طعم گس نفت لیبی و نیجریه

گروه انرژی|حمید مظفر|

در روزهای اخیر رسانه‌های خارجی با استناد به داده‌ها و تحلیل‌های خود، متفق‌القول خبر از افزایش تولید نفت اوپک و کاهش پایبندی اعضای این کارتل به سهمیه‌بندی داده بودند. انتشار گزارش ماه آگوست سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام در روز پنج‌شنبه مهر تاییدی بر تمامی این تحلیل‌ها بود و نشان داد که مجموع تولید نفت اوپک در ماه جولای حدود 5 درصد یعنی بیش از 172هزار بشکه در روز رشد داشته است. مقصر اصلی این افزایش تولید نه کشورهای امضاکننده توافق بلکه دو کشوری هستند که تعهدی به اجرای سهمیه‌بندی ندارند. نیجریه و لیبی در ماه گذشته میلادی در مجموع 187هزار و   600 بشکه به تولید روزانه خود افزودند و در نبود کاهش تولید کشورهایی همچون آنگولا، کویت، ونزوئلا و نیز عراق اکنون وضعیت بازار ممکن بود بدتر از حالت فعلی شود. با این وجود کاهش ذخایر نفت امریکا و نیز افزایش تقاضا تا حدودی اثر عملکرد اوپک را خنثی کردند. این وضعیت منجر شد که قیمت‌ها در این ماه رشد داشته باشند تا بعد از مدت‌ها، اوپک جور بالا بردن قیمت‌ها را به دوش نکشیده و از شرایط صعودی بازار متمتع شود درحالی که نقشی در به وجود آمدنش نداشته ‌است.

 بخشش لازم نیست لیبی را اعدام کنید

انتشار گزارش اخیر اوپک نشان می‌دهد که براساس داده‌های مربوط به منابع ثانویه، تولید نفت این کارتل برای دومین ماه متوالی بالاتر از سهمیه تعیین‌ شده در توافق کاهش تولید دسامبر 2016 است. در ماه جولای مجموع تولید نفت اوپک به 32میلیون و 869هزار بشکه در روز رسید که 172هزار و 600 بشکه بیشتر از ماه ژوئن به شمار می‌رود. در این میان‌ همانطور که در هفته‌های اخیر بارها مورد اشاره قرار گرفت، نیجریه و لیبی بیشترین سهم را از این افزایش تولید داشته‌اند. لیبی به تنهایی بیش از 145هزار بشکه به تولید روزانه خود و اوپک افزوده است. به عبارت دیگر قریب به 90درصد رشد تولید اوپک در ماه جولای مربوط به کشوری است که از اجرای توافق کاهش تولید معاف است. در کنار لیبی، نیجریه نیز روزانه بیش از 34هزار بشکه را تجربه کرده است. پس از این دو کشور، عربستان‌سعودی با 31هزار و 800 بشکه افزایش در تولید روزانه، متهم بعدی تجاوز اوپک از سهمیه‌بندی تعیین شده اواخر سال 2016 است. در این میان عراق در اتفاقی که تاکنون کمتر شاهد آن بودیم در ماه جولای تولید خود را بیش از 33هزار بشکه در روز کاهش داده تا شاید از فشارها بر این کشور در رابطه به عدم تعهدش نسبت به توافق کاهش تولید کاسته شود. البته آن چیزی که عراقی‌‌ها در گزارش مستقیم خود به اوپک اعلام کردند، کاهش 150هزار بشکه‌یی تولید این کشور در ماه جولای است. این اختلاف آمار اعلامی اوپک و آمار مستقیم عراق از لنگیدن یک جای کار حکایت می‌کند.

عراقی‌ها از همان ابتدای توافق اعلام کرده‌ بودند که داده‌های اعلامی توسط منابع ثانویه را قبول ندارند و آن را دارای خطا می‌دانند. تولید ایران نیز در این ماه رشدی قریب به روزانه 7هزار بشکه‌یی داشته است. این در حالی ‌است که اعلام مستقیم ایران حاکی از افزایش 20هزار بشکه‌یی در تولید نفت این کشور دارد. طبق معمول، عربستان در صدر جدول تولید اوپک بوده و در ماه جولای روزانه 10میلیون و 67 هزار بشکه نفت تولید کرده است. پس از آن عراق و ایران به ترتیب با 4میلیون و 468هزار و 3میلیون و 824هزار بشکه در روز در رتبه‌های دوم و سوم ایستادند.

