اصالت پراگماتیسم
منصور بیطرف
«آدام رابرتز» نویسنده این گزارش که عنوان اصلی آن «علم اقتصاد مودی قدرتمند» است به رابطه نخست‌وزیر فعلی کشور و اقتصاد هند می‌پردازد. نکته مهمی که در این گزارش به چشم می‌خورد، شاخص‌هایی است که وضعیت فعلی هند را نشان می‌دهد. براساس این گزارش، مقایسه‌یی که میان هند فعلی و هند زمان «سینگ»، نخست‌وزیر قبلی هست این است که اقتصاد زمان «سینگ» بسیار پرقدرت‌تر و بارونق‌تر بود. اما سوال این است که چرا مردم هند هنوز از مودی نارضایتی نشان نمی‌دهند؟
پاسخ این سوال را در واقع می‌توان به برخورد فعلی مودی با مردم هند دانست. واقعیت مردم هند آن است که مردم آنجا خیلی شعار‌پردازی را دوست دارند. کسی اگر گزافه‌گویی کند بیشتر موردپسند آنها واقع می‌شود تا کسی که واقع‌بینانه‌تر حرف بزند. این تمایزها را می‌شود در فیلم‌های هندی هم دید. معروف است که می‌گویند اگر در فیلم هندی قهرمان فیلم بدون دلیل کشته شود یا بمیرد مردم سینما را به آتش می‌کشند. درواقع تفاوت مودی با سینگ در همین است. آن‌طور که آدام رابرتز می‌نویسد، مردم هند از گزافه‌گویی‌های مودی خوش‌شان می‌آید. اینکه هند را می‌خواهد به 5قدرت اول جهان تبدیل کند یا هزاران شهرک اینترنتی تا پایان سال 2019 بسازد، رویاهایی است که مردم هند را بیشتر جلب می‌کند. برای مردم هند شاید این باور کردنی نباشد که سه سال از دولت مودی گذشته است اما نرخ بیکاری نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش هم داشته است، چون آنها شعارهای مودی را بیشتر می‌پسندند تا عمل‌گرایی فردی مانند سینگ را.
در واقع این شیوه‌یی است که در همه کشورها توسط پوپولیست‌ها جاری و ساری است. یعنی مردم بیشتر حول کسی جمع می‌شوند که از رویاهای‌شان حرف می‌زند تا کسی که بیاید و واقعیت‌ها را بگوید. اما چه کسی باید آنها را تنظیم کند تا بدانند واقع‌گرا و عمل‌گرا برای کشور بهتر کار می‌کند تا رویاپرداز؟ چه کسی وظیفه آن را دارد تا مردم را متوجه این امر سازد؟ در دنیای مدرن این وظیفه برعهده احزاب گذاشته شده است. اما همین احزاب هم در برخی موارد کم می‌آورند و مجبور می‌شوند از اصول خود پایین بیایند و از فردی مانند ترامپ یا مودی حمایت کنند و این فرد نوعی را کاندیدای خود سازند. گذشتن از اصول در این موارد بسیار سخت است به‌طوری که بسیاری کم می‌آورند و نمی‌توانند استقامت کنند و مجبورند صحنه را واگذار کنند. اما هزینه انتخاب این افراد بدون شک برای هر کشوری بسیار بالاست.
در ایران درآمدهای 700میلیارد دلاری نفت در دوره احمدی‌نژاد معلوم نیست کجا هزینه شد، چون نه رشدی به وجود آمد و نه رونقی و در هند هم سرمایه‌گذاری‌ها معلوم نیست کجا هزینه می‌شود چون نه رشد متناسبی حاصل شده و نه نرخ بیکاری کاهش یافته است. به هر حال همان‌طور که هراکلیتوس حدود 2600سال پیش گفته، «کاراکتر هر فرد سرنوشت او را می‌سازد» اگر می‌خواهیم سرنوشت خودمان را خوب بسازیم، فرصت‌های گران‌قدری که نصیب‌مان شده -مثل قرارداد توتال- و همیشه هم پیش نمی‌آید را از دست ندهیم و نگذاریم از دست‌مان بربایند. تداوم مسیر این فرصت‌سازی‌ها را می‌توان در کابینه آینده پیدا کرد.
