مصوبه دولت برای رسمیت یافتن تومان به‌جای ریال

خداحافظی با ریال جدی‌تر شد

گروه بانک وبیمه| احسان شمشیری|  

براساس لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور که روز یک‌شنبه در جلسه هیات وزیران بررسی شد، واحد پول ایران تومان و برابر 10ریال تعیین شد.

به گزارش «تعادل» هیات وزیران در جلسه عصر یک‌شنبه خود به ریاست حسن روحانی رییس‌جمهوری، گزارش کمیسیون اقتصاد را در خصوص لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور بررسی کرد. در لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور به احکامی درباره نظارت، مقررات انتظامی، صندوق حمایت سپرده‌ها، توقف، بازسازی، ورشکستگی، انحلال و تصفیه بانک‌ها و موسسات اعتباری پرداخته شده است.

بر اساس این گزارش، هدف از این لایحه تامین ثبات، سلامت و پایداری نظام پولی و بانکی بر مبنای موازین شرعی و صیانت از منافع سپرده‌گذاران است که مشتمل بر اقدامات مناسب به‌منظور برون‌‌رفت موسسات اعتباری از شرایط نامطلوب، نحوه رسیدگی به تخلفات موسسات اعتباری و اقدامات مقتضی در زمان ورشکستگی این موسسات است.

همچنین برای تضمین سپرده‌های اشخاص در موسسه اعتباری به صندوق ضمانت سپرده‌ها اجازه داده شده با رعایت شرایط مقرر در این لایحه به فعالیت‌های خود ادامه دهد که بر این اساس عضویت تمام موسسات اعتباری در این صندوق الزامی است.

علاوه بر این برای کمک به پیشرفت حرفه بانکداری، اعلام موارد عملکرد غیرحرفه‌یی اعضا به بانک مرکزی، تصمیم‌گیری و اقدام در جهت پیشگیری از رقابت ناسالم و غیرمنصفانه بین اعضا، هماهنگی و تصمیم‌گیری در خصوص نحوه تبلیغات و اطلاع‌رسانی بانکی در چارچوب مقررات بانک مرکزی، تشکیل هیات‌ داوری با ضمانت اجرا در جهت حل اختلاف بین اعضا و مشتریان و ارائه نظرات مشورتی به اعضا، کانون بانک‌ها با مشارکت موسسات اعتباری که در ایران فعالیت می‌کنند، تشکیل شده و تمام موسسات اعتباری ملزم به عضویت در کانون بانک‌ها هستند.

بر پایه این لایحه واحد پول ایران تومان و برابر 10 ریال تعیین شد، ‌گر چه در فرآیند نهایی شدن بررسی و تصویب لوایح بانک مرکزی در جلسه هیات دولت بار دیگر موضوع تبدیل واحد پول ملی از ریال به تومان مورد تاکید قرار گرفته، اما این تغییر هنوز رسمیت پیدا نکرده و برای عملیاتی شدن به مصوبه مجلس نیاز دارد. بنابراین تا زمانی که لایحه موجود مورد تایید مجلس قرار نگرفته و سازوکار اجرای آن از سوی بانک مرکزی تعیین نشده، واحد پول ملی همچنان ریال خواهد بود.

از جمله مواردی که مورد اشاره قرار گرفت لایحه تغییر پول ایران از ریال به تومان و تعیین آن بر اساس ۱۰ریال بود. بعد از اعلام نتیجه جلسه هیات دولت بار دیگر خبر تبدیل واحد پول ملی از ریال به تومان مورد توجه قرار گرفته و حتی دبیر هیات دولت در یادداشتی با اشاره به مصوبات مهم برای ارتقای نظام بانکی این‌گونه اعلام کرد که بر اساس این لایحه واحد پول رسمی کشور، تومان و معادل ۱۰ریال تعیین شد. موضوعی که مدت‌ها قبل از سوی مردم و در تمام مبادلات پولی مورد استفاده بود، یعنی کاربرد واحد تومان به جای ریال رسمیت یافت.

 بهترین زمان برای حذف 3یا 4صفر

بسیاری از کارشناسان با اشاره به کم‌سابقه‌ترین سال‌های کاهش تورم در 4 سال اخیر و رسیدن نرخ تورم به 10درصد معتقدند که با توجه به عدم استفاده از 4 صفر در مبادلات پولی و بازار، ضروری است که از فرصت کاهش تورم برای حذف 4 صفر و اعتبار بخشیدن به پول ملی استفاده شود، زیرا در سال‌های 96 به بعد به دلیل ناگزیربودن دولت در افزایش حجم نقدینگی و رشد مطالبات معوق و افزایش تسهیلات‌دهی بانک‌ها به علت رکود حاکم بر بخش‌های اقتصاد شاهد افزایش نرخ تورم خواهیم بود و در آن صورت اقتصاد ایران مجبور است که 5 تا 6 صفر اضافی را با خود گردش دهد.

