شاخص‌های ارزیابی تشکل‌ها
گروه تشکل‌ها|
با تصویب و ابلاغ قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار، تکالیف و وظایفی بر عهده اتاق ایران گذاشته شده است، که بر اساس ماده 5 این قانون و تبصره‌های مربوط به آن، اتاق موظف است در راستای ساماندهی تشکل‌ها، گام بردارد. در این ماده فراهم شدن زمینه ادغام، شبکه‌سازی، یکپارچه‌سازی و انسجام تشکل‌های موازی نیز مورد تاکید قرار گرفته است. در همین راستا، هیات رییسه اتاق در دوره هشتم، ارزیابی و رتبه‌بندی تشکل‌های زیرمجموعه را به عنوان یکی از اولویت‌ها مدنظر قرار داده است. سرپرست معاونت تشکل‌های اتاق ایران نیز روز گذشته خبر از آغاز روند ارزیابی و رتبه‌بندی تشکل‌های زیرمجموعه اتاق ایران داد.
به گفته نادر سیف، در گام نخست اجرای این پروژه، موضوع خوداظهاری تشکل‌ها ملاک قرار گرفته و هر نهاد مردمی می‌تواند با مراجعه به بخشی که در پورتال اتاق ایران طراحی شده است، طبق تعاریف و شاخص‌های مطرح شده، اطلاعات خود را وارد کند. در ارزیابی و رتبه‌بندی تشکل‌های بخش خصوصی قرار است، توانمندی‌ها، نقاط قوت و فرصت‌های بهبود تشکل‌ها شناسایی شود.
از سوی دیگر، آشنایی پارلمان بخش خصوصی با سطح کیفی هر یک از تشکل‌ها و جهت‌دهی مناسب حمایت‌های خود از آنها برای فراهم شدن زمینه رشد و ارتقای تشکل‌ها به عنوان مهم‌ترین اهداف نیز مورد توجه قرار گرفته است.
براین اساس، 14 شاخص از جمله « تعداد اعضای تشکل‌ها، تعداد کارگروه‌ها، و کمیته‌ها و کمیسیون‌های زیرمجموعه هر تشکل، فعالیت‌های آموزش و پژوهشی مربوطه، خدماتی که هر تشکل برای اعضای خود در نظر گرفته است، زمینه‌سازی برای جذب اعضای جدید، داشتن پایگاه اطلاع‌رسانی، اقدامات برای گسترش بازار، ارائه خدمات زیرساختی، بانک اطلاعاتی، تدوین استراتژی، تاثیر تشکل در تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور، اشتغال‌زایی مستقیم، برگزاری مجامع و انجام تکالیف قانونی و برگزاری در روند ارزیابی و رتبه‌بندی» در ارزیابی تشکل‌ها مورد توجه قرار خواهد
گرفت.
روند ارزیابی تشکل‌ها
با نظر هیات رییسه و طی نشست‌هایی که اعضای هیات نظارت و راهبردی تشکل‌ها داشتند، مقرر شد بر اساس شاخص‌هایی که تعریف می‌شود، ارزیابی و رتبه‌بندی تشکل‌ها، در دستور کار قرار گیرد.
در همین رابطه سرپرست معاونت تشکل‌های اتاق ایران با اشاره به اهداف تعریف شده و سیاست‌های کلان اتاق ایران از آغاز روند ارزیابی و رتبه‌بندی تشکل‌های زیرمجموعه اتاق گفت: با توجه به نقش و جایگاه تشکل‌ها در عرصه اقتصاد و نوع تعاملات و راهبردهای آنها در اتاق مقرر شد، تشکل‌ها، مورد ارزیابی و رتبه‌بندی قرار بگیرند. به گفته نادر سیف، در این ارزیابی، شناسایی توانمندی‌ها، نقاط قوت و فرصت‌های بهبود تشکل‌ها، آشنایی پارلمان بخش خصوصی با سطح کیفی هر یک از تشکل‌ها و جهت‌دهی مناسب حمایت‌های خود از آنها برای فراهم شدن زمینه رشد و ارتقای تشکل‌ها به عنوان مهم‌ترین اهداف مورد توجه قرار گرفته است.
