امریکا به ریاض و متحدانش پشت کرد
گروه جهان| طلا تسلیمی|
وزیر خارجه امریکا از همسایگان قطر درخواست کرد با پایان دادن به تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور، گامی مثبت در مسیر حل اختلافات بردارند. ساعاتی پس از این اظهارات رکس تیلرسون، شیخ تمیم بن حامد آل ثانی، امیر قطر نیز در نخستین سخنرانی خود از زمان بروز مناقشات، گفت‌وگو برای حل بحران را خواستار شده است. عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر ماه گذشته قطر را به تامین مالی گروه‌های افراطی و حمایت از تروریسم متهم و روابط خود با این کشور را قطع کردند. گروه‌های مدافع حقوق بشر معتقدند که چنین اقدامی به شهروندان و ساکنان قطری آسیب می‌رساند و نقض حقوق بشر محسوب می‌شود و از این رو تحریم و محاصره باید هر چه سریع‌تر پایان یابد.
رکس تیلرسون در حمایت از دوحه
وزیر خارجه امریکا جمعه سعی کرد همسایگان قطر را به میز مذاکره بازگرداند و گفت که این کشورها می‌توانند با لغو تحریم‌های اقتصادی اعمال شده علیه قطر، گامی مثبت در جهت حل اختلاف‌ها بردارند. به گزارش«گاردین» رکس تیلرسون افزود که تلاش‌های تحت رهبری عربستان سعودی برای انزوای قطر، تاثیر منفی بر مردمان این کشور داشته است. وی ابراز امیدواری کرد که همسایگان قطر به نشانه حسن نیت خود تحریم‌ها را لغو کنند.
اظهارات تیلرسون نشانه آشکار رویگردانی امریکا از عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر و بحرین از زمان آغاز مناقشات محسوب می‌شود و حتی اگر تیلرسون با برخی انگیزه‌های آنها موافق باشد، باز همچنین اظهارنظری از سوی وزیر خارجه امریکا سبب می‌شود که این کشورها در اتحاد علیه قطر در تلاش برای یافتن راهبرد دیپلماتیک جدید به تقلا بیفتند.
امارات اخیرا اعلام کرده بود که انتظار یک بن‌بست طولانی‌مدت در مناقشات را دارد همچنین تاکید کرده بود که برای فراهم آوردن امکان مذاکره، تحریم‌ها علیه قطر را تسهیل نمی‌کند. 4 کشور عربی در رویارویی با قطر روی حمایت‌های دونالد ترامپ حساب می‌کردند اما تیلرسون چنین اظهارات شفافی را بدون کسب اطمینان از موضع کاخ سفید بیان نمی‌کرد و همین مساله نشان می‌دهد که چنین حمایتی دیگر وجود ندارد. تیلرسون هفته پیش از قطر تقدیر کرد که به عنوان نخستین کشور در منطقه با امریکا در زمینه پیگیری تامین مالی تروریسم، تفاهمنامه همکاری امضا کرده است. وی روز جمعه در واشنگتن گفت، دوحه با جدیت توافقنامه امضا شده برای رسیدگی به نگرانی‌ها در مورد تروریسم و تامین مالی آن را اجرا می‌کند و کاخ سفید از این مساله خشنود است. تیلرسون افزود: «فکر می‌کنم که آنها(طرف قطری) برای نشستن سر میز مذاکره با 4کشور دیگر و گفت‌وگو در مورد خواسته‌های آنها ابراز تمایل کرده‌اند. آنها بیان داشتند که تمامیت ارضی و عزت همه 5 کشور درگیر در مناقشات باید حفظ شود.»
تیلرسون در دیدار با یوسف بن علوی بن عبدالله، وزیر امور خارجه عمان گفت «نشانه خوبی» خواهد بود اگر 4کشور که بخش اعظم مسیرهای هوایی و تنها مرز زمینی قطر را بسته‌اند و این کشور را به برنامه‌ریزی برای دریافت محموله‌های ضروری از دیگر کشورها مجبور کرده‌اند، تحریم‌ها را لغو کنند.
