لیست شرکای تجاری 96

تغییر ذائقه واردکنندگان ایرانی به سمت بازارهای اروپایی

تعادل|

لیست شرکای عمده تجاری ایران در چهار ماه منتهی به تیرماه سال جاری منتشر شد. بر اساس آمار گمرک ایران عمده‌ترین مقاصد صادراتی ایران 15کشور «چین، عراق، امارات متحده عربی، کره‌جنوبی، هند، افغانستان، ترکیه، پاکستان، تایلند، تایوان، عمان، ژاپن، ترکمنستان، اندونزی و ایتالیا» گزارش شده است که در همین مدت تجار ایرانی توانسته‌اند، معادل 33میلیون و 346هزارتن کالا به ارزش 11 میلیارد و 927میلیون دلار کالا به این کشورها صادر کنند. از سوی دیگر مطابق آمارها، واردکنندگان عمده کالا به ایران در همین مدت کشورهای «چین، امارات متحده عربی، کره‌جنوبی، ترکیه، هند، آلمان، سوییس، فرانسه، انگلستان، ایتالیا، هلند، سنگاپور، بلژیک، ژاپن و پاکستان» گزارش شده که معادل 92 میلیون و881 هزارتن کالا به ارزش 13میلیارد و 497میلیون دلار به ایران صادر کرده‌اند. آمارها حاکی از این است که تجار ایرانی در مدت مذکور برای وارد کردن کالاهای مورد نیاز خود بیشتر به سمت بازارهای اروپایی ابراز تمایل کرده‌اند. از سوی دیگر مطابق آمارها، شاهد یک جابه‌جایی در مقاصد صادراتی ایران نسبت به مدت مشابه سال گذشته هستیم؛ به‌طوری که ترکیه سال 95 در همین مدت توانسته بود جای هند را در رتبه پنجم مقاصد صادراتی ایران بگیرد، اما اکنون در جایگاه هفتم واردات کالا از ایران قرار دارد. این در شرایطی است که ترکیه چهارمین کشور صادرکننده کالا به ایران است. نکته دیگر قابل تامل در آمارها این است که فدراسیون روسیه جزو لیست کشورهای واردکننده عمده کالا به ایران قرار ندارد.

 پرونده تجارت سال 96

مطابق آمار گمرک ایران، میزان واردات در 4 ماه منتهی به تیر سال 1396 به لحاظ وزنی معادل 11 میلیون و 300هزارتن است و به لحاظ ارزشی توانسته 15میلیارد و 812میلیون دلار را رقم بزند. این در حالی است که میزان واردات در زمان مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی 9 میلیون و 958 هزار تن و به لحاظ ارزشی 12میلیارد و 756 میلیون دلار بوده است. در نتیجه در این بخش از تجارت خارجی با افزایش 13.48درصدی به لحاظ وزنی و افزایش 23.97درصدی به لحاظ ارزشی روبه‌رو بودیم. ازسوی دیگر روند صادرات ایران در مدت یاد شده حاکی از این است که در مدت مذکور، میزان صادرات، رقمی معادل 37 میلیون و 637هزارتن را به لحاظ وزنی و 13میلیارد و 459میلیون دلار را به لحاظ ارزشی تجربه کرده است. این در حالی است که میزان صادرات در زمان مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی 42میلیون و 523 هزارتن و به لحاظ ارزشی، 14 میلیارد و 879میلیون دلار بوده است. آمارها گویای این است که میزان صادرات به لحاظ وزنی افت 11.49درصدی و از نظر ارزشی افت 9.54 درصدی را نسبت به زمان مشابه سال گذشته تجربه کرده است. ریزنمرات تجارت خارجی نشان از فاصله زیاد واردات و صادرات دارد که بیانگر تراز تجاری منفی است. این در شرایطی بود که متولیان تجاری توانستند در فضای پسابرجام، تراز تجاری پس از 37 سال در سال 1395را به سمت مثبت سوق دهند. اتفاقی که در تجارت خارجی ایران بی‌سابقه ذکر شد. حال برخی فعالان اقتصادی در تحلیل تراز منفی تجارت در مدت مذکور، مشکلاتی چون تورم و افزایش نیافتن نرخ ارز را از دلایل اثر گذار بر افت صادرات عنوان می‌کنند. از این رو به نظر ‌می‌رسد ریشه اصلی کاهش صادرات را باید در تاخیر اعمال سیاست تک‌نرخی شدن ارز و تعدیل نرخ ارز متناسب با نرخ تورم جست‌وجو کرد. در واقع هزینه تمام شده کالاهای تولیدی داخلی بیش از نرخ تورم افزایش یافته، در حالی که نرخ کالاهای صادراتی ایران در بازارهای جهانی، متناسب با نرخ تورم داخلی افزایش نیافته است. بلکه به دلیل پایین بودن نرخ تورم، نسبت به سال گذشته ارزان‌تر هم به فروش رفته است. از سوی دیگر، برخی نیز بر این باورند که به دلیل حل نشدن مشکلات بانکی، صادرکنندگان هنوز قادر به دریافت ارز حاصل از صادرات خود از طریق شبکه بانکی و با هزینه پایین نیستند و این ‌می‌تواند یکی از دلایل کاهش صادرات غیرنفتی باشد.