 رشد 3 درصدی قیمت نفت ایران

میانگین قیمت سبد نفتی مرجع اوپک در ماه جولای به 46دلار و 93سنت در هر بشکه رسید که نسبت به قیمت ماه ژوئن رشد 3.8درصدی را نشان می‌دهد. گران‌ترین نفت در میان اعضای اوپک در ماه جولای متعلق به امارات‌متحده‌عربی است. کشوری که هر بشکه نفت موربان خود را به طور میانگین 52 دلار و 54 سنت به فروش رساند. ارزان‌ترین نفت نیز به ونزوئلا تعلق دارد و نفت مری این کشور در ماه جولای حدود 44دلار و 97سنت در هر بشکه ارزش داشته است. نفت سنگین ایران نیز در این ماه با رشدی بیش از 3درصد، حدود 1دلار و 40سنت نسبت به ماه ژوئن افزایش قیمت داشت و هر بشکه 46دلار و یک سنت معامله شد.

در بازارهای بین‌المللی نیز قیمت نفت در نیویورک و لندن در ماه گذشته بهبود داشتند. در ماه جولای هم نفت وست‌تگزاس اینترمدیت و هم نفت برنت به بالای 50 دلار در هر بشکه رسیدند. کارشناسان اوپک، علت اصلی این رشد قیمت را کاهش ذخایر نفت‌، افزایش تقاضا و بهبود مارجین پالایشگاهی می‌دانند.

با وجود کاهش ذخایر نفت امریکا در هفته‌های متوالی اخیر فاصله قیمت نفت برنت و دبلیوتی‌آی نیز در ماه جولای به 2دلار و 47سنت در هر بشکه رسید. از دیدگاه اوپک آنچه که باعث افزایش قیمت در ماه جولای شد نه رشد پوزیشن‌های خرید بلکه روی آوردن معامله‌گران به راهبرد Short Covering بود. در چنین راهبردی، معامله‌گر همان سهام یا کالایی را که به فروش می‌رساند مجددا خریداری می‌کند تا در صورت افزایش قیمت از زیان جلوگیری کرده‌ باشد. بنابر گزارش اخیر اوپک، صندوق‌های پوشش ریسک در ماه جولای، پوزیشن‌های فروش خود را به میزان معادل 163میلیون بشکه کاهش دادند.

 اقتصاد جهانی

پیش‌بینی رشد اقتصاد جهانی یکی از مهم‌ترین بخش‌های گزارش‌ ماهانه اوپک است که به بررسی وضعیت رشد اقتصادی در کشورهایOECD و اقتصادهای نوظهوری همچون روسیه، برزیل، چین و هند می‌پردازد. در گزارش روز پنج‌شنبه این سازمان، پیش‌بینی رشد جهانی اقتصاد نسبت به گزارش ماه گذشته بدون تغییر و در سطح 3.4درصد باقی مانده است. همچنین رشد اقتصادی کشورهایOECD به خصوص منطقه یورو تا بدین ‌جای سال فراتر از انتظار اوپک بوده و انتظار می‌رود در سال جاری و سال آینده شاهد رشد اقتصادی 2درصدی در این کشورها باشیم. اما قسمت جذاب پیش‌بینی‌ها جایی است که به هند مربوط می‌شود؛ ثبت رشد 7درصدی در سال 2017 و رشد 7.5درصدی در سال 2018 حسابی است که اوپکی‌ها روی اقتصاد هند باز کرده‌اند. در مورد چین نیز اوپکی‌ها پیش‌بینی می‌کنند که رشد اقتصادی این کشور در سال آینده حدود  4/0درصد کاهش پیدا کند و از 6.7 درصد در سال جاری به 6.3 درصد در سال 2018 برسد. رشد اقتصادی چین نیز تا بدین‌جای سال بهتر از آن چیزی بوده که اوپکی‌ها انتظار داشتند. در مورد برزیل، اوپک پیش‌بینی رشد 5/0‌درصدی در سال جاری و 1.5درصدی در سال 2018 را دارد. اقتصاد روسیه نیز از منظر کارشناسان اوپک در سال 2017رشد 1.2درصدی و در سال آینده رشد 1.4درصدی را تجربه خواهد کرد.

