انقلاب خودرویی در 2030

تعادل|

ارزیابی‌ها حاکی از آن است که در سال 2030، شاهد یک انقلاب بزرگ در صنعت خودروسازی جهان خواهیم بود؛ چراکه تحلیلگران بر این باورند که در سال 2030 «خودروهای اشتراکی» بیشترین میزان تولید و تقاضا در سطح دنیا را به خود اختصاص خواهند داد و سبب شکل‌گیری کسب‌و‌کارهای جدیدی در این صنعت خواهند شد. در همین راستا، پژوهشی از موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی به قلم «مهدی محرمی‌بالان و مهدی صادقی» در خصوص آینده صنعت خودرو در افق 2030 منتشر شده است که نشان می‌دهد، «رشد سریع فناوری، تحولات موجود در بازارهای نوظهور، سیاست‌های زیست‌محیطی، تغییر ترجیحات مصرف‌کننده نسبت به مالکیت‌ خودرو، دیجیتالی‌سازی یا مجازی شدن و ظهور مدل‌های جدید کسب و کار» زمینه‌ساز تحولات عظیمی در این صنعت خواهد بود. این تحلیل در عین حال بیانگر این است که 8 عامل بر انقلاب صنعت خودرو در سال 2030 اثرگذار است که مواردی چون «سبک جدید در سفرهای شهری، کند شدن آهنگ رشد فروش خودرو، افزایش رقابت‌پذیری خودروهای برقی، ظهور تدریجی خودروهای خودران، ظهور رقبای جدید در صنعت خودرو، تغییر چارچوب همکاری و رقابت در صنعت خودرو و بازار در حال گذار» را در بر می‌گیرد. حال استراتژی که بر اساس این تحلیل به خودروسازان ایرانی در مواجهه با دگرگونی‌ها و برای همسو شدن با مسیر تکاملی صنعت خودرو جهان توصیه می‌شود بر 4 محور مهم استوار است که شامل «کسب آمادگی برای همسو شدن با تغییرات بازار، تقویت صنایع مرتبط و تجهیز شبکه تامین برای حداقل‌سازی هزینه تدارک عوامل، افزایش درجه انعطاف‌پذیری با تمرکز بر امور تحقیق و توسعه، طراحی مهندسی و توسعه سیستم‌های نرم‌افزاری و تنوع بخشی خدمات پس از فروش در طول چرخه عمر محصول» است.

 تحول در صنعت خودرو

تحلیل‌ها بیانگر این موضوع است که تا 15 سال آینده چشم بسیاری از کلان‌شهرهای دنیا به تعداد زیادی از خودروهای برقی عادت خواهد کرد. به‌طوری که تا سال 2030 حدود دوسوم اتومبیل‌های حاضر در 50 شهر بزرگ و نسبتا ثروتمند الکتریکی خواهند بود. همچینن ارزیابی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که این دگرگونی‌ها و تغییرات در صنعت خودرو در چهار حوزه «خودروهای خودران، تمام برقی‌سازی، اپلیکیشن‌های تبادل داده در خودرو و شیوه‌های متعدد سفرهای درون‌شهری » خود را نشان خواهد داد. آمار منتشر شده از سوی پژوهشگران از علاقه مردم در خرید و استفاده از اتومبیل‌های الکتریکی حکایت دارد؛ به‌طوری که بر اساس نظرسنجی‌های بلومبرگ، اغلب مردمی که در شهرهای پر جمعیت و آلوده زندگی می‌کنند، علاقه زیادی نسبت به خودروهای الکتریکی نشان می‌دهند و شرکت‌های حمل و نقل عمومی نیز در این زمینه پیشتاز تولید خودروهای برقی خواهند بود.

 محرک‌های اثرگذار

مطابق با پژوهش انجام شده از سوی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، ذائقه مصرف‌کننده در انتخاب خودرو دستخوش تحولاتی می‌شود. البته این تحولات تحت‌تاثیر عواملی چون «قوانین سختگیرانه زیست‌محیطی در کنار دستاوردهای جدید فناورانه و شیوه سفرهای شهری» قرار دارد؛ به‌طوری که شاهد مدل‌های جدید حمل و نقل چون «به اشتراک‌گذاری خودرو» خواهیم بود. این تغییر ذائقه تا آنجا پیش می‌رود که پیش‌بینی می‌شود از هر 10 مورد فروش خودرو در سال 2030، یک مورد به خودرو اشتراکی اختصاص یابد. تجربه موفق امریکای شمالی و آلمان (رشد سالانه 30درصدی طی دوره مورد پیش‌بینی تقاضای خودروهای اشتراکی) بر این ادعا صحه می‌گذارد. سومین عاملی که در تغییر ترجیحات مصرف‌کننده در خصوص خودروها وجود دارد و باعث می‌شود آنها به سمت خودروهای اشتراکی تمایل بیشتری داشته باشند، «تغییر در ساختار شهری» است که البته عنوان اصلی‌ترین و مهم‌ترین معیار را در تعیین تحول صنعت خودرو کسب کرده است. از این رو «ترافیک سنگین، کمبود پارکینگ و ازدحام جمعیت» باعث استفاده از این مدل خودرو در کلان‌شهرهایی چون لندن و شانگهای بیشتر مورد استفاده خواهد بود.

