است که در سال ۱۳۹۴تنها ۱۰گروه از مجموع۲۴گروه نسبت به سال قبل از آن رشد مثبت را تجربه کرده بودند.
کمیجانی رعایت انضباط پولی و مالی، ثبات و آرامش در بازار ارز، بهبود نسبی روابط مالی در سطح بینالمللی و مدیریت انتظارات را از عوامل موثر در تک رقمی شدن نرخ تورم دانست و گفت: با این وجود انباشت بالای صورت گرفته در حجم نقدینگی طی سالهای اخیر نشاندهنده ظرفیت بالای بازگشت به نرخهای دورقمی است. گواه این ادعا، رسیدن نرخ تورم به رقم 10.2درصد درخرداد ماه ۱۳۹۶ است. بر این اساس نرخ تورم پس از رسیدن به پایینترین میزان در دی ماه ۱۳۹۵ بهتدریج طی ماههای بعدی به ترتیب به 8.7، ۹، 9.5، 9.8، 10.2درصد افزایش یافت.
تخلیه آثار انبساطی نقدینگی بر تورم
وی با بیان اینکه مقابله با تورم و جلوگیری باید همچنان برای دولت دوازدهم از اولویت بالایی برخوردار باشد، گفت: باتوجه به ظرفیت بالای تخلیه آثار انبساطی رشد نقدینگی بر نرخ تورم در سال ۱۳۹۶و سالهای آتی، صیانت از مهمترین دستاورد اقتصادی دولت و تداوم اولویتهای مقابله با تورم و جلوگیری از نوسانات نرخ ارز، در دولت دوازدهم نیز همانند دولت قبل باید از اولویت بالایی برخوردار باشد. قائممقام بانک مرکزی موفقیتهای حاصل شده در زمینه ایجاد ثبات در بازار ارز طی سالهای گذشته، قابل اعتنا توصیف کرد و گفت: این موفقیتها درحالی به دست آمد که به واسطه تحریمهای بینالمللی، دسترسی به منابع ارزی بسیار محدود بود و نقل و انتقالات ارزی کشور با دنیای خارج با تنگناهای جدی و توام با هزینه بالا مواجه بود. البته لازم به ذکر است در حالی که به واسطه کاهش شدید قیمت نفت، کشورهای صادرکننده نفت با مشکلات قابلتوجهی در زمینه مدیریت بازار ارز مواجه شدند و بسیاری دیگر از کشورها نیز با کاهش ارزش پول ملی خود در مقابل دلار روبهرو بودند، رشد متوسط نرخ دلار در سال ۱۳۹۵صرفا معادل 5.4 درصد بود.
چالش صندوقهای سرمایهگذاری و نرخ خودروسازان
قائممقام بانک مرکزی با اشاره به تنگنای اعتباری پیش روی بانکها گفت: تاثیرپذیری بازار پول از بازار بدهی، گسترش نامناسب صندوقهای سرمایهگذاری و نیز نرخ سود بالای اوراق مشارکت خودروسازان از جمله دلایل چسبندگی نرخهای سود بانکی است. همچنین درخصوص گسترش نامناسب صندوقهای سرمایهگذاری با درآمد ثابت، ذکر این نکته ضروری است که حدود ۹۹درصد از ارزش صندوقهای سرمایهگذاری را صندوقهای با درآمد ثابت تشکیل میدهند. در صورت حرکت صندوقها به سمت اوراق با درآمد ثابت و کاهش سهم سپردهها، بازپرداخت سپردهها با سودهای بالای تضمین شده میتواند ازچالشهای شبکه بانکی باشد. کمیجانی در ادامه از طرح برخی خودروسازان مبنی بر پرداخت سود به مشتریان انتقاد کرد و گفت: با ارائه طرحهایی (نظیر طرح اتوخدمت) ضمن دریافت پیش پرداخت مشخص، به صورت ماهانه به مشتری سودی با نرخی معادل ۲۲-۲۴درصد حسب دوره سپردهگذاری پرداخت کرده و از سوی دیگر با درنظر گرفتن سود انصراف از تحویل خودرو دقیقا معادل نرخ سود مشارکت، جریمهیی برای بدون برای انصراف از خرید اعمال نکردهاند. این عوامل چسبندگی نرخ سود در بازار پول و تاثیرگذاری آن را بر سایر بازارها تشدید میکند. لذا چنین اقدامی از سوی خودروسازان، مشخصا ورود به سازوکار سپردهگیری بانکی بوده و در حقیقت به مثابه ورود یک تولیدکننده به حیطه فعالیتهای شبکه بانکی وبازار پول تلقی میشود.