سرپرست معاونت تشکل‌های اتاق ایران درعین‌حال با تاکید بر این نکته که ارزیابی و رتبه‌بندی نباید برای تشکل‌ها، نگرانی ایجاد کند، تشریح کرد: بطور حتم در این مورد به‌هیچ‌وجه در پی ایجاد فضای رقابتی تنش‌زا نیستیم. بلکه قصد داریم با این کار تشکل‌های زیرمجموعه را توانمندتر کرده و با شناسایی ظرفیت‌های موجود، به‌موقع از تشکل‌ها استفاده کنیم. از طرف دیگر نقاط قوت و فرصت‌های بهبود آنها نیز به دست می‌آید و این‌چنین می‌توانند جایگاه خود را ارتقا دهند.
سیف اظهار کرد: اتاق پس از اتمام روند ارزیابی و رتبه‌بندی می‌تواند راهکارهای لازم برای تبدیل فرصت‌های بهبود به نقاط قوت را نیز به هر یک از تشکل‌ها اعلام کند؛ مواردی که اگر روی آنها تمرکز شود، سطح کیفی آنها را بهبود می‌بخشد. در این ارزیابی نکاتی نظیر عقلانیت اداری، عقلانیت نمایندگی کردن و کار تشکلی انجام دادن، ضرورت‌های ساماندهی در مناسبات تعاملات تشکل‌ها با اعضای خود و سازمان‌های دیگر، بهبود شیوه‌ها و روش‌های اداری و رضایت‌مندی اعضا سنجیده خواهد شد. وی افزود: پروژه ارزیابی و رتبه‌بندی تشکل‌ها برون‌سپاری شده است و مراحل کار توسط یک مجموعه که با فعالیت تشکلی بطور کامل آشنایی دارد، انجام خواهد شد و پیش‌بینی می‌شود که طی دو ماه نتایج اولیه این موضوع اعلام
شود.
سرپرست معاونت تشکل‌های اتاق ایران در ادامه با اشاره به چندمرحله‌یی بودن روند ارزیابی و رتبه‌بندی تشکل‌ها، تصریح کرد: در مرحله اول، ارزیابی‌های اولیه صورت می‌گیرد. در این رابطه مدلی طراحی شده است که بر مبنای آن مطالعات تطبیقی در مورد کشورهایی که هم‌سطح ایران بوده و درعین‌حال در امر تشکل‌گرایی پیشرو هستند، موردتوجه قرار می‌گیرد.
در طراحی این مدل، شاخص‌های نهایی ارزیابی، تعریف شده و مدل رتبه‌بندی و شرایط احراز، مطرح می‌شود. وی ادامه داد: در مرحله بعدی، اطلاعات هر تشکل دریافت شده و برای هر یک بطور مجزا گزارش ارزیابی و گزارش رتبه‌بندی تهیه می‌شود. در نهایت گزارش مقایسه‌یی کل تشکل‌ها تدوین و ارائه خواهد شد. سیف اظهار امیدواری کرد که مجری این پروژه جایگاه تشکل‌ها را مورد احترام قرار دهد و تشکل‌ها نیز نهایت همکاری را با اتاق و مجری داشته باشند تا نتایج به دست‌آمده زمینه ارتقای جایگاه آنها را فراهم کند تا بتوانند در عرصه اقتصاد و تولید گام بردارند.
