لیست شرکای تجاری ۹۶
تغییر ذائقه واردکنندگان ایرانی به سمت بازارهای اروپایی
تعادل|
لیست شرکای عمده تجاری ایران در چهار ماه منتهی به تیرماه سال جاری منتشر شد. بر اساس آمار گمرک ایران عمدهترین مقاصد صادراتی ایران ۱۵کشور «چین، عراق، امارات متحده عربی، کرهجنوبی، هند، افغانستان، ترکیه، پاکستان، تایلند، تایوان، عمان، ژاپن، ترکمنستان، اندونزی و ایتالیا» گزارش شده است که در همین مدت تجار ایرانی توانستهاند، معادل ۳۳میلیون و ۳۴۶هزارتن کالا به ارزش ۱۱ میلیارد و ۹۲۷میلیون دلار کالا به این کشورها صادر کنند. از سوی دیگر مطابق آمارها، واردکنندگان عمده کالا به ایران در همین مدت کشورهای «چین، امارات متحده عربی، کرهجنوبی، ترکیه، هند، آلمان، سوییس، فرانسه، انگلستان، ایتالیا، هلند، سنگاپور، بلژیک، ژاپن و پاکستان» گزارش شده که معادل ۹۲ میلیون و۸۸۱ هزارتن کالا به ارزش ۱۳میلیارد و ۴۹۷میلیون دلار به ایران صادر کردهاند. آمارها حاکی از این است که تجار ایرانی در مدت مذکور برای وارد کردن کالاهای مورد نیاز خود بیشتر به سمت بازارهای اروپایی ابراز تمایل کردهاند. از سوی دیگر مطابق آمارها، شاهد یک جابهجایی در مقاصد صادراتی ایران نسبت به مدت مشابه سال گذشته هستیم؛ بهطوری که ترکیه سال ۹۵ در همین مدت توانسته بود جای هند را در رتبه پنجم مقاصد صادراتی ایران بگیرد، اما اکنون در جایگاه هفتم واردات کالا از ایران قرار دارد. این در شرایطی است که ترکیه چهارمین کشور صادرکننده کالا به ایران است. نکته دیگر قابل تامل در آمارها این است که فدراسیون روسیه جزو لیست کشورهای واردکننده عمده کالا به ایران قرار ندارد.
پرونده تجارت سال ۹۶
مطابق آمار گمرک ایران، میزان واردات در ۴ ماه منتهی به تیر سال ۱۳۹۶ به لحاظ وزنی معادل ۱۱ میلیون و ۳۰۰هزارتن است و به لحاظ ارزشی توانسته ۱۵میلیارد و ۸۱۲میلیون دلار را رقم بزند. این در حالی است که میزان واردات در زمان مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی ۹ میلیون و ۹۵۸ هزار تن و به لحاظ ارزشی ۱۲میلیارد و ۷۵۶ میلیون دلار بوده است. در نتیجه در این بخش از تجارت خارجی با افزایش ۱۳,۴۸درصدی به لحاظ وزنی و افزایش ۲۳.۹۷درصدی به لحاظ ارزشی روبهرو بودیم. ازسوی دیگر روند صادرات ایران در مدت یاد شده حاکی از این است که در مدت مذکور، میزان صادرات، رقمی معادل ۳۷ میلیون و ۶۳۷هزارتن را به لحاظ وزنی و ۱۳میلیارد و ۴۵۹میلیون دلار را به لحاظ ارزشی تجربه کرده است. این در حالی است که میزان صادرات در زمان مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی ۴۲میلیون و ۵۲۳ هزارتن و به لحاظ ارزشی، ۱۴ میلیارد و ۸۷۹میلیون دلار بوده است. آمارها گویای این است که میزان صادرات به لحاظ وزنی افت ۱۱.۴۹درصدی و از نظر ارزشی افت ۹.۵۴ درصدی را نسبت به زمان مشابه سال گذشته تجربه کرده است. ریزنمرات تجارت خارجی نشان از فاصله زیاد واردات و صادرات دارد که بیانگر تراز تجاری منفی است. این در شرایطی بود که متولیان تجاری توانستند در فضای پسابرجام، تراز تجاری پس از ۳۷ سال در سال ۱۳۹۵را به سمت مثبت سوق دهند. اتفاقی که در تجارت خارجی ایران بیسابقه ذکر شد. حال برخی فعالان اقتصادی در تحلیل تراز منفی تجارت در مدت مذکور، مشکلاتی چون تورم و افزایش نیافتن نرخ ارز را از دلایل اثر گذار بر افت صادرات عنوان میکنند. از این رو به نظر میرسد ریشه اصلی کاهش صادرات را باید در تاخیر اعمال سیاست تکنرخی شدن ارز و تعدیل نرخ ارز متناسب با نرخ تورم جستوجو کرد. در واقع هزینه تمام شده کالاهای تولیدی داخلی بیش از نرخ تورم افزایش یافته، در حالی که نرخ کالاهای صادراتی ایران در بازارهای جهانی، متناسب با نرخ تورم داخلی افزایش نیافته است. بلکه به دلیل پایین بودن نرخ تورم، نسبت به سال گذشته ارزانتر هم به فروش رفته است. از سوی دیگر، برخی نیز بر این باورند که به دلیل حل نشدن مشکلات بانکی، صادرکنندگان هنوز قادر به دریافت ارز حاصل از صادرات خود از طریق شبکه بانکی و با هزینه پایین نیستند و این میتواند یکی از دلایل کاهش صادرات غیرنفتی باشد.
