اثر قرارداد ایران با توتال بر تشکیل اوپک گازی

گروه انرژی|

هر چند در نام، مجمعی به‌نام GECF (مجمع کشورهای صادرکننده گاز) وجود خارجی دارد اما در عمل، میان کارکرد این مجمع و اوپک به‌عنوان سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام، فاصله زیادی است. این فاصله از تفاوت ساز و کار قیمت‌گذاری محمولات صادراتی نفت خام و محمولات صادراتی گاز که حالا بیش از هر چیز در قالب LNG است ناشی می‌شود. اما ممکن است چنین وضعیتی در آینده دستخوش تغییر شده و درواقع مجمع کشورهای صادرکننده گاز نیز بتواند نقشی مشابه اوپک در بازار LNG بیابد. این نکته‌یی است که چندی پیش پایگاه اینترنتی گلوبال ریسرچ به آن اشاره کرده و ریشه آن را در قراردادهای میلیارد دلاری ایران در میدان‌های گازی خود دانسته است که بازار LNG را با مازاد عرضه قابل‌توجهی روبه‌رو می‌کند.  در متن این خبر که ایسنا آن را ترجمه کرده، آمده است که غول انرژی فرانسوی توتال ماه گذشته قراردادی به ارزش 4.8 میلیارد دلار برای توسعه میدان گازی پارس‌جنوبی ایران به همراه چین و شرکت‌های انرژی ایرانی امضا کرد. این قرارداد نخستین سرمایه‌گذاری بزرگ یک شرکت غربی در دوران پساتحریم است و آن‌طور که کارشناسان می‌گویند ممکن است برای فرانسه فرصت منحصری برای گسترش سرمایه‌گذاری‌هایش در قطر که در بزرگ‌ترین میدان گازی جهان با ایران سهیم است، فراهم کند. قطر که در حال حاضر بزرگ‌ترین صادرکننده LNG جهان است، چندی قبل اعلام کرد قصد دارد صادرات گاز خود را به میزان ۳۰درصد افزایش دهد، بنابراین واضح است که به سرمایه‌گذاری‌های بیشتری برای انجام چنین پروژه‌یی نیاز دارد و توتال فرانسه ممکن است شریک ایده‌آلی برای این منظور باشد.  

در حالی که همه این اتفاق‌ها در جریان است، هند ۱۱میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای توسعه میدان گازی فرزاد B به ایران پیشنهاد کرده که آن را بهترین پیشنهاد توصیف کرده است. اگرچه هنوز ایران تصمیم نگرفته پیشنهاد هندی‌ها را قبول یا رد کند با این ‌همه چنین پیشنهادی قیمت مبنایی را که‌ تهران از دهلی‌نو یا متقاضی دیگری برای این پروژه دریافت خواهد کرد، تعیین می‌کند.  در مجموع می‌توان انتظار داشت که قیمت LNG در آینده به محض اینکه تولید سرمایه‌گذاری‌های گازی بزرگ ایران و قطر آغاز و به اشباع عرضه منجر شود، کاهش پیدا کند. به‌علاوه، پاپوا گینه‌نو و موزامبیک که هر دو پتانسیل LNG عظیمی دارند و پروژه‌های LNG یامال و ساخالین روسیه نیز قرار است در سال‌های آینده وارد بازار شوند که همه آنها قیمت گاز طبیعی مایع را پایین خواهند برد. با این ‌همه هزینه‌های فرآوری و حمل برای LNG همچنان به شکل غیرمعمولی بالا هستند، بنابراین تا زمانی که هزینه‌ها با معرفی فناوری جدید یا با تولید در مقیاس صنعتی کاهش پیدا نکند، مطمئنا قیمت‌ها در یک سطح یا سطح دیگری به کف خواهند رسید.

با این‌ همه، عکس این موضوع برای نفت صدق می‌کند زیرا این کالا سقف قیمتی دارد که نمی‌توان بدون کنترل استخراج گاز پرهزینه شیل امریکا از آن عبور کرد و قیمت‌ها را دوباره پایین آورد. آنچه از همه جالب‌تر است، این است که قیمت‌های نفت و گاز با یکدیگر تعیین می‌شوند، بنابراین باوجود اینکه عوامل متفاوتی بر هر یک از این منابع تاثیر می‌گذارد، تحت‌تاثیر کف و سقف قیمت دیگری قرار می‌گیرد.  قیمت نفت به‌دلیل توافقی که اوپک و شرکای مهم این سازمان در سال گذشته داشتند، نسبتا تثبیت شده اما هیچ سازمان مشابه یا همکاری میان بزرگ‌ترین بازیگران گاز طبیعی جهان وجود ندارد و ممکن است اشباع عرضه و کاهش قیمت قابل پیش‌بینی که بازار LNG به آن دچار می‌شود، این تولیدکنندگان را وادار کند «اوپک گازی» خود را تشکیل دهند و برای اجرای تدابیر قیمت‌گذاری با یکدیگر همکاری کنند.  

براساس گزارش پایگاه اینترنتی گلوبال ریسرچ، نکته مهم در اینجا این است که قراردادهای گازی چند میلیارد دلاری که ایران امضا کرده یا سرگرم مذاکره درباره آنهاست، ممکن است با اشباع عرضه LNG عوامل بنیادین بازار را تحت‌تاثیر قرار دهند و به سقوط قیمت منجر شوند و تشکیل یک «اوپک گازی» میان روسیه، ایران و قطر برای تثبیت بازار را به‌دنبال داشته باشند.