ادغام تشکل‌های موازی اقدامی منطقی
از سوی دیگر، دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران درباره آغاز ارزیابی و رتبه‌بندی تشکل‌های بخش‌خصوصی از سوی معاونت تشکل‌ها به «تعادل» گفت: این اقدام اتاق بازرگانی در زمینه ارزیابی تشکل‌های اقتصادی اقدام به‌جا، درست و منطقی است؛ چراکه اتاق بازرگانی مرکز تمام تشکل‌های صنعتی، معدنی، تجاری و کشاورزی است و از این‌رو، تشکل‌ها زمانی که در چارچوب اساسنامه به مرحله ثبت و تایید اتاق دست می‌یابند باید از قوانین موجود تبعیت کنند. حبیب‌الله انصاری با اشاره به عملکرد تشکل‌های اتاق بازرگانی اظهار کرد: امروز مساله مهم در بخش تشکل‌گرایی این است که آیا فعالیت این نهادهای مردمی موثر است یا آیا این تشکل‌ها بطور اساسی برای اعضا خدمات‌رسانی می‌کنند و نحوه خدمات‌رسانی این تشکل‌ها چیست؟
اینها پرسش‌هایی است که باید در قالب اساسنامه اتاق بازرگانی به آن پاسخ داد. دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران در ادامه توضیح داد: این روزها فعالیت تشکل‌ها یا منحصر به یک صنعت خلاصه می‌شود یا حالت کنفدراسیونی دارد، بنابراین خمیر مایه تشکل‌ها باید اصولی باشد و این نهادها باید براساس روال اصولی اقدام به فعالیت‌های مشاوره‌یی و پیشنهادی کنند. انصاری با اشاره به نقش تشکل‌ها برای اعضای زیرمجموعه خود، افزود: تشکل‌ها به عنوان بازوی اجرایی و برنامه‌ریزی دولت به شمار می‌روند، این نهادها ابتدا باید زیرمجموعه خود را تجهیز و توانمند سازند و اعضای خود را با روحیه مطالبه‌گری پرورش دهند تا به این شکل بتوان از مشکلات اقتصادی کشور عبور کرد. به گفته وی؛ تشکل‌ها باید از خرد جمعی اعضا استفاده کنند و مطالبات خود را به تشکل‌های مادر و بالادستی اطلاع‌رسانی کنند تا به این شیوه برخی نقاط چالش‌زا و فرصت‌زا شناسایی و معرفی شود.
دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران با اشاره به شناسایی توانمندی‌ها، نقاط قوت و فرصت‌های بهبودساز تشکل‌ها گفت: با ارزیابی و رتبه‌بندی تشکل‌های بخش‌خصوصی می‌توان تشکل‌ها با کارکرد مطلوب و نامطلوب را شناسایی کرد؛ چراکه تشکل‌ها پل ارتباطی میان اتاق و سایر سازمان‌های دولتی به شمار می‌روند. یکی از بحث‌هایی که از دیرباز در نهادی همچون اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران مطرح بوده این است که تشکل‌ها باید خدمات مشاوره‌ای، فنی و مهندسی، حمایتی، آموزشی و... را به اعضای خود اعطا کنند.
البته این موضوع درحالی است که برخی از تشکل‌ها از این وظایف اساسی و رفتار حرفه‌یی خود به دور هستند. وی در ادامه توضیح داد: بنابراین معاونت تشکل‌های اتاق ایران باید در این اقدام جدید خود اساسنامه اتاق بر نحوه فعالیت تشکل‌ها را مورد بررسی قرار دهد. در واقع اتاق ایران باید درباره ارزیابی همچون اینکه آیا تشکل به وظیفه خود طبق اساسنامه اتاق عمل کرده یا خدمات جدی برای اعضای خود به ارمغان آورده‌اند؟ تحقیق کند؛ چراکه با اجرای این برنامه برخی تشکل‌ها از حالت سکون خارج شده و می‌توانند فعالیت‌های مثبت‌تری را انجام
دهند. انصاری همچنین با اشاره به بحث ادغام و یک پارچه‌سازی تشکل‌ها اظهار کرد: از بین بردن تشکل‌های موازی اقدام به جا و قابل قبولی است؛ چرا که اجرای این موضوع فعالان اقتصادی را برای انجام امور خود دچار سرگردانی نمی‌کند. متاسفانه هر ارگان مختلفی مجوز در زمینه فعالیت بخش تشکل‌گرایی را اعطا می‌کند؛ به عنوان مثال وزارت کشور، وزارت کار، رفاه و امور اجتماعی، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، اتاق اصناف و... هریک مجوزهایی را برای نحوه فعالیت امر تشکل‌گرایی ارائه کرده‌اند که این نوع اقدام دستگاه‌ها منجربه پدید آمدن تشکل‌های موازی می‌شود.
دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران با اشاره به وجود تشکل‌های موازی گفت: وجود تشکل‌های موازی منجربه به تعویق افتادن امور فعالان اقتصادی می‌شود، از این‌رو، تشکل‌ها باید دارای زبان واحد باشند. درحقیقت وجود تشکل‌های موازی علاوه بر اینکه کارایی مثبت ندارد، بلکه به حضور دیگر تشکل‌ها نیز لطمه می‌زند. بنابراین یک پارچه‌سازی و ادغام تشکل‌ها موضوعی قانونی است.