 شرکای تجاری ایران

ریزنمرات صادرات ایران به 15 شریک عمده تجاریش که از سوی گمرک ایران منتشر شده است، گویای این است که «چین» همچنان در صدر کشورهای واردکننده کالا به ایران قرار دارد؛ به‌طوری که در همین مدت توانسته است، 3 میلیارد و 495 میلیون دلار روانه بازارهای ایران کند، این در حالی است که تجار ایرانی در همین مدت، 10میلیون و 339 هزارتن کالا به ارزش 2 میلیارد و 841 میلیون دلار را به چین صادر کرده‌اند که در مقایسه با زمان مشابه سال گذشته، به لحاظ وزنی و ارزشی افت را تجربه کرده است. از طرفی آمارها نشان می‌دهد که کفه تجارت به نفع چین سنگینی می‌کند.

دومین شریک تجاری ایران، «امارات متحده عربی» است که در همین مدت، تجار این کشور نزدیک به 3 میلیارد دلار کالا به ایران صادر کردند. این در حالی است که صادرکنندگان ایرانی توانسته‌اند، 5 میلیون و 958 هزار تن کالا به ارزش 2 میلیارد و 37 میلیون دلار به این کشور که سومین مقصد صادراتی ایران به شمار می‌رود، صادر کنند. مقایسه این میزان صادرات با زمان مشابه سال گذشته نشان می‌دهد، صدور کالاهای ایرانی به لحاظ وزنی افزایش 2.96درصدی و به لحاظ ارزشی کاهش 15.59درصدی را تجربه کرده است.

سومین مقصد وارداتی ایران مطابق آمارها، «کره‌جنوبی» عنوان شده که در 4 ماه منتهی به تیر ماه سال جاری توانسته به میزان یک‌میلیارد و 73 میلیون دلار کالا به بازارهای ایران صادرات انجام دهد. در مقابل این کشور ترکیه که چهارمین مقصد صادراتی ایران به شمار می‌رود، توانست در 4 ماه منتهی به تیرماه سال 96، معادل 3میلیون و 348هزارتن کالای ایرانی به ارزش یک میلیارد و 399میلیون دلار را وارد کند. این میزان در مقایسه با زمان مشابه سال گذشته حاکی از آن است که صادرات به کره‌جنوبی هم به لحاظ ارزشی و هم وزنی رشد را تجربه کرده است.

همچنین براساس آمارها، «ترکیه» چهارمین کشوری است که در همین مدت توانسته، کالاهای خود را روانه بازارهای ایران کند. مطابق آمارها، تجار ترکیه‌یی در همین مدت، بیش از 957میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده‌اند. این در حالی است که ترکیه در رتبه هفتم مقاصد صادراتی ایران قرار دارد، تنها 482 میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده است. این نشان از افت تجارت ایران با ترکیه در ماه‌های ابتدایی سال جاری دارد.

از سوی دیگر، پنجمین کشور واردکننده کالا به ایران بر اساس آمار گمرک، «هند» گزارش شده که در 4 ماه منتهی به تیرماه سال 96 از نظر ارزشی معادل 891 میلیون دلار کالا را به ایران صادر کرده است. این در شرایطی است که صادرکنندگان ایرانی توانسته‌اند، رقمی بیش از این میزان یعنی معادل 925میلیون دلار کالا از نظر ارزشی روانه بازارهای هند کنند. میزان صادرات به این کشور نسبت به زمان مشابه سال گذشته از نظر ارزشی افت و به لحاظ وزنی رشد را تجربه کرده است. همچنین براساس آمار منتشر شده، اگرچه کشور «عراق» در بین لیست 15 مقصد وارداتی ایران قرار ندارد، اما مطابق آمار گمرک، بازرگان و واردکنندگان عراقی ترجیح داده‌اند، کالاهای مورد نیاز خود را از ایران وارد کنند. به‌طوری که مطابق آمارها عراق توانسته تا پایان تیرماه سال جاری، 4میلیون و 134هزارتن کالای ایرانی به ارزش 2 میلیارد و 52 میلیون دلار را در بازارهای خود جای دهد که در مقایسه با زمان مشابه سال گذشته، به لحاظ وزنی افت و از نظر ارزشی رشد داشته است. بر این اساس، صادرکنندگان ایرانی کالاهای گران‌تری را به این کشور صادر کرده‌اند.