از سوی دیگر، کسب‌وکارهایی جدید برای تولید خودروهای اشتراکی در کلان‌شهرها شکل خواهد گرفت؛ حال آنکه در مناطق روستایی و حومه، مالکیت خودرو شخصی به‌صرفه‌تر خواهد بود. بنابراین انتظار می‌رود تا سال2030، بازار تقاضای جهانی برای خودرو شخصی، دوقطبی شده و در مناطق حومه برای خودرو شخصی به نسبت کلان‌شهرها تقاضای بیشتری وجود داشته باشد. از دیگر عوامل اثرگذار در انقلاب صنعت خودرو، «کند شدن آهنگ رشد فروش خودرو» است؛ به‌طوری که تحلیل پیش‌رو نشان می‌دهد، رشد طبقه متوسط در جهان و تداوم رشد اقتصادی در کشورهای نوظهور به ویژه در چین و هند منجر به افزایش تقاضای خودروهای اشتراکی می‌شود؛ از این‌رو فروش خودرو دچار افت شده به‌طوری که رشد سالانه فروش خودرو از 3,6درصد به 2 درصد تا سال 2030 خواهد شد.

این پژوهش بیانگر این است که خودروهای برقی با خودروهای معمولی وارد دور جدید از رقابت می‌شوند. البته در این بین عواملی چون «قوانین سختگیرانه‌تر و اعطای مشوق‌هایی چون معافیت مالیاتی، امتیازهای ویژه در رانندگی و استفاده از پارکینگ از یکسو و کاهش قیمت باتری طی یک دهه آتی» بر این فضای رقابتی ‌تاثیرگذار خواهد بود. همچنین خودروهای هیبرید برقی بخش قابل توجهی از خودروهای برقی را شامل خواهد شد؛ از این‌رو موتورهای احتراق داخلی در خودروها، حتی پس از سال 2030 مقبولیت کافی خواهند داشت.

تحلیل‌ها همچنین حاکی از آن است که «ظهور تدریجی خودروهای خودران» از دیگر عواملی است که بر تحول صنعت خودرو در سال 2030 اثرگذار خواهد بود.

 اگرچه خودروهای خودران همچنان با چالش‌های قانونی و فناوری دست به گریبان است؛ اما با این حال مطابق با آمارها تا سال 2030، حدود 15 درصد از خودروهای موجود در دنیا خودران خواهند بود؛ در عین حال به نظر نمی‌رسد این خودروها زودتر از سال 2020 وارد بازار شوند. از سوی دیگر، در این فاصله زمانی، سیستم‌های پیشرفته کمک راننده (ADAS) نقش حیاتی در درک ایده کنترل رانندگی توسط خودروهای خودران ایفا خواهند کرد. طبق برخی سناریوها انتظار می‌رود تا سال 2030، حدود 50درصد از خودروهای سواری دارای درصد بالایی از قابلیت‌های خودرانی و 15درصد آنها تمام خودران شوند.

 ظهور رقبای جدید

از سوی دیگر، ارزیابی‌ها صورت گرفته حاکی از ورود رقبای جدید به بازار خودرو هستند؛ به طوری که تازه‌واردان این بازار تنها بخش‌های خاصی از زنجیره ارزش(نظیر طراحی و نوآوری محصول در قالب سخت‌افزار و نرم‌افزار و خدمات) را که از نظر اقتصادی از جذابیت بیشتری برخوردار هستند، هدف قرار می‌دهند. با این حال انتظار می‌رود، بازیگران جدید مانند شرکت‌های با فناوری و نقدینگی بالا از دگرگونی‌های کنونی سود جسته و از رقبای خود پیشی گیرند. از سوی دیگر، بهره‌گیری از سرویس‌های همسفری آنلاین(از قبیل uber) حضور غول‌های فناوری مثل گوگل و اپل همچنین شرکت‌های نوظهور OEM (مثل تسلا) عرصه‌های مختلفی را برای رقابت خودروسازان و فعالان این صنعت فراهم کرده است.

همچنین براساس این تحلیل از دیگر عوامل اثرگذار این صنعت مهم «بازار درحال گذار است.» از این رو و بنا به پیش‌بینی موسسه مکنزی با توسعه خدمات مربوط به تبادل اطلاعات شامل«اپلیکیشن‌ها، مکان‌یابی و به‌ روزرسانی نرم‌افزار» برای به اشتراک‌گذاری و سفارش اینترنتی خودرو، افزایش هزینه تعمیرات و نگهداری ناشی از برقی ‌شدن خودرو و گسترش فناوری خودروهای خودران، حجم فروش در بازار خودرو تا سال 2030 با جهش 1,5تریلیون دلاری به 6,7 تریلیون دلار افزایش می‌یابد. این درحالی است که در صورت ادامه روند فعلی و عدم توسعه نوآوری و فناوری‌های فوق، حجم فروش محصولات و خدمات پس از فروش در این صنعت تا سال 2030 تنها به 5,2 تریلیون دلار در مقایسه با 3,5تریلیون دلار سال 2015 خواهد رسید.