انور گرگاش، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی روز جمعه از اقدام اخیر قطر در مقابله با تروریسم استقبال کرد اما گفت:«برای قطر عاقلانه‌تر این است که در راستای کاهش بحران با همسایگان عرب خود، گرایش و جهت‌گیری سیاسی‌اش را به کلی تغییر دهد.» 4 کشور عربی در روزهای اخیر سعی داشتند با تاکید بر فهرست 6 موردی خواسته‌ها از قطر، موقعیت دیپلماتیک خود در واشنگتن را تقویت کنند. این درحالی است که فرانسه، آلمان و بریتانیا در تلاش برای میانجی‌گری و عمل به عنوان تضمین‌کننده هر گونه توافق احتمالی، دیپلمات‌هایی را به حاشیه خلیج فارس اعزام کرده‌اند. رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه که متحد قطر محسوب می‌شود نیز امروز در تلاش‌هایی مشابه به منطقه سفر کرد. کشورهای منطقه مدعی هستند که قطر توافقنامه قبلی امضا شده در سال 2013 را لغو کرده و از این رو برای نظارت بر توافقنامه جدید به یک طرف سوم نیاز است. این درحالی است که بر مبنای بازنگری جهانی تروریسم توسط وزارت امور خارجه امریکا در سال 2016 نمی‌توان انتقاد چندانی به تلاش‌های قطر در شکست تروریسم وارد دانست اما انتقادهای زیادی به سیاست‌های عربستان سعودی وارد است.
استقبال امیر قطر از موضع‌گیری امریکا
شیخ تمیم بن حامد آل ثانی گفت‌وگو با کشورهای همسایه برای حل بحران سیاسی را خواستار شد. امیر قطر گفت که با وجود «محاصره» ناعادلانه از سوی عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر، زندگی در قطر طبق روال عادی پیش می‌رود. به گزارش«ایندیپندنت» وی در این سخنرانی تلویزیونی که ساعاتی پس از اظهارات تیلرسون صورت گرفت، افزود:«قطر بی‌وقفه و بدون در نظر گرفتن هیچ امتیازی با تروریسم می‌جنگد و جامعه بین‌المللی این مساله را دریافته است.» تیلرسون اوایل ماه جاری میلادی در یک سری سفرهای دیپلماتیک توافقنامه‌یی با قطر درخصوص مبارزه با تروریسم به امضا رسانیده بود؛ این اقدام همچنین در راستای پیشبرد تلاش‌های کویت برای حل بحران در حاشیه خلیج فارس صورت گرفت. کشورهای عربی در مورد این توافقنامه به طور رسمی اظهارنظر نکردند اما یک مشاور دربار سلطنتی سعودی آن را سندی بی‌ارزش توصیف کرد.
مناقشات بر سر اتهامات در مورد حمایت قطر از گروه‌های افراطی ازجمله در سوریه و لیبی همچنین میزبانی شماری از اعضای اخوان‌المسلمین و پس از افشای متن سخنان شیخ تمیم در پی هک شدن پایگاه اینترنتی خبرگزاری رسمی این کشور آغاز شد که البته دوحه آنها را رد کرده است. هفته گذشته «واشنگتن‌پست» به نقل از مقامات اطلاعاتی امریکا نوشت که امارات متحده عربی در برنامه‌ریزی برای هک کردن رسانه‌های اجتماعی و پایگاه‌های خبری قطری دست داشته و اظهارنظرهای نادرستی را در این زمینه منتشر کرده که البته امارات نیز این اتهامات را نپذیرفته است. شیخ تمیم در ادامه اظهارات خود، تحریم‌ها علیه قطر را کمپین از پیش برنامه‌ریزی شده و تهاجم علیه سیاست خارجی این کشور توصیف کرد و گفت: «برنامه‌ریزهای این تحریم‌ها بیانیه‌هایی را جاسازی کردند تا اذعان عمومی و کشورهای جهانی را فریب دهند.» امیر قطر وعده داد که در مقابل تحریم‌ها ایستادگی می‌کند و گفت که به دولت دستور داده که قطری‌ها بیشتر به خود متکی باشند. وی با ترغیب کشورها به گفت‌وگو افزود:«زمان آن رسیده که مردم را از مناقشات سیاسی جدا کنیم.»
نظارت گروه‌های حقوق بشری بر تحریم قطر؟
به نظر می‌رسد که اظهارات تیلرسون طرف‌های سیاسی و گروه‌های فعال را به یک میزان تحت تاثیر قرار داده است. گروه اتحاد برای آزادی و عزت در بروکسل روز جمعه با انتشار بیانیه‌یی اعلام کرد که می‌خواهد بر گزارش‌های مبنی بر موارد نقض حقوق بشر در قطر در پی تحریم‌های اعمال شده علیه این کشور از سوی همسایگان عرب به طور مستقیم نظارت داشته باشد. این گروه در بیانیه خود افزود: «محاصره با اصول عدم مداخله در امور داخلی یک کشور به ویژه با اصول عدم استفاده از زور و تهدید علیه دیگر کشورها، احترام متقابل و همزیستی با کشورهای همسایه در صلح مغایرت دارد.» این گروه مدافع حقوق بشر در نظر دارد تا ناظرانی از 20کشور ازجمله بریتانیا و فرانسه را برای جمع‌آوری اظهارات خانواده‌ها و اشخاص آسیب‌دیده از تحریم‌ها به قطر اعزام کند.