شرکای تجاری ایران
ریزنمرات صادرات ایران به ۱۵ شریک عمده تجاریش که از سوی گمرک ایران منتشر شده است، گویای این است که «چین» همچنان در صدر کشورهای واردکننده کالا به ایران قرار دارد؛ بهطوری که در همین مدت توانسته است، ۳ میلیارد و ۴۹۵ میلیون دلار روانه بازارهای ایران کند، این در حالی است که تجار ایرانی در همین مدت، ۱۰میلیون و ۳۳۹ هزارتن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۸۴۱ میلیون دلار را به چین صادر کردهاند که در مقایسه با زمان مشابه سال گذشته، به لحاظ وزنی و ارزشی افت را تجربه کرده است. از طرفی آمارها نشان میدهد که کفه تجارت به نفع چین سنگینی میکند.
دومین شریک تجاری ایران، «امارات متحده عربی» است که در همین مدت، تجار این کشور نزدیک به ۳ میلیارد دلار کالا به ایران صادر کردند. این در حالی است که صادرکنندگان ایرانی توانستهاند، ۵ میلیون و ۹۵۸ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۳۷ میلیون دلار به این کشور که سومین مقصد صادراتی ایران به شمار میرود، صادر کنند. مقایسه این میزان صادرات با زمان مشابه سال گذشته نشان میدهد، صدور کالاهای ایرانی به لحاظ وزنی افزایش ۲,۹۶درصدی و به لحاظ ارزشی کاهش ۱۵.۵۹درصدی را تجربه کرده است.
سومین مقصد وارداتی ایران مطابق آمارها، «کرهجنوبی» عنوان شده که در ۴ ماه منتهی به تیر ماه سال جاری توانسته به میزان یکمیلیارد و ۷۳ میلیون دلار کالا به بازارهای ایران صادرات انجام دهد. در مقابل این کشور ترکیه که چهارمین مقصد صادراتی ایران به شمار میرود، توانست در ۴ ماه منتهی به تیرماه سال ۹۶، معادل ۳میلیون و ۳۴۸هزارتن کالای ایرانی به ارزش یک میلیارد و ۳۹۹میلیون دلار را وارد کند. این میزان در مقایسه با زمان مشابه سال گذشته حاکی از آن است که صادرات به کرهجنوبی هم به لحاظ ارزشی و هم وزنی رشد را تجربه کرده است.
همچنین براساس آمارها، «ترکیه» چهارمین کشوری است که در همین مدت توانسته، کالاهای خود را روانه بازارهای ایران کند. مطابق آمارها، تجار ترکیهیی در همین مدت، بیش از ۹۵۷میلیون دلار کالا به ایران صادر کردهاند. این در حالی است که ترکیه در رتبه هفتم مقاصد صادراتی ایران قرار دارد، تنها ۴۸۲ میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده است. این نشان از افت تجارت ایران با ترکیه در ماههای ابتدایی سال جاری دارد.
از سوی دیگر، پنجمین کشور واردکننده کالا به ایران بر اساس آمار گمرک، «هند» گزارش شده که در ۴ ماه منتهی به تیرماه سال ۹۶ از نظر ارزشی معادل ۸۹۱ میلیون دلار کالا را به ایران صادر کرده است. این در شرایطی است که صادرکنندگان ایرانی توانستهاند، رقمی بیش از این میزان یعنی معادل ۹۲۵میلیون دلار کالا از نظر ارزشی روانه بازارهای هند کنند. میزان صادرات به این کشور نسبت به زمان مشابه سال گذشته از نظر ارزشی افت و به لحاظ وزنی رشد را تجربه کرده است. همچنین براساس آمار منتشر شده، اگرچه کشور «عراق» در بین لیست ۱۵ مقصد وارداتی ایران قرار ندارد، اما مطابق آمار گمرک، بازرگان و واردکنندگان عراقی ترجیح دادهاند، کالاهای مورد نیاز خود را از ایران وارد کنند. بهطوری که مطابق آمارها عراق توانسته تا پایان تیرماه سال جاری، ۴میلیون و ۱۳۴هزارتن کالای ایرانی به ارزش ۲ میلیارد و ۵۲ میلیون دلار را در بازارهای خود جای دهد که در مقایسه با زمان مشابه سال گذشته، به لحاظ وزنی افت و از نظر ارزشی رشد داشته است. بر این اساس، صادرکنندگان ایرانی کالاهای گرانتری را به این کشور صادر کردهاند.