بنا به اظهارات قائممقام بانک مرکزی براساس تفاهمات انجام شده میان بانک مرکزی و خودروسازان اقداماتی برای ساماندهی نرخ سود در بازار پیش فروش خودرو در قالب یک برنامه زمانبندی شده و با شیبی ملایم حداکثر تا پایان بهمن ماه سال ۱۳۹۶ انجام خواهد شد.
همراهی سیاستهای پولی، ارزی و تجاری
وی درخصوص برنامههای آتی بانک مرکزی برای ثبات بخشی اقتصاد کلان گفت: تداوم برنامه اجرای اصلاح نظام بانکی، برنامه تامین مالی بنگاههای کوچک و متوسط، تامین مالی سیاستهای اشتغال زایی (موضوع تبصره ۱۸قانون بودجه ۱۳۹۶)، همراه با هماهنگی میان سیاستهای پولی، ارزی و تجاری و نیز لزوم کاهش سلطه مالی و تقویت انضباط سیاستهای مالی از جمله موارد لازم برای ثبات اقتصاد کلان است.
کمیجانی درخصوص جهتگیریهای میان مدت و بلندمدت بانک مرکزی گفت: بانک مرکزی ۱۰ برنامه برای اصلاح نظام بانکی را مدنظر قرار داده است که از این موارد میتوان به مدیریت فعالانه بازار بین بانکی، بهبود تجهیز و تخصیص منابع شبکه بانکی، تعدیل نسبت سپرده قانونی بانکهای تجاری، دستهبندی بانکها و نظارت بر رفتار بانکهای مشکل دار، به کارگیری عملیات بازار باز در اجرای سیاستهای پولی، انتظام بخشی بازار پول با استمرار ساماندهی موسسات غیرمجاز، افزایش سرمایه بانکهای غیردولتی، حل وفصل مطالبات غیرجاری بانکها ادغام، تصفیه و انحلال بانکها و موسسات اعتباری و در نهایت ارتقای نظارت موثر بر فعالیت بانکها اشاره کرد. قائممقام بانک مرکزی از استمرار حمایت از بنگاههای کوچک و متوسط با هدف ایجاد اشتغال و افزایش رشد اقتصادی خبر داد و گفت: در سال جاری در قالب طرح بنگاههای کوچک و متوسط و از محل منابع داخلی شبکه بانکی، تامین سرمایه در گردش مورد نیاز ۱۰ هزار بنگاه اقتصادی، تامین منابع مالی مورد نیاز تعداد ۶ هزار طرح نیمه تمام با پیشرفت فیزیکی حداقل ۶۰درصد، تامین مالی مورد نیاز برای بازسازی و نوسازی ۵ هزار واحد اقتصادی در دستور کار قرار گرفته است. مقام مسوول بانک مرکزی تامین مالی سیاستهای اشتغالزایی را برای هر چه مردمی شدن اقتصاد، حداکثرسازی مشارکت اقتصادی عنوان کرد و گفت: برای بهرهگیری موثر از ظرفیتهای عظیم جمعیت فعال کشور (جوانان، زنان ودانشآموختگان دانشگاهی) و نیز برای بهرهبرداری موثر از مزیتهای نسبی و رقابتی مناطق در پهنه سرزمینی ایران اسلامی (با اولویت مناطق روستایی و عشایری و محروم) نسبت به برنامهریزی و سیاستگذاری مناسب برای ایجاد فرصتهای شغلی جدید و پایدار در منطقه و شناسایی استعدادها و قابلیتهای مناطق، از طریق حمایتهای نهادی، اعتباری، آموزشی و اجرایی، سیاستهای پی خواهد گرفت.
وی هماهنگی میان سیاستهای پولی، ارزی و تجاری را از الزامات ثبات اقتصاد کلان و کنترل دانست و گفت: ایجاد ثبات در بازار ارز، کاهش ناترازی در نرخ ارز در حوزه سیاستهای ارزی، رقابتپذیری تولیدات داخلی در حوزه سیاستهای تجاری و نیز انتظام بخشی به بازار پول و کاهش سلطه مالی در بازار پولی از جمله الزامات برای تحقق ثبات در اقتصاد است.