در حالی که اکنون جامعه، بازار، خریدار و فروشنده آماده پذیرش حذف 4 صفر هستند و تا دیر نشده دولت روحانی باید این رفرم پولی و اصلاح بازار پول را در دستور کار قرار دهد و در کنار لوایح دوقلو و سایر اقدامات اصلاح بانکداری و بازار پول حذف 4 صفر نیز انجام شود.

اگر دولت قرار است که هزاران میلیارد تومان برای جایگزین کردن تومان خرج کند، بهتر است همزمان به پول ملی اعتبار بدهد و 1000تومان یا 10هزار ریالی و پول جدید را سکه ضرب کند و از 20تومانی و 50تومانی و 100تومانی جدید رونمایی شود تا پول کشور هم اعتبار کسب کند.

از آنجا که از 700سال پیش و حمله مغولان از واژه تومان به معنای 10هزار سرباز یا یک‌تومان سرباز وارد ادبیات ایران شد و یک تومان معادل 10هزار دینار طلا بود، اما امروز اگرچه آن ارزش قبل را ندارد ولی همچنان در کوچه و بازار استفاده می‌شود و لازم است که عملا با حذف چهار صفر به پولی جدید و معتبر و متداول تبدیل شود تا خیال همه مردم از بازاری تا حسابدار و بانکدار را راحت کند و یک پول معتبر در گفتن و نوشتن را تجربه کنیم.

 تغییر واحد پولی کشور

محمدرضا پورابراهیمی رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به مصوبه اخیر هیات دولت مبنی بر تغییر واحد پولی کشور از ریال به تومان گفت: نکته‌یی که شب گذشته درباره تبدیل ریال به تومان بیان شد، پیشنهاد دولت این است که یک صفر از واحد پول ملی حذف شود و یک عبارت هم تغییر کند. وی افزود: با توجه به آثار تورمی در اقتصاد در سال گذشته، پیشنهاد ما در کمیسیون اقتصادی این است که 4صفر از پول ملی حذف و پول‌مان سبک‌تر شود، البته در محاسبات اقتصادی در بخش واقعی اقتصاد، چه یک صفر و چه 4صفر حذف شود، در قدرت خرید مردم تاثیری نمی‌گذارد.

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس به بخشی از مزایای حذف 4 صفر از پول ملی اشاره و تاکید کرد: محاسبات و نگهداری حساب‌‌ها از طریق حذف 4 صفر از پول ملی کشور ساده‌تر و فضای روانی بهتری ایجاد می‌شود.

پورابراهیمی در پاسخ به این سوال که آیا شما به عنوان رییس کمیسیون اقتصادی مجلس با تغییرات واحد پولی و لایحه‌یی که دولت در این بخش تصویب کرده، موافقید یا خیر؟ گفت: ما با کلیات این مصوبه موافقیم و بنده نیز معتقدم که واحد پولی ما حتما باید تغییر کند، روش فعلی، نحوه نگه‌داری حساب‌ها را نیز دچار مشکل کرده است.

براساس اخبار قبلی در سال گذشته، اعلام جایگزینی تومان اصلا موضوع جدیدی نبوده است چراکه در آذر ماه سال گذشته هیات دولت در جریان بررسی لوایح بانکی، موضوع تبدیل واحد پولی از ریال به تومان را مورد بررسی و تصویب قرار داده بود، این درحالی است که در لایحه پیشنهادی بانک مرکزی و براساس بند«ب» ماده(۲) آن این تغییر مطرح نیز نشده و واحد پول ایران ریال اعلام شده بود.

طرح موضوع تصویب تغییر واحد پول ایران در جلسه سال گذشته هیات دولت که به یک‌باره شکل گرفت موجب ایجاد ابهاماتی بین مردم و حتی مسوولان شد به گونه‌یی که حتی در مواردی این مصوبه را اجرایی شدن سیاست حذف صفر از پول ملی دانستند. به گفته مسوولان بانک مرکزی، این موضوع در لوایح دوقلو بانکی و قانون بانک مرکزی و پولی و بانکی نیز دیده شده تا تومان جایگزین ریال شود. این درحالی بود که در فاصله کوتاه با واکنش رییس کل بانک مرکزی و قائم مقام وی تاکید شد که تبدیل ریال به تومان به هیچ عنوان به معنای ورود به سیاست حذف صفر نبوده و کاملا با یکدیگر متمایز هستند. همچنین اعلام شد که این مصوبه هیات دولت در راستای احترام به عرف جامعه بوده و نباید آن با بحث حذف صفر خلط شود.

