رقابت در «آ‌سه‌آن» و جایگاه ایران

کشورهای عضو آ‌سه‌آن و کشورهای جنوب آسیا به سرعت در حال جست‌وجوی فرصت‌های مناسب برای توسعه زیرساخت‌های خود متناسب با ارقام رشدهای اقتصادی هستند که در حال ثبت آنها هستند.

کارشناسان مسلط به حوزه آسیای جنوب شرقی معتقدند با توجه به اینکه اغلب کشورهای این منطقه در حال تجربه کردن نرخ رشدهای مناسبی با میانگینی بالاتر از نرخ رشد جهان هستند ضرورت دارد تا زیرساخت‌های لازم برای توسعه این کشورها فراهم شده و بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.

جاده‌ها، ریل‌های آهن، پل‌ها، سدها، توسعه مترو و سیستم‌های حمل و نقل برای 2.4میلیارد نفر جمعیت این مناطق از اهمیت بالایی برخوردار است. کارشناسان داخلی معتقدند به همین دلیل شرایط برای حضور کشورمان در این مناطق فراهم است و لازم است در این زمینه اقدامات لازم صورت گرفته و صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی به این مناطق توجه ویژه‌یی داشته باشند.

البته بررسی‌ها نشان می‌دهند، میزان سرمایه‌های موجود در اغلب این کشورها در حدی نیست تا بتواند پتانسیل‌های موجود را به فعلیت برساند و به همین دلیل همواره شکافی بین پتانسیل‌های موجود و فرصت‌های بهره‌برداری شده وجود دارد که به عقیده کارشناسان در کنار بخش خصوصی در این کشور باید توسط سرمایه‌های خارجی مورد شناسایی و استفاده قرار بگیرد.

در این بین انجمن جهانی اقتصاد در کنار سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه استفاده از رویکردهای تامین مالی دولتی و خصوصی را مورد بررسی قرار داده‌اند. گفته می‌شود با همکاری دولت‌ها، بانک‌ها، صندوق‌های بازنشستگی و سازمان‌های بشردوستانه انتظار می‌رود رقمی در حدود 100میلیارد دلار برای توسعه زیرساخت‌های کشورهای عضو آ‌سه‌آن تامین مالی صورت خواهد پذیرفت اما این رقم تمام نیاز این کشورها نیست.

پیش‌بینی می‌شود، کشورهای آسیایی تا سال 2030 نیازمند 26تریلیون دلار سرمایه‌گذاری هستند تا نیازهای زیربنایی خود را تامین کنند و این موضوع نشان می‌دهد فرصت‌های بزرگی در آسیا برای جذب سرمایه‌های خارجی وجود دارد. این مساله برای کشور ما از دو منظر حایز اهمیت است؛ نخست آنکه کشورهای جنوب شرق و جنوب آسیا می‌توانند به کانون حرکت سرمایه‌های جهانی تبدیل شده و ایران از محوریت این موضوع کنار زده شود.

این در شرایطی است که با رفع تحریم‌های غرب علیه ایران انتظار می‌رود ایران یکی از کانون‌های اصلی جذب سرمایه‌های دنیا باشد اما این موضوع می‌تواند فرصت‌های سرمایه‌گذاری در ایران را تحت تاثیر خود قرار دهد. مساله دوم نقش ایران در توسعه زیرساخت‌های اقتصادی در منطقه آ‌سه‌آن است. در این بین یکی از نکاتی که نباید از نظر دور داشت آن است که چین و هند دو کشوری هستند که به دلیل سهم بسیار بالایی که در این منطقه دارند در تلاشند تا نقش موثرتری را به عهده بگیرند. چین به تنهایی در حدود 160میلیارد دلار روابط تجاری را با کشورهای عضو آ‌سه‌آن بر عهده دارد در حالی که این رقم در دهه 1990 به 70 میلیارد دلار نیز نمی‌رسید. این نشان می‌دهد چین در حال خیز برداشتن برای کسب بازار و اقتصاد این کشورهاست.