 آمار سال 94 و 95

از سوی دیگر آمار سال 1394 و 1395 نشان می‌دهد که چین همواره نخستین مقصد صادرات کالاهای ایرانی بوده است. همچنین کشورهای امارات متحده عربی، عراق و ترکیه نیز در رده‌بندی مقاصد صادراتی در دو سال مذکور به ترتیب مقاصد دوم، سوم و چهارم صادرات کالا از ایران محسوب می‌شود. اما رتبه پنجم مقاصد عمده صادراتی در سال 94 از آن هند بوده و در سال 95 کره جنوبی جای آن را گرفته است. کره‌جنوبی در سال 94 در جایگاه هشتم جدول عمده مقاصد صادرات ایران قرار داشت. از سویی در سال 1394 رتبه ششم مربوط به افغانستان بوده اما هند در سال 1395 توانسته این رتبه را کسب کند. افغانستان در سال 95رتبه هفتم را به خود اختصاص داده است. مهم‌ترین مبادی کالای وارداتی ایران در سال‌های 1394 و 1395 به ترتیب کشورهای چین، امارات، کره‌جنوبی و ترکیه بوده‌اند. در سال 1395 تغییراتی در انتخاب مبادی وارداتی ایران رخ داد. یکی از مهم‌ترین این تغییرات مربوط به افزایش ارزش واردات ایران از آلمان است.

اما نکته مهم در مقاصد وارداتی ایران در 4 ماه منتهی به تیرماه سال جاری حذف فدراسیون روسیه از لیست کشورهای عمده وارد‌کننده کالا به ایران است. این در حالی است که سهم روسیه در تامین نیاز وارداتی کشور در سال 1395 معادل 3.6درصد بوده که در مقایسه با سال 1394 حدود 2.2 واحد درصد افزایش یابد، اما اکنون جایگاهی در لیست وارداتی ایران ندارد.

 سایر مقاصد صادراتی و وارداتی

از سوی دیگر مطابق آمار گمرک، لیست وارداتی ایران تا پایان تیرماه سال جاری نشان از تغییر ذائقه تجار ایرانی دارد. به‌طوری که شاهد واردات کالا از کشورهای اروپایی از جمله « آلمان، سوییس، فرانسه، انگلستان، ایتالیا، هلند و بلژیک» هستیم. مطابق آمار گمرک، میزان واردات ایران از آلمان که جزو ششمین مقصد وارداتی ایران در مدت مذکور به شمار می‌رود، از نظر ارزشی معادل 863میلیون دلار گزارش شده است. از سوی دیگر، تجار سوییسی نیز در همین مدت توانسته‌اند، معادل 662 میلیون دلار کالا روانه بازارهای ایران کنند. دیگر کشور اروپایی که در همین مدت توانسته در لیست عمده‌ترین کشورهای واردکننده کالا به ایران قرار گیرد، فرانسه گزارش شده است. به‌طوری که مطابق آمارها، واردکنندگان ایرانی معادل 456میلیون دلار کالای فرانسوی وارد کردند. همچنین تجار انگلیسی، معادل 431میلیون دلار کالا به بازارهای ایران صادر کردند. از سوی دیگر، ایتالیا دهمین کشور صادرکننده کالا به ایران است که در همین مدت توانسته، معادل 420 میلیون دلار کالا به بازارهای ایران صادرات داشته باشد. مطابق آمارها، میزان واردات ایران از دو کشور اروپایی یعنی «هلند و بلژیک» به ترتیب معادل 414 و 188میلیون دلار گزارش شده است.

 از سوی دیگر «افغانستان، پاکستان، تایلند، تایوان، عمان، ژاپن، ترکمنستان، اندونزی و ایتالیا» جزو دیگر مقاصد صادراتی ایران تا پایان تیرماه سال جاری به شمار می‌روند که مطابق آمارها تنها مقصد صادراتی ایران در اروپا در مدت مذکور «ایتالیا» ذکر شده که تجار ایرانی در مدت مذکور توانسته‌اند تنها به میزان 106میلیون دلار کالا به بازارهای این کشور صادرات انجام دهند. نکته قابل ذکر در اینجا این است که با وجود تمام تلاش متولیان تجاری کشور برای توسعه بازارهای صادراتی، نه تنها عملکرد مثبتی نداشته‌ایم، بلکه عقبگرد داشته و با افت صادراتی در ماه‌های ابتدایی سال به ویژه در بازارهای اروپایی مواجه بوده‌ایم.