 تقاضای جهانی نفت

بهبود فراتر از انتظار اقتصادی در کشورهای OECD و چین اثر خود را در پیش‌بینی تقاضای نفت اوپک گذاشته و آن را بهبود داده ‌است. اکنون اوپک از انتظار رشد یک میلیون و 370هزار بشکه در تقاضای روزانه نفت در سال 2017 خبر می‌دهد که نسبت به گزارش پیشین، رشد 100هزار بشکه‌یی را نشان می‌دهد. اوپک صراحتا در گزارش خود اعلام کرده‌ که این بهبود عمدتا منعکس‌کننده داده‌های فراتر از انتظار کشورهای OECD در 3‌ماهه دوم سال است. بر این اساس انتظار می‌رود که مجموع تقاضای جهانی نفت در سال جاری به 96میلیون و 490هزار بشکه در روز برسد. برای سال 2018 نیز اوضاع به همین منوال است و گزارش ماه آگوست اوپک از رشد یک میلیون و 280هزار بشکه‌یی تقاضا برای سال آینده خبر می‌دهد که اندکی بالاتر از گزارش ماه جولای است. بدین‌ترتیب مصرف جهانی نفت در سال آتی به 97میلیون و 770هزار بشکه در روز خواهد رسید. البته سهم اصلی از این رشد تقاضا یعنی یک میلیون و 70هزار بشکه در روز را کشورهای خارج از OECD به عهده خواهند داشت و مشارکت کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در حد 210هزار بشکه در روز خواهد بود.

 عرضه جهانی نفت

اوپک پیش‌بینی می‌کند رشد روزانه عرضه نفت رقیبانش در سال جاری به میزان 780هزار افزایش یابد که این پیش‌بینی نسبت به گزارش قبلی اوپک 28هزار بشکه در روز کمتر است. بدین‌ترتیب عرضه نفت خام کشورهای غیراوپکی در سال 2017 به 57 میلیون و 770هزار بشکه در روز خواهد رسید. کاهش بیش از انتظار تولید نفت امریکا در 3‌ماهه دوم سال 2017 علت اصلی اصلاح رو به پایین پیش‌بینی اوپک از عرضه نفت کشورهای غیراوپکی به شمار می‌رود. این وضعیت در رابطه با رشد عرضه سال 2018 نیز دیده می‌شود. اوپک توقعاتش از رشد عرضه نفت این دسته از تولیدکنندگان در سال آتی را به میزان 42هزار بشکه در روز کاهش داده و به یک میلیون و 100هزار بشکه در روز رسانده است تا میانگین تولید نفت غیراوپکی‌ها در سال 2018 به 58 میلیون و 870هزار بشکه در روز برسد. انتظار می‌رود که ایالات‌متحده، برزیل و کانادا پیشران‌های اصلی این رشد عرضه باشند و کاهش تولید در مکزیک، چین، کلمبیا و نقاط دیگر را پوشش دهند.

 روند ذخایر

براساس گزارش ماه آگوست اوپک، مجموع ذخایر تجاری نفت کشورهای OECD در ماه ژوئن با طی روند کاهشی نسبت به ماه قبل به 3میلیارد و 33میلیون بشکه رسید. در چنین سطحی، ذخایر تجاری نفت این دسته از کشورها به میزان 252میلیون بشکه بالاتر از میانگین 5 ساله(منتهی به ژوئن2017) است. از این 252میلیون بشکه 142میلیون بشکه سهم مازاد ذخایر نفت‌ خام و 110میلیون بشکه سهم مازاد فرآورده‌های نفتی است. به عبارت دیگر ذخایر تجاری نفت کشورهای OECD اکنون در سطح 63.8 روز ایستاده‌ که حدود 4.1روز بالاتر از میانگین 5 ساله است.