دیواندری: نظام بانکی با وجود مشکلات
در خدمت اقتصاد است
همچنین علی دیواندری درابتدای مراسم افتتاحیه بیست و هفتمین همایش سالانه سیاستهای پولی و ارزی که در مرکز همایشهای بینالمللی صدا و سیما برگزارشد، گفت: همایش سیاستهای پولی و ارزی با قدمت ٢٧ ساله مهمترین و عالیترین نشست تخصصی و سیاستی است که سالانه با حضور دست اندرکاران و مسوولان نظام بانکی کشور برگزار میشود و نتایج آن در قالب یادداشتها و توصیههای سیاستی و نظارتی تقدیم سیاستگذار پولی کشور میشود تا از آرا علمی و تخصصی صاحبنظران و اندیشمندان اقتصادی کشور استفاده کند.
وی گفت: نظام بانکی به عنوان رکن کلیدی بخش مالی کشور، با وجود وجود مشکلات انباشته مانند انجماد داراییها و تنگنای اعتباری که ریشه در معضلات گذشته دارد، با بهرهگیری از تمام ظرفیت خود در خدمت بخش واقعی اقتصاد بوده و برای ارائه خدمات و تامین نقدینگی بنگاههای اقتصادی کشور تلاش مضاعفی کرده است.
رییس پژوهشکده پولی و بانکی اظهار کرد: بانک مرکزی به عنوان سیاستگذار پولی با بهکارگیری سیاستهای مناسب و کاربردی برای تقلیل مشکلات پیشین، توانسته است در بازار بین بانکی فعال ظاهرشود، ذخیره قانونی بانکها را کاهش دهد، انتظار انبوه
سپردهگذاران خُرد موسسات غیرمجاز را تامین کند، به تامین نقدینگی بانکها کمک کند و در عین حال، تورم لجام گسیخته دوره پیش را مهار و به نوسانات غیرمنطقی بازار ارز خاتمه دهد و در نهایت به سهم خود، اقتصاد ملی را به ساحل ثبات و آرامش نزدیک کند. دیواندری ادامه داد: اکنون برای دستیابی به ثبات در سطوح بالاتر و نیل به رشد اقتصادی بالاتر، نیازمند همراهی و همگامی تمام نهادها و دستگاههای ذیربط اقتصادی هستیم.
دبیر بیست و هفتمین همایش سیاستهای پولی و ارزی ادامه داد: بر این اساس مضمون اصلی همایش بیست و هفتم، «ثبات مالی؛ بستر رشد اقتصادی پایدار» انتخاب شد. رییس پژوهشکده پولی و بانکی گفت: همانطور که جامعه به ثبات و امنیت دفاعی نیازمند است، به ثبات و امنیت پولی و مالی هم نیازمند است؛ ثبات مالی در کاهش ریسک سیستمی و در سطح بالاتر در تامین ثبات و امنیت اقتصادی کشور نقش انکارناپذیری دارد.
وی تصریح کرد: در اقتصاد مدرن امروزین، روابط بخشهای مختلف اقتصادی با بخش مالی پیچیده و درهمتنیده و غیرقابل تفکیک است، به گونهیی که بروز مشکل در بخشی از نظام مالی بر کل نظام اقتصادی اثر گذار خواهد بود.
