گزینه صادرات گاز ترکمنستان به ایران منتفی نیست

دالغا خاتین اوغلو

 کارشناس ژورنال تخصصی اروپایی Natural Gas World

روز سه‌شنبه ایران خط لوله دامغان- ساری را با ظرفیت انتقال بیش از 10میلیارد متر مکعب در سال افتتاح کرد. این خط لوله بخش‌هایی از شمال شرق کشور که وابسته به واردات گاز از ترکمنستان بودند را عملا به منابع گاز ایران وصل کرد.

نیاز شمال شرق ایران به گاز حدود 27-26میلیارد متر مکعب در سال است که حدود دو سوم آن از میدان گازی خانگیران واقع در همین منطقه تولید می‌شود و در پالایشگاه هاشمی‌نژاد در همین منطقه نیز فرآوری می‌شود. اما این منطقه نیاز به واردات گاز از ترکمنستان داشت که ژانویه سال جاری صادرات گاز به خاطر بدهی معوقه 1.8میلیارد دلاری ایران به دولت عشق آباد متوقف شد. ایران این رقم را قبول ندارد اما به هر حال آمارهای سال گذشته نشان می‌دهد که ایران مجبور شده بود در زمستان سال گذشته مقادیر عظیمی سوخت مایع را جایگزین گاز در این منطقه کند.

به خصوص بخش نیروگاهی ایران در زمستان سال گذشته کلا حدود 11میلیارد لیتر سوخت مایع در نیروگاه‌ها استفاده کرد که حدود 6.5 میلیارد لیتر آن تنها در 3ماهه زمستان مصرف شده چراکه ایران با کمبود گاز مواجه بود.

اکنون به نظر می‌رسد که ایران نیازی به واردات گاز نداشته باشد و زمستان نیز با کمبود گاز در این منطقه مواجه نشود. ترکمنستان طی سال‌های 2006 تا 2016 سالانه به طور متوسط حدود 6.5 میلیارد متر مکعب گاز تحویل ایران داده است درحالی که براساس قراردادی که اواخر دهه گذشته بازبینی شد باید بیش از دو برابر این میزان گاز به ایران می‌داد. از طرفی این کشور دو بار صادرات گاز به ایران را به خاطر مشکلات مالی یا قیمت گاز متوقف کرده بود که هر دو مورد در زمستان اتفاق افتاده بود. ایران سال گذشته حدود 9درصد به کل گاز تولیدی خود اضافه کرد و به همین میزان نیز در سال جاری اضافه خواهد شد. سال گذشته کل تولید گاز ایران(شامل گاز تزریقی به میادین نفتی، فلیرینگ و...) به 285میلیارد متر مکعب رسید و سال جاری به بالای 300میلیارد اوج خواهد گرفت. اما گزینه صادرات گاز ترکمنستان به ایران منتفی نیست. از پاییز سال گذشته ایران از ترکمنستان گاز تحویل گرفته و به جمهوری آذربایجان تحویل می‌دهد و این عملیات سوآپ هم‌اکنون نیز ادامه دارد. از طرفی انتقال گاز ایران به جنوب غرب کشور در منطقه عسلویه تا شمال شرق کشور نیاز به هزینه‌های گزاف حمل گاز دارد. ایران می‌تواند با توافق دوباره با ترکمنستان واردات گاز را در آینده ادامه دهد و گاز خود را در جنوب کشور به کشورهای همسایه صادر کند. روسیه دو سالی است که خرید گاز از ترکمنستان را متوقف کرده و هم‌اکنون تنها چین مشتری گاز ترکمنستان است. دولت عشق آباد با راه‌اندازی خط لوله کنونی عملا ابزار فشار بر ایران را از دست داده اما می‌تواند دوباره با مذاکرات، صادرات گاز به ایران را احیا کند. ایران نیز از حالت وابستگی درآمده است و می‌تواند گاز بیشتری به نیروگاه‌های شمال و شمال شرق ارسال کرده و مصرف سوخت مایع را در این منطقه کلا حذف کند.