آمار سال ۹۴ و ۹۵
از سوی دیگر آمار سال ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ نشان میدهد که چین همواره نخستین مقصد صادرات کالاهای ایرانی بوده است. همچنین کشورهای امارات متحده عربی، عراق و ترکیه نیز در ردهبندی مقاصد صادراتی در دو سال مذکور به ترتیب مقاصد دوم، سوم و چهارم صادرات کالا از ایران محسوب میشود. اما رتبه پنجم مقاصد عمده صادراتی در سال ۹۴ از آن هند بوده و در سال ۹۵ کره جنوبی جای آن را گرفته است. کرهجنوبی در سال ۹۴ در جایگاه هشتم جدول عمده مقاصد صادرات ایران قرار داشت. از سویی در سال ۱۳۹۴ رتبه ششم مربوط به افغانستان بوده اما هند در سال ۱۳۹۵ توانسته این رتبه را کسب کند. افغانستان در سال ۹۵رتبه هفتم را به خود اختصاص داده است. مهمترین مبادی کالای وارداتی ایران در سالهای ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ به ترتیب کشورهای چین، امارات، کرهجنوبی و ترکیه بودهاند. در سال ۱۳۹۵ تغییراتی در انتخاب مبادی وارداتی ایران رخ داد. یکی از مهمترین این تغییرات مربوط به افزایش ارزش واردات ایران از آلمان است.
اما نکته مهم در مقاصد وارداتی ایران در ۴ ماه منتهی به تیرماه سال جاری حذف فدراسیون روسیه از لیست کشورهای عمده واردکننده کالا به ایران است. این در حالی است که سهم روسیه در تامین نیاز وارداتی کشور در سال ۱۳۹۵ معادل ۳,۶درصد بوده که در مقایسه با سال ۱۳۹۴ حدود ۲.۲ واحد درصد افزایش یابد، اما اکنون جایگاهی در لیست وارداتی ایران ندارد.
سایر مقاصد صادراتی و وارداتی
از سوی دیگر مطابق آمار گمرک، لیست وارداتی ایران تا پایان تیرماه سال جاری نشان از تغییر ذائقه تجار ایرانی دارد. بهطوری که شاهد واردات کالا از کشورهای اروپایی از جمله « آلمان، سوییس، فرانسه، انگلستان، ایتالیا، هلند و بلژیک» هستیم. مطابق آمار گمرک، میزان واردات ایران از آلمان که جزو ششمین مقصد وارداتی ایران در مدت مذکور به شمار میرود، از نظر ارزشی معادل ۸۶۳میلیون دلار گزارش شده است. از سوی دیگر، تجار سوییسی نیز در همین مدت توانستهاند، معادل ۶۶۲ میلیون دلار کالا روانه بازارهای ایران کنند. دیگر کشور اروپایی که در همین مدت توانسته در لیست عمدهترین کشورهای واردکننده کالا به ایران قرار گیرد، فرانسه گزارش شده است. بهطوری که مطابق آمارها، واردکنندگان ایرانی معادل ۴۵۶میلیون دلار کالای فرانسوی وارد کردند. همچنین تجار انگلیسی، معادل ۴۳۱میلیون دلار کالا به بازارهای ایران صادر کردند. از سوی دیگر، ایتالیا دهمین کشور صادرکننده کالا به ایران است که در همین مدت توانسته، معادل ۴۲۰ میلیون دلار کالا به بازارهای ایران صادرات داشته باشد. مطابق آمارها، میزان واردات ایران از دو کشور اروپایی یعنی «هلند و بلژیک» به ترتیب معادل ۴۱۴ و ۱۸۸میلیون دلار گزارش شده است.
از سوی دیگر «افغانستان، پاکستان، تایلند، تایوان، عمان، ژاپن، ترکمنستان، اندونزی و ایتالیا» جزو دیگر مقاصد صادراتی ایران تا پایان تیرماه سال جاری به شمار میروند که مطابق آمارها تنها مقصد صادراتی ایران در اروپا در مدت مذکور «ایتالیا» ذکر شده که تجار ایرانی در مدت مذکور توانستهاند تنها به میزان ۱۰۶میلیون دلار کالا به بازارهای این کشور صادرات انجام دهند. نکته قابل ذکر در اینجا این است که با وجود تمام تلاش متولیان تجاری کشور برای توسعه بازارهای صادراتی، نه تنها عملکرد مثبتی نداشتهایم، بلکه عقبگرد داشته و با افت صادراتی در ماههای ابتدایی سال به ویژه در بازارهای اروپایی مواجه بودهایم.