راه تدبیر بسته نیست

«آندره مالرو» در کتاب «ضدخاطرات» خود یک روایت بودایی دارد. او می‌نویسد که «فیل خردمندترین جانوران است زیرا یگانه جانوری است که زندگی‌های پیشین خویش را به یاد می‌آورد. از این رو زمانی دراز آرام می‌ایستد و درباره گذشته‌اش می‌اندیشد.» اندیشیدن به گذشته و ارزیابی کردن آن بهترین کار و رفتاری است که می‌توان کرد. به گفته «مارک ورنون» تامل در گذشته و رد عادات و خوی‌های ناپسند، ‌فضیلتی است که هر فرد عاقل و باخرد باید انجام دهد. در اصل ما نباید در گذشته خود زندگی کنیم بلکه باید از گذشته عبور کنیم و چراغی بر فراز راه آینده برافروزیم.  دیروز آخرین روز کاری دولت یازدهم بود و از امروز که تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری صادر می‌شود و روز شنبه که با مراسم تحلیف کار دولت دوازدهم شروع می‌شود بد نیست مانند فیل آندره مالرو به چهار سال گذشته بیندیشیم و نقاط ضعف و قوت دولت یازدهم را ارزیابی کنیم.  اینکه دولت چه بود و چه کرد را به‌طور مشروح در صفحه 9 آورده‌ایم، ‌اما نباید از فضیلت انصاف عبور کنیم که دولت یازدهم با وجود تمام فشارهای سیاسی که در درون وجود داشت، توانست آوارهایی را از روی اقتصاد بردارد که بدون همت و غیرت مردم و کارشناسان این اتفاق بدون شک روی نمی‌داد. چه کسی می‌تواند منکر این شود که رشد منفی 6.8درصدی و تورم بیش از 40 درصدی چه بلایی سر اقتصاد و رکود ناشی از آن آورده است؟ که می‌توانید گزارش مشروح آن را در صفحه 3 امروز بخوانید. چه کسی می‌تواند منکر تحریم‌هایی شود که از قِبَل ندانم‌کاری‌های دولت قبل بر ایران تحمیل شد و خسارت زیانباری را بر کشور وارد کرد که فقط یک قلم آن در حوزه فروش نفت بالغ بر 188 میلیارد دلار بوده که گزارش مفصل آن در گزارشی که صندوق بین‌المللی پول درباره ایران نوشته، آمده است. دستاوردهایی که عملا دولت یازدهم در حوزه انرژی به دست آورده را فقط می‌توان با دوره دولت سازندگی پس از جنگ مقایسه کرد. طلب‌های کلان بخش نیرو و مازاد نیروهایی که در صنعت نفت وجود داشتند –یادداشت صفحه 15 را بخوانید– فقط بخش کوچکی از آوارهایی بود که از دولت قبل به ارث رسیده بود. اما اینها مانع از آن نشد که دولت نباید به سمت نوسازی و ابداع قراردادهای نفتی نرود تا ایران از توسعه صنعت نفت و گاز محروم نشود. واقع امر آن است که تدوین الگوی جدید قراردادهای نفتی بود که توانست راهگشای مسیری شود که جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در صنعت نفت به سهولت انجام گیرد و راه را برای توسعه بعدی که قرار است در دولت دوازدهم ادامه یابد، باز کند. اکنون ایران به خاطر سه سال و نیم کار سخت روی تدوین این قراردادها و چکش‌کاری‌هایی که روی آن شد صاحب یک الگوی قراردادی است که می‌تواند دیگر الگوهای قراردادی منطقه را به رقابت فرا خواند.

تنها در بخش صنعت نفت نبود که دولت یازدهم توانست موانع را بردارد. در بخش هوایی و نوسازی ناوگان هوایی –بحث‌های ریلی و جاده‌یی فرصت دیگری را می‌طلبد– آن هم پس از تحریم‌های شکننده را باید یکی دیگر از افق‌هایی دانست که دولت یازدهم پیش روی ایران باز کرد که در این خصوص می‌توان یادداشت صفحه 13 را خواند.

به هر روی دولت یازدهم را به جرات می‌توان نمونه‌یی از دولت پس از جنگ دانست. در جنگ تکلیف مشخص است، ‌یک یا چند دشمن بیرونی داریم که می‌دانیم می‌خواهند سرزمین مادری ما را تسخیر کنند. مبارزه‌یی با جان و دل صورت می‌گیرد و بازسازی خرابه‌های پس از جنگ آن‌قدر شیرین است که خستگی‌های دوران جنگ را فراموش می‌کنیم. اما برای دولت یازدهم این وضع فرق می‌کرد، ‌برای ما هم فرق می‌کرد. لذا ساخت و نوسازی اقتصاد پس از دولت‌های نهم و دهم بسیار سخت و طاقت‌فرسا بود. باری که دولت روحانی حمل کرد بسیار گران بود. امید است که ثمره‌های بیشتر آن را در دولت دوازدهم ببینیم.