 استراتژی بازار خودرو ایران در 2030

از آنجا که صنعت خودرو در دنیا درحال تجربه کردن تغییرات جدیدی است اما این صنعت در ایران همچنان به شکل سنتی درحال تولید و فعالیت است. از این رو نیاز به تغییر در مدل‌های تولید خودرو در ایران بیش از پیش احساس می‌شود. از این رو خودروسازان ایرانی در مواجهه با دگرگونی‌ها و برای همسو شدن با مسیر تکاملی صنعت خودرو باید 4عامل«کسب آمادگی برای همسو شدن با تغییرات بازار، تقویت صنایع مرتبط و تجهیز شبکه تامین برای حداقل‌سازی هزینه تدارک عوامل، افزایش درجه انعطاف‌پذیری با تمرکز بر امور تحقیق و توسعه، طراحی مهندسی و توسعه سیستم‌های نرم‌افزاری و تنوع‌بخشی خدمات پس از فروش در طول چرخه عمر محصول» را مد نظر داشته باشند.

مطابق با گزارش منتشر شده، نخستن محور مهم این است که بازار خودرو دیر یا زود با ظهور مدل‌های جدید کسب وکار مانند خودروهای خودران و خودروهای برقی با تحولاتی جدی مواجه خواهد شد. بنابراین خودروسازان ایرانی با توجه به ذائقه مصرف‌کنندگان به تغییر ساختار جمعیتی و تاثیر آن بر چشم‌انداز فروش خودرو توجه کنند. از سوی دیگر ‌خودروسازان ایرانی باید از طریق انعقاد قراردادهای سرمایه‌گذاری مشترک با خودروسازان مطرح جهان (به شرط انتقال فناوری‌های نوین) خود را با این تغییرات همراه کنند و با توجه به عمق توانمندی‌های طراحی و تولیدی داخلی، خود را به پلتفرم تولید خودروهای آتی تبدیل کنند.

دومین محوری که باید مورد نظر خودروسازان ایرانی قرار گیرد «تقویت صنایع مرتبط و تجهیز شبکه برای حداقل‌سازی هزینه‌ها» است که در این ارتباط توجه به صنایعی همچون باتری‌های جدید و تجهیز آنها به دانش روز می‌تواند دستاوردهای قابل توجهی در زمینه توانمندسازی خودروسازی برقی در داخل ایفا کند. همچنین براساس گزارش منتشر شده، ساماندهی بخش قطعه‌سازی و تنظیم استانداردهای حاکم در آن بخش به صورت استانداردهای روز انگیزه بیشتری برای مشارکت خارجیان و بهره‌گیری از ظرفیت‌های ساخت داخل در فرآیند سرمایه‌گذاری مشترک به وجود

می‌آورد. از سوی دیگر افزایش درجه انعطاف‌پذیری با تمرکز بر امور تحقیق و توسعه، طراحی مهندسی و توسعه سیستم‌های نرم‌افزاری» دیگر عاملی است که باید مدنظر خودروسازان ایرانی قرار گیرد و فعالان صنعت باید با هدف انتفاع و سوددهی از تغییرات و مواردی چون به روزرسانی سیستم نرم‌افزاری، جذب نیروهای متخصص و اتخاذ مدل‌های جدید تحقیق و توسعه را در دستور کار خود قرار دهند. آخرین راهکار پیشنهادی به خودروسازان ایرانی«تنوع‌بخشی خدمات پس‌از فروش در طول چرخه عمر محصول» است که براساس آن حفظ سهم بازار و بهره‌مندی از فرصت‌های سودآور مستلزم تغییر جایگاه بنگاه از تامین‌کننده سخت‌افزار به ارائه ‌دهنده خدمات یکپارچه مسافرت شهری است. از این رو خودروسازان باید همچون شرکت‌های نرم‌افزاری، رضایتمندی مشتری در طول چرخه عمر محصول را تضمین کنند. در نهایت اینکه فعالان صنعت حمل و نقل در ایران اعم از خودروسازان، ارائه‌دهندگان خدمات حمل و نقل، قانونگذاران و دولت ‌باید همواره به این مساله توجه داشته باشند که جهان همواره درحال تغییر است و جهان نوین منتظر کسی نمی‌ماند و کسانی که نتوانند خودشان را با تحولات و تغییرات وفق دهند از قافله عقب خواهند ماند. بر همین اساس کم توجهی به ترویج استفاده از خودروهای دوستدار محیط زیست و به خصوص خودروهای تمام الکتریکی، توسعه سرمایه‌گذاری‌های مشترک در جهت انتقال فناوری‌های نوین و همکاری با خودروسازان مطرح جهانی در راستای توسعه محصول مطابق با تحولات پیش رو تنها سبب جا ماندن از قطار سریع‌السیر پیشرفت فناوری در جهان و توقف طولانی‌مدت در ایستگاه‌های متروکه خواهد شد.