رییس پژوهشکده پولی و بانکی خاطرنشان کرد: طی دو دهه گذشته آنچه به عنوان رفورمهای مالی در کشورهای مختلف دنیا به مورد اجرا گذاشته شده ناظر به نگرش جامع و منسجم به بخش مالی و تجهیز آن برای پشتیبانی همهجانبه از بخش واقعی اقتصاد است. در شرایط فعلی، چنین مطالعهیی برای کشور ما نیز مورد نیاز است. دبیر بیست و هفتمین همایش سیاستهای پولی و ارزی خاطرنشان کرد: همایش سالانه سیاستهای پولی و ارزی همواره بهعنوان امکانی برای طرح چالشهای پیشروی نظام بانکی و ارائه راهکارهای عملی برای برون رفت از آنها عمل کرده است. وی ادامه داد: در بیست و هفتمین همایش در مجموع ۷ سخنرانی کلیدی، پنج میزگرد سیاستی و چهار نشست تخصصی حول محورهای اصلی همایش برگزار خواهد شد. از مجموع ۱۰۳ مقاله علمی ارسال شده به دبیرخانه همایش، ۱۶ مقاله برتر انتخاب شده است که بر اساس زمانبندی در دو روز همایش ارائه خواهد شد. دیواندری ادامه داد: همچنین طبق روال سالیان گذشته از میان ١٤ نامزد معرفی شده، براساس ایین نامه انتخاب و معرفی چهرههای ماندگار نظام بانکی و به انتخاب هیات داوران، دو نفر از شخصیتهای خدوم نظام بانکی انتخاب شدهاند که معرفی و مورد تجلیل قرار خواهند گرفت. دبیر بیست و هفتمین همایش سیاستهای پولی و ارزی ابراز امیدواری کرد این همایش دو روزه که در آستانه شکلگیری دولت دوازدهم در حال برگزاری است، با بهرهگیری از محضر صاحب نظران و فرهیختگان داخلی و خارجی، بتواند ضمن تبیین ضرورت تحول در بخش مالی، دستمایه مناسبی برای رویارویی با چالشهای پیش رو ارائه کند.
داراییهای موهوم مشکل اساسی
نظام بانکی است
پرویز عقیلی کرمانی مدیرعامل بانک خاورمیانه، در میزگرد سیاستی رفتار ترازنامه نظام بانکی در خلق نقدینگی، نرخ سود و متغیرهای کلان اقتصادی گفت: داراییهای منجمد اصلا در محاسبات بانکها نیامده است. یکی از مشکلات اساسی نظام بانکی علاوه بر داراییهای موهوم، داراییهای منجمدی است که بازدهی ندارد. بانکها از فعالیت اصلی خود به سرمایهگذاری و خرید داراییها روی آوردهاند.
مدیرعامل بانک خاورمیانه گفت: یکی از شکلهای اساسی نظام بانکی علاوه بر داراییهای منجمد، داراییهای موهوم است. مدیرعامل بانک خاورمیانه با اشاره به وضعیت شعب بانکی در ایران گفت: به تعداد زیاد شعب ایجاد شده است. هر خارجی که به ایران میآید میگوید چرا این تعداد شعبه اینجاست!؟
عقیلی کرمانی ضمن بیان اینکه نسبت سایر داراییها به کل داراییهای بانکها حدود ۳۰ درصد است، تصریح کرد: البته در بهمن سال گذشته ۵۰ درصد داراییهای بانکها در زمان اصلاح ترازنامه بانکها مورد توجه قرار گرفت. برخی مطرح کردهاند که این داراییها از سیستم بانکی خارج شوند ولی به نظر من این نظریه اصلا ممکن نیست. چراکه هزینه بالا و رقمی حدود ۳۰۰ میلیون دلار هزینه خواهد داشت. تجدید ساختار یا اصلاح ساختار سیستم بانکی یک ضرب امکانپذیر نیست. نه ثروتش را داریم نه توجیه دارد. وی با اشاره به وضعیت نرخ سود بانکی ادامه داد: ۲۰ سال است نرخ سود تسهیلات بالای ۲۵ درصد است و هر کاری هم بانک مرکزی میکند باز بانکها تخلف کرده و نرخها را بالا میبرند. تعداد زیادی از بانکها الان با کمبود منابع روبهرو هستند. عقیلی کرمانی تاکید کرد: با دستور نمیتوانیم نرخها را کاهش دهیم باید روشی را پیدا کنیم که به جای سیستم بانکی از بازار سرمایه هم استفاده شود. اینکه بانک محور هستیم درست نیست. همه کشورهای دنیا یک زمانی بانک محور بودند ولی به تدریج بازار سرمایه و بازار بدهی تشکیل شده است.
وی گفت: الزاما افزایش نقدینگی تبدیل به تورم نخواهد شد اگر پولها در فعالیتهای اقتصادی استفاده شود. وی در پاسخ به پرسشی گفت: برجام برای کاهش نرخ سود تسهیلات نبوده و نباید انتظار داشته باشیم که نرخ سود تسهیلات از طریق برجام یا دستور یا خواست ما کاهش یابد بلکه باید به منابع و مصارف و تعادل عرضه و تقاضا توجه کنیم و از طریق ایجاد تعادل، به سمت کاهش نرخها برویم تا راهکاری امکانپذیر داشته باشیم.