برخی مدیران بانک مرکزی نیز در سال گذشته اعلام کردند که موضوع حذف ریال نبوده بلکه حذف دینار مطرح شده و همچنان ریال به عنوان واحد پولی مطرح است. در صورتی که واحد پول ملی به تومان تبدیل شود، این سیاست بنابر آنچه که مقامات بانک مرکزی مورد تاکید قرار دادند، آثار اقتصادی ازجمله تورم یا اثرگذاری بر سایر شاخص‌های کلان اقتصادی را به دنبال نخواهد داشت و تنها موجب تسهیل مبادلات و برگشت به فضای عرفی جامعه می‌شود چراکه اکنون نیز مردم در امور روزانه خود و مبادلات به غیر از مسائل بانکی تمام امور مالی خود را بر واحد تومان انجام می‌دهند.

همچنین با تبدیل ریال به تومان باید اصلاحاتی در برخی بخش‌ها مانند دفاتر حسابداری، چاپ اسکناس، دسته چک یا ضوابط نگهداری حساب‌ها در بانک‌ها انجام شده و به تومان تبدیل شود در عین حال که در بانکداری الکترونیک نیز تغییرات ایجاد خواهد شد که در مجموع موجب ایجاد مشکلی برای مردم نمی‌شود و حسابداری و حسابرسی و مبادلات مردم چه در گفتار و چه در نوشتن مبالغ را ساده‌تر خواهد کرد. زیرا اکنون کوچک‌ترین واحد پولی ایران یک تومان است که 1000تومان گفته می‌شود و 10هزار ریال نوشته می‌شود.

یکی دیگر از مواردی که در تغییر واحد پول ملی مورد توجه است، تغییرات اعمال شده برای چاپ اسکناس‌های جدید خواهد بود که نسبت به اسکناس‌های فعلی یک صفر کمتر خواهد شد. آن طور که پیش‌تر بانک مرکزی اعلام کرده در صورت اجرایی شدن قانون، اصلاحاتی جزیی در چاپ اسکناس‌ها اعمال شده و به تدریج وارد چرخه پولی خواهد شد بنابراین قرار بر این نیست که با تبدیل ریال به تومان به یک‌باره تمامی اسکناس‌های موجود حذف شود.

حذف صفر از پول ملی سال‌هاست که در ایران مطرح بوده و در دوره ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد، هم مطرح شده بود. بانک مرکزی ایران در آن دوره حتی درباره نام واحد پولی آینده با راه‌اندازی سایت «طرح اصلاح پول ملی» نظرخواهی از شهروندان را آغاز کرد اما در نهایت این طرح ناتمام ماند. در زمان ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد، حذف صفرهای ریال به عنوان یکی از عوامل کنترل تورم بالای آن زمان مطرح می‌شد.

حسن روحانی، رییس‌جمهوری کنونی ایران یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های اقتصادی دولت خود را تک رقمی کردن نرخ تورم می‌داند و با دلگرمی گام اول برای حذف یک صفر از پول این کشور را برداشته است. این موضوع بیشتر تبعات مثبت دارد تا تبعات منفی. تبعات منفی این طرح کوتاه‌مدت است. این طرح برای این است که مردم را از سردرگمی بین ریال و تومان راحت کند، تومان انتخاب شد برای اینکه مردم با این واحد پول راحت‌تر هستند. تغییر واحد پول از ریال به تومان مردم را از مشکلات حقوقی راحت خواهد کرد.

این مصوبه باید در قالب لایحه صورت گیرد و نمایندگان آن را تصویب کنند. این طرح باید در مرکز پژوهش‌های مجلس هم مطرح می‌شد تا مورد بررسی قرار گیرد تا این طرح به‌ صورت جامع‌تر و دقیق‌تر اجرا شود. حذف صفر از پول ملی کشور حدود 15سال است که به صورت پیوسته از یک صفر تا 4صفر مطرح می‌شود. در این مدت موافقان و مخالفان بسیاری در رابطه با این مساله اظهارنظر کرده‌اند.

موافقان اعتقاد دارند با این کار اقتصاد ایران واقعی‌تر می‌شود زیرا با حذف صفر از پول ملی بخشی از هزینه‌های نظامات بانکی کشور کم می‌شود و به مثبت شدن نظام پولی و بانکی کمک می‌کند.

برخی دیگر هم می‌گویند، دولت قصد دارد با چنین کاری در نهایت بازار را تست کند و واکنش آن را دریابد و شاید هم تصمیم دارد پروژه حذف 3صفر را فعلا و تا مدتی از دهان مردم بیندازد و به همین دلیل تصمیم گرفته تا با حذف یک صفر مدتی حذف‌ صفرهای زائد را به تعویق بیندازد.

با توجه به نقطه نظرهای مختلف کارشناسان به نظر می‌رسد، حذف صفرهای زائد از پول ملی گرچه ممکن است تاثیر محسوسی در اقتصاد ایران نداشته باشد ولی با توجه به اینکه صفرهای زائد مبادلات را بسیار دشوار کرده، این موضوع ضروری می‌نماید و دولت بهتر است در جهت آن اقدام کند.