چین در عین حال به بازارهای منطقه نیازمند است. دسترسی آسان به این بازارها و پایین بودن هزینه‌های حمل و نقل باعث می‌شوند چین تمایل داشته باشد تولیدات خود را به سرعت در بین بازار 600میلیون نفری آ‌سه‌آن گسترش دهد. از طرفی این کشورها نیز به دنبال تامین نیازهای مصرفی خود و ارتقای سطح رفاه خود هستند. اما در این رابطه متاسفانه ایران سهم قابل توجهی ندارد. میزان مبادلات دوطرفه ایران و کشورهای عضو آ‌سه‌آن به حدود 5میلیارد دلار می‌رسد که این رقم اصلا قابل توجه نیست. در حال حاضر کشورهایی همچون عراق و افغانستان یا سایر کشورهای منطقه با ریسک‌های فعالیت‌های خدمات فنی و مهندسی روبه‌رو هستند .

مسعود دانشمند، رییس شورای ایران-مالزی می‌گوید: ما نباید همه فرصت‌های خود را در یک منطقه خاص سرمایه‌گذاری کنیم؛ کاری که بارها از انجام آن آسیب دیده‌ایم. به عقیده وی کشور ما در گذشته فرصت‌های مشخصی را در مناطق خاص سرمایه‌گذاری کرده و اکنون نیز در حال اهتمام برای جلب مشتریان اروپایی است درحالی که ما علاوه بر کشورهای اروپایی باید به حوزه‌های دیگر به خصوص فرصت‌های جدید در منطقه آسیا همانند کشورهای جنوب شرقی قاره زرد که از پتانسیل خوبی برای رشد برخوردارند توجه کنیم. به عقیده دبیرکل خانه اقتصاد ایران، علاوه بر خرید نفت ایران فرصت‌های دیگری نیز در این بین وجود دارد که ارتباط با بازارهای منطقه‌یی و درون قاره‌یی و همچنین انتقال سرمایه و دانش فنی و احداث مجتمع‌های پتروشیمی و پالایشی از آن جمله هستند.

وی در ادامه گفت: الزامی است که به بازارهای خود وفادار باشیم. به گفته وی وقتی مساله‌یی مانند تحریم برای کشور اتفاق می‌افتد به یک‌باره همه بازارها از دست نمی‌روند و وقتی که ما تعاملات ریشه‌یی با کشورها داشته باشیم و در اقتصاد آنها نفوذ کنیم به وضعیت کنونی دچار نمی‌شویم. وی در ادامه افزود: با همکاری با کشورهایی همچون اندونزی، مالزی، تایلند، تایوان و به‌طور کلی کشورهای عضو اتحاد جنوب شرقی آسیا که از شاخص‌های اقتصادی عالی برخوردار هستند می‌توانیم علاوه بر فروش نفت با تکیه بر نیروهای متخصص و داشتن سرمایه‌های فنی و تکنولوژیک و حتی با استفاده از منابع مالی کشورهای اروپایی در این کشورها سرمایه‌گذاری کنیم و با تولید محصولات در صنایع مختلف از جمله پتروشیمی، سیمان، فولاد، فلزات، کاشی و سرامیک و پالایشی بازارهای پر جمعیت این کشورها (مانند بازار 250 میلیون نفری مالزی) را در دست بگیریم و در عین حال با بازارهای دیگر ارتباط برقرار کنیم.

دانشمند لازمه این کار را همکاری دولت و بخش خصوصی دانست و گفت: دولت باید فعالیت خود را بیشتر کند و بخش خصوصی هم باید کمتر سود خود را در نظر بگیرد و به موفقیت‌های ملی بیندیشد. دانشمند در ادامه به توافق ایران با کشورهای غربی بر سر مساله هسته‌یی اشاره کرد و گفت: با فضای اقتصادی حاکم و رکود اقتصادی موجود هرچقدر با اقتصاد جهانی و سازمان‌ها و اتحادهای بین‌المللی آمیخته‌تر شویم بهتر می‌توانیم مسائل را حل و